Các giải pháp công nghệ để giám sát việc đưa đón trẻ và học sinh bằng ô tô hiện nay, trong đó điển hình là việc dùng camera AI, có thể hạn chế những sự cố đáng tiếc.

Theo anh Bùi An, chuyên gia công nghệ đang làm việc tại TP.HCM, việc để cô giáo hay tài xế quản lý quy trình lên xuống của học sinh đi xe đưa đón hiện nay dễ xảy ra sơ sót khi có quá nhiều học sinh lên xuống cùng một lúc. Chính vì thế, cần có thêm sự hỗ trợ của các thiết bị công nghệ để giải quyết tình trạng này, điển hình là sử dụng các camera AI thực hiện việc giám sát trực tuyến. Khi trẻ chưa xuống xe nhưng đã đến giờ lên lớp, camera AI hoàn toàn có thể phát hiện sự việc và gửi cảnh báo đến hệ thống, người quản lý. Việc này sẽ giúp cho những sai sót khi quên trẻ trên xe khó có thể xảy ra.

Anh Nguyễn Hoàng Anh, một kỹ thuật viên camera tại TP.HCM cũng cho rằng, nên bắt buộc các xe đưa đón trẻ và học sinh đến trường, nhất là học sinh mẫu giáo và cấp 1, phải gắn camera AI, đặc biệt là các camera có tính năng cảnh báo bằng tin nhắn hoặc giọng nói. Camera gắn trên xe phải có nguồn pin dự phòng đủ để duy trì hoạt động một thời gian sau khi xe tắt máy và dừng đỗ trong sân bãi. Bên cạnh đó, các xe đưa đón học sinh cần làm kính trong suốt để dễ dàng phát hiện các trường hợp trẻ bị bỏ quên trên xe, thay vì dán kín các cửa kính như hiện nay. 

Ở góc độ là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ camera giám sát, ông Võ Đức Thọ, Tổng Giám đốc Hanet Technology cho rằng, thực tế hiện nay việc đưa camera AI vào giám sát công tác dùng xe đưa đón trẻ và học sinh đến trường đã được một số trường áp dụng và đem lại hiệu quả cao. Hanet cũng đang triển khai cho một hệ thống trường quốc tế tại Việt Nam. 

Theo ông Võ Đức Thọ, chi phí lắp đặt các camera giám sát cũng không lớn. Với một camera AI giá 3,5 triệu đồng, kèm SIM 4G và Modem 4G, tính cả công lắp đặt tổng giá trị khoảng 6 triệu đồng/xe. Camera này sẽ nhận dạng được hết các học sinh khi lên, xuống xe. 

Bên cạnh đó, nhà trường cũng cần lắp thêm thiết bị nhận diện khuôn mặt kết nối vào hệ thống, để biết các học sinh đã lên xe nhưng chưa vào lớp và thời gian các em lên, xuống xe.

Tuy vậy, ông Võ Đức Thọ lưu ý, công nghệ chỉ là giải pháp để hỗ trợ, quan trọng vẫn là quy trình giám sát của nhà trường. Nhà trường cần có quy trình kiểm tra, giám sát công tác này một cách chặt chẽ, bởi công nghệ mà thiếu quy trình vẫn có thể xảy ra sự cố. 

TIN BÀI KHÁC

Một đại diện đến từ Sở GD&ĐT Lào Cai cũng cho hay, mỗi năm ngành giáo dục ở đây có một khẩu hiệu. Năm học sau đó, khẩu hiệu này lại thay đổi để phù hợp với nhiệm vụ của năm học đó. Tuy nhiên, để hiệu quả hơn, đại diện Sở GD&ĐT Lào Cai cũng thẳng thắn thừa nhận, cần thay đổi cách thức truyền thông để khẩu hiệu tác động mạnh mẽ hơn nữa tới phụ huynh học sinh. Chẳng hạn, đưa khẩu hiệu vào thời khóa biểu khi phát cho học sinh mang về nhà, nên đưa lên các website hoặc đơn giản là tuyên truyền bằng các MV ca nhạc cũng cực kì kiệu quả.

