Trong xã hội “ảo hoá”

Đêm 11/10/2007 “cư dân mạng” nhắn tin cho nhau về đoạn phim tươi mát của cô diễn viên chính trong một bộ phim ăn khách đang chiếu trên đài truyền hình quốc gia.

Ngay đêm đó,ãhộiảohoádtvn đường dẫn vào các trang web chia sẻ video có chứa đoạn phim trên hầu như tắc nghẽn. Hai ngày sau, báo chí trong nước rùm beng về một vụ tai tiếng mới, trên các diễn đàn (forum), các nhật ký điện tử (blog) lập tức xuất hiện những bài bình luận rôm rả, thôi thì khen chê đủ kiểu – hình thành một cơn sốt trong dư luận cả nước.

Vụ việc chưa kịp lắng xuống, báo chị lại tốn giấy mực vào vụ kiện “Trà-Chanh” giữ một cô ca sĩ và một nữ phóng viên chung quanh một bài viết của cô này trên blog riêng mà cô cho biết là có tới 2 triệu lượt người truy cập …

Có thể kể ra nhiều trường hợp tương tự, cho thấy ở các đô thị nước ta đang hình thành một hiện tượng xã hội mới: “mạng xã hội ảo” (virtual social network). Trong xã hội ảo hoá đó con người tồn tại, giao thiệp với nhau thông qua việc chia sẻ cảm xúc, ý nghĩ, quan niệm một cách tương đối tự do, không bị ràng buộc về không gian và thời gian mặc dù vẫn phải tuân thủ luật lệ của thế giới thực và những quy tắc ứng xử nhân văn. Ở nước ta, mạng xã hội ảo mới manh nha nhưng nhanh chóng trở thành một hiện tượng vì nó đáp ứng nhu cầu được lên tiếng, được bày tỏ và chia sẻ của người dân.

Biểu hiện đầu tiên của sự hình thành mạng xã hội ảo là sự lan tràn các trang tin tiện tử các nhân (blog, weblog). Xuất hiện trên thế giới vào cuối năm 1999, bùng nổ từ đầu năm 2000 chủ yếu trong giới trẻ, blog du nhập vào Việt Nam vào khoảng năm 2004 cùng với sự lan tràn các dịch vụ nhắn tin trực tuyến của Yahoo. Cuối năm 2006, một cô gái có biệt danh là Bé Crys viết trên blog của mình những cảm nhận không đẹp lắm về một lần thăm Hà Nội, làm dấy lên một làn sóng phản đối rầm rộ, và cũng từ đó người ta bắt đầu chú ý đến blog. Năm 2007 là thời gian blog phát triển rầm rộ nhất. Tuy chưa có số liệu thống kê chính thức nhưng giới công nghệ thông tin dự tính số người viết blog (blogger) bằng tiếng Việt không dưới vài triệu, mỗi blogger lại tạo ra vài trang blog đặt trên các mạng khác nhau, viết đủ loại đề tài từ chuyện thị phi tới những vấn đề thời sự nóng bỏng.