-
Tại hội nghị tổng kết 20 năm phát triển các trường ĐH, CĐ ngoài công lập mớiđây, hiệu trưởng Trường ĐH quốc tế Hồng Bàng gây sóng gió với phát biểu khiếnPhó Thủ tướngVũ Đức Đam phải đăng đàn để “sửa” tư duy “bắt cá bé”.Sâu xa hơn trong việc ông hiệu trưởng này “đòi” cá bé là việc phântầng trong đào tạo, một xu thế tất yếu trong việc phát triển giáo dục ĐH ViệtNam.
“Chỗ” của ngoài công lập?
Không phải ngẫu nhiên mà một trường đại học NCL thuộc diện lâu đời nhất và cóquy mô đào tạo lớn nhất trong số các trường NCL hiện nay (với hơn 20 nghìn SV)như Trường ĐH quốc tế Hồng Bàng đã tự xếp mình ở vị trí "chiếu dưới".
“Ai cũng biết là có càng nhiều Ngô Bảo Châu càng tốt, càng có chất lượngnhưng bài toán chất lượng phải được giải trên cơ sở cân bằng” – ông Đặng Ứng Vận,hiệu trưởng Trường ĐH Hoà Bình ví von.
Theo ông Đặng Ứng Vận, thời gian qua sự mở rộng quá nhanh hệ thống các trườngĐH khiến cho các trường lâm vào thế cạnh tranh gay gắt trong khi chỉ tiêu đầuvào bị hạn chế thông qua việc xác định điểm sàn của kỳ thi 3 chung. Các trườngnước ngoài đã khống chế thị trường con nhà giàu, các trường công khống chế thịtrường các học sinh khá giỏi. Vậy trường tư chỉ còn khu vực học sinh trung bìnhyếu và gia đình trung lưu và nghèo có thu nhập tăng giảm theo đà phát triển hoặcsuy thoái kinh tế của đất nước.
Do đó, ông Đặng Ứng Vận cho rằng: Một trong những thách thức đối với cáctrường NCL là xã hội yêu cầu cao nhưng không đủ nguồn lực và điều kiện để thựchiện.
Theo QĐ 07/2009/QĐ-TTg Ban hành điều kiện và thủ tục thành lập, đình chỉ hoạtđộng, sáp nhập, chia tách, giải thể trường ĐH, thì điều kiện để thành lập mộttrường ĐH là có tổng diện tích đất xây dựng trường không ít hơn 5ha, diện tíchnhà đã xây dựng đư vào sử dụng đạt bình quân tối thiểu 9m2/ SV, trong đó diệntích học tập 6m2/ SV, diện tích nhà ở và sinh hoạt tối thiểu 3m2/SV, diện tíchlàm việc cho giảng viên tối thiểu 8m2/người, 25 SV/ giảng viên thạc sĩ…
Theo đúng quy chuẩn này thì với một trường có quy mô 10 nghìn sinh viên họcphí tối thiểu cũng phải là 20 triệu đồng/ SV/ năm. “Trong khi đó mục tiêu của xãhội hoá không phải là hướng vào con nhà giàu (con cái họ được gửi đi học nướcngoài) mà là hướng tới những gia đình nghèo không có điều kiện cho con đi họcnước ngoài, cũng như hướng tới nhu cầu học tập của số đông với tín dụng sinhviên 1 triệu đồng/ tháng” – ông Vận nhận xét.
Mâu thuẫn giữa việc đảm bảo chất lượng đòi hỏi đầu tư lớn trong khi học phíkhông thể tăng cao, vì tăng học phí cũng có nghĩa là giảm số sinh viên đầu vào.
Suy thoái kinh tế và lạm phát làm cho đời sống giảm sút, việc làm hạn chế,năng lực chu cấp cho việc học của con em càng bị hạn chế. Năng lực của các nhàđầu tư cũng giảm sút nghiêm trọng.
“Ở đây có vấn đề về chất lượng nhân lực đáp ứng yêu cầu của chính sách quốcgia. Vậy nhân lực cần cho mỗi giai đoạn phát triển phải có những tố chất gì,giáo dục, đặc biệt là giáo dục ĐH phải đảm nhận đến đâu?" - ông Vận đặt vấn đề.
Chấp nhận phân tầng để tầng thấp phát triển
Ông Đặng Ứng Vận nêu rõ quan điểm: Cần phải chấp nhận sự phân tầng về nhiệmvụ đào tạo dựa trên một hệ thống được đa dạng hóa để thích ứng với một nền giáodục cho số đông và tạo điều kiện cho các trường NCL có cơ hội phát triển.
Theo ông Vận, giáo dục Việt Nam đang ở trong quá trình chuyển đổi rất cơ bảntừ một nền giáo dục tinh hoa sang giáo dục cho số đông. Vì vậy cần có quan điểmquốc gia về chất lượng. Vậy chất lượng ở đây là gì?
Trả lời câu hỏi này, ông Vận cho rằng đó là sự đáp ứng nhu cầu. Nhu cầu nhânlực và nhân tài cho quốc gia, nhu cầu có nghề nghiệp và nhu cầu học tập. Cầnphải chấp nhận đa dạng hóa, chấp nhận phân tầng để quyết định đầu tư của nhànước, tập trung kinh phí nghiên cứu, chí phí đào tạo...
Phân tầng ĐH theo mục tiêu: nhân tài nhân lực và tố chất người lao động, đivào chi tiết có thể là nhân lực sáng tạo công nghệ và giải pháp công nghệ, nhânlực khai thác công nghệ, nhân lực áp dụng công nghệ...
Theo ông Vận, lựa chọn nhiệm vụ cho phù hợp với năng lực của từng trườngtrong quá trình phát triển là giải pháp tối ưu hiện nay. Không làm quá sức mìnhnhưng cũng không làm việc dưới sức, tức là không bắt voi đi cày, để tránh lãngphí nhân lực chất lượng cao cũng như tạo cơ hội cho các cơ sở giáo dục tầng thấpcó thể phát triển được.
Phân tầng GDĐH đã được đưa vào Luật Giáo dục ĐH. Nghị quyết Hội nghị lần thứ8, BCH Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT cũng đã nêu về vấnđề phân tầng ĐH. Theo đó, yêu cầu thực hiện phân tầng cơ sở GDĐH theo định hướngnghiên cứu và ứng dụng, thực hành.
Kinh nghiệm phân tầng GD ĐH của Mỹ
Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình chia sẻ kinh nghiệm phân tầng GDÐHtốt mà thế giới thường nhắc đến là phân tầng GDÐH của bang California (Mỹ) -được đề xuất cách đây nửa thế kỷ mà cho đến nay vẫn còn tác dụng.
Cụ thể, GDÐH công lập ở California chia ba tầng. Tầng trên cùng gồm 10 trườngÐH đẳng cấp cao nhất, nặng về nghiên cứu và đào tạo tiến sĩ, tuyển tốp 1/8(12,5%) SV giỏi nhất của số học sinh tốt nghiệp THPT. Tầng giữa gồm 23 trường ÐHtầm trung, chỉ có quyền đào tạo đến bằng thạc sĩ, tuyển nhóm 1/3 (33,3%) số họcsinh tốt nghiệp THPT kế tiếp. Tầng dưới bao gồm khoảng 110 trường CĐ cộng đồngnhận bất cứ học sinh nào muốn được học ÐH và học nghề.
Hiện nay hệ thống phân tầng này mở rộng ra cả các trường tư và các trường đàotạo nghề, là một hệ thống phân tầng khá hiệu quả mà cả thế giới học tập. Ở đâycần lưu ý là Nhà nước quy định cho các tầng GDÐH