Dẫn chứng một số khẩu hiệu cơ bản, hiện vẫn đang được các trường học sử dụng, một đại diện ở Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho hay, “Tiên học lễ, hậu học văn” là câu khẩu hiệu có từ thời xưa. Tuy nhiên, hiện nay nhiều trường treo câu này - nhất là trường tiểu học, mà tôi tin chắc rằng, các em học sinh lớp 1, lớp hai chắc chắn không hiểu “tiên” là gì, “hậu” là gì. “Khẩu hiệu mà còn phải giải thích thì chưa phù hợp nên phải xem xét lại”, đại diện này khẳng định. Cũng theo một số đại biểu, không chỉ trong trường học, nhiều thư viện treo khẩu hiệu rất cao siêu, chưa phù hợp với độ tuổi học sinh, nhất là ở các trường tiểu học.

Đồng tình với điều này, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thị Nghĩa cho biết, một số trường tiểu học treo khẩu hiệu “tiên học lễ, hậu học văn” thì học sinh có hiểu là gì không? Khẩu hiệu phải dễ hiểu, dễ nhớ, dễ gây ấn tượng. Với khẩu hiệu này, có thể cấp THPT các em hiểu được đầu tiên phải là lễ nghĩa, đạo đức, sau đó mới đến là văn hóa. Nhưng đối với các em ở tiểu học khó mà hiểu được. Cho nên khẩu hiệu phải phù hợp với từng độ tuổi, từng cấp học.

“Tôi từng đến một trường THPT chuyên nhưng chỉ thấy có rất ít khẩu hiệu. Trong số rất ít khẩu hiệu ấy lại treo cả khẩu hiệu “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui”, tôi thấy đây là khẩu hiệu dành cho tiểu học chứ sao lại THPT”, Thứ trưởng nói.

Khẩu hiệu nên dễ hiểu, không sính ngoại

Tại hội thảo “Xây dựng môi trường văn hóa trường học” do Bộ GD&ĐT vừa tổ chức, các đại biểu đến từ các sở, trường đã tập trung thảo luận, bàn việc xây dựng bộ quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường. Trong đó, thông qua các khẩu hiệu, quy định để giúp học sinh có ứng xử có văn hóa tạo môi trường học tập tích cực, thân thiện.

Giới thiệu cách làm của trường mình, TS Lâm Thanh Minh, Bí thư Đoàn trường ĐH Sư phạm TP Hồ Chí Minh cho hay, nhà trường đã chọn phương thức truyền thông rất thực tế qua việc sản xuất một MV ca nhạc để tuyên truyền nếp sống văn minh, văn hóa trong trường học, ban hành cẩm nang sinh viên và xây dựng quy tắc ứng xử trong nhà trường. Nhờ đó, học sinh ý thức được việc đeo thẻ, xếp hàng chờ vào thang máy, bảo vệ cây xanh, giữ nếp sống thanh lịch khi nói năng, ăn uống, tắt vòi nước khi không còn sử dụng...

PGS.TS Nguyễn Dục Quang, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cũng cho rằng, khẩu hiệu trong trường học rất cần thiết và cấp bách. Hiện, có nhiều trường sử dụng nhiều kiểu khác nhau, rất phong phú, vừa thẩm mỹ, vừa tác động dễ dàng đến nhận thức. Tuy nhiên, cần chọn khẩu hiệu cho phù hợp lứa tuổi mầm non, phổ thông và đại học.

Tuy nhiên, để khẩu hiệu bớt tràn lan và phản cảm như hiện nay, bà Vũ Thị Thủy đề xuất ý kiến cần có kiểm tra ngược. Nghĩa là Bộ kiểm tra Sở GD&ĐT, Sở kiểm tra Phòng Giáo dục và Phòng kiểm tra đến các trường. “Việc kiểm tra từng cấp sẽ giám sát được tình hình treo khẩu hiệu tràn lan, phản cảm hiện nay”, bà Thủy cho hay.

TS Nguyễn Tùng Lâm (Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội, Hiệu trưởng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội) cho hay, không nên soạn một bộ quy tắc ứng xử cho các trường. Bộ GD&ĐT nên đưa ra chủ trương, định hướng để các trường thực hiện sao cho phù hợp từng vùng miền. Khẩu hiệu cũng phải dễ hiểu, không cần sính ngoại.

Mặc dù vậy, theo một số đại biểu, để xây dựng bộ quy tắc ứng xử trong trường học không hề dễ dàng. Đại diện Phòng Giáo dục Phổ thông (Sở GD&ĐT Hà Nội) cho hay, đơn vị này đã tiến hành xây dựng bộ quy tắc ứng xử từ năm 2014. Đơn vị này đã mời nhiều giáo sư, nhà giáo có uy tín tham gia đóng ý kiến và xây dựng. “Hai năm rồi, trải qua mười mấy cuộc họp nhưng chúng tôi vẫn chưa ra bộ quy tắc ứng xử trong trường học. Riêng về khẩu hiệu trường học, chúng tôi chỉ rút lại 3 nội dung nhưng hai năm qua vẫn chưa xây dựng xong. Thậm chí, khi có một vụ bạo hành học đường, quy trình xử lý như thế nào? Riêng việc này cũng phải tốn đến 6-7 hội thảo. Đó là thí dụ rất nhỏ trong việc khó khăn khi xây dựng bộ chuẩn quy tắc ứng xử trong trường học”, đại diện này khẳng định.

Theo Mỹ Hà (Dân Trí)

Nhiều độc giả được tiếp cận với tác phẩm của Gabriel García Márquez sau khi chúng được dịch sang tiếng Anh. Ảnh: PRH.

Các dịch giả đã đưa nhiều tác phẩm từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, đưa các nhà văn viết sách tiếng Malayalam vào thế giới tiếng Hindi, đưa tên tuổi Pushkin hay Isabel Allende vào thế giới tiếng Bengal. Một bản dịch kém có thể giết chết tình yêu của độc giả dành cho một cuốn sách. Một bản dịch hay thổi luồng sinh khí mới vào các tác phẩm của những nhà văn được yêu thích.

“Dịch một cuốn sách là bước vào mối quan hệ với nó, tiếp cận và đồng hành cùng nó, hiểu rõ từng từ một và tận hưởng sự thoải mái khi đồng hành cùng nó”, tác giả kiêm biên dịch viên Jhumpa Lahiri đã viết trong cuốn Translating Myself and Others(2022).

AI xâm lấn thế giới dịch thuật

Nhưng liệu dịch thuật còn là công việc của con người trong bao lâu nữa? Các cuộc tranh luận về AI và công cụ dịch tự động đã diễn ra rất sôi nổi trong năm nay. Một tháng trước, Veen Bosch & Keuning, nhà xuất bản lớn nhất Hà Lan, đã công bố kế hoạch thử nghiệm công cụ dịch AI cho một số lượng hạn chế các đầu tiểu thuyết thương mại.

Gã khổng lồ trong ngành xuất bản HarperCollins cũng đã đề nghị các tác giả cho phép sử dụng "một số đầu sách phi hư cấu nhất định" để phát triển các Mô hình ngôn ngữ học AI (LLM) cho Microsoft. Sự lo ngại ngày càng lan rộng rằng một ngày nào đó các mô hình AI này có thể khiến các tác giả và biên dịch viên trở nên lỗi thời.

Trong khi một số độc giả vẫn ưa thích bản dịch của con người, thì một số tín đồ AI cho rằng không phải tất cả bản dịch của con người đều hay và một bản dịch kém có thể giết chết một cuốn tiểu thuyết hoặc một tập thơ. Ngoài ra, bản dịch của con người tốn thêm thời gian và có thể gây tốn kém cho các nhà xuất bản. Còn AI, nếu các mô hình LLM tiến triển đúng hướng, có thể ngay lập tức mở ra một thế giới văn học hoàn toàn mới cho độc giả.

Ngay cả đối với những nhà xuất bản ưa thích các chuyên gia con người đóng góp cho họ nhiều tác phẩm sáng tạo hơn, thì họ cũng khó có thể cưỡng lại sự cám dỗ sử dụng bản dịch AI cho sách giáo khoa và sách phi hư cấu cơ bản.

Vào tháng 1 năm 2024, Hiệp hội Tác giả đã tiến hành một cuộc khảo sát, đăt ra câu hỏi với 11.500 thành viên của họ (tác giả, họa sĩ minh họa và biên dịch viên) về quan điểm đối với tác động của AI trong ngành công nghiệp sáng tạo. Kết quả cho thấy cả quan điểm tích cực và tiêu cực đối với bản dịch AI. Hơn một phần ba số biên dịch viên (37%) được thăm dò cho biết họ đã thử nghiệm các công cụ AI, 36% biên dịch viên đã mất việc vì AI và 77% tin rằng dịch máy sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến thu nhập của họ.

Liệu LLM và máy móc có thể dịch trực quan như con người không? Trong khi AI đang ở giai đoạn đầu, với một số nội dung dịch còn sai hoặc gây hiểu lầm, hay còn một số trục trặc kỹ thuật, thì chúng đang được cải thiện và khi được nâng cấp, có thể sẽ được áp dụng trên toàn giới doanh nghiệp.

Khi dịch thuật không chỉ là dịch thuật

Mối đe dọa này đối với sinh kế của các dịch giả xuất hiện vào thời điểm đang có nhiều giải thưởng dịch thuật hơn và công việc mà họ làm ngày càng được đánh giá cao hơn, cả hữu hình và vô hình. Trong khi AI xử lý các thông tin đầu vào như một trò chơi ô chữ, quét kho dữ liệu để tìm ra câu trả lời đúng, thì một số kỹ năng riêng của dịch giả, như sự sáng tạo, lựa chọn khéo léo, hiểu ý định của tác giả, hoàn toàn là sản phẩm của kiến thức và kinh nghiệm.

Thành công của Flightscó sự góp sức của dịch giả Jennifer Croft. Ảnh: Amazon.

Và với tư cách là đại sứ cho các tác giả và sách, không có mô hình AI nào có thể thay thế được hình ảnh và vai trò của dịch giả. Vai trò của dịch giả không chỉ dừng ở văn bản. Jennifer Croft, người dịch các tác phẩm từ tiếng Ba Lan, tiếng Ukraine và tiếng Tây Ban Nha sang tiếng Anh, đã dành gần một thập kỷ để đưa cuốn tiểu thuyết năm 2007 Flights của Olga Tokarczuk, tác phẩm giành giải Man Booker International, tới các nhà xuất bản.

"Tôi thường là người đi giới thiệu những cuốn sách đó, đóng vai trò như một người đại diện cho các tác giả mà tôi đang dịch. Đó là một phần của dịch thuật mà tôi nghĩ hầu hết đều không biết đến", Croft chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn.

Người dịch thuật cũng chính là một nhà văn khi quá trình dịch gắn liền mật thiết với cảm xúc, trí tưởng tượng và trải nghiệm cơ thể. Charles Simic, nhà thơ người Mỹ gốc Serbia mất năm 2023, từng chia sẻ rằng dịch thuật là “một hành động của tình yêu, một hành động của sự đồng cảm cao nhất”.

Đối với Daisy Rockwell, một dịch giả nổi tiếng với kinh nghiệm làm việc cùng nhiều tác giả như Upendranath Ashk và Geetanjali Shree, dịch giả và tác giả là “những vũ công khiêu vũ”. Hay với dịch giả Idra Novey, khi bà đang dịch tác phẩm của nhà văn người Brazil Clarice Lispector, cảm giác “như thể tôi đang đặt lòng bàn tay của mình vào lòng bàn tay của bà ấy và có thể nghe thấy nhịp điệu của các câu văn của bà ấy khớp với nhịp điệu của chính tôi”.

Trong khi AI không thể biến mất như chưa từng xuất hiện và có rất nhiều lĩnh vực mà nó có thể là một công cụ tiết kiệm thời gian, tuy nhiên, các nhà xuất bản phải suy nghĩ về vị trí của các bản dịch AI trong đời sống sáng tạo hiện tại. Quay trở lại năm 2011, dịch giả huyền thoại Margaret Jull Costa đã nói: "Mỗi dịch giả sẽ tạo ra một phiên bản khác nhau, bởi vì bản thân họ là độc giả hoặc người nghe cũng đọc và nghe khác nhau." Còn đối với Margaret, phép màu của một bản dịch tốt là nó cũng "mới mẻ, độc đáo và quyến rũ không kém gì bản gốc".

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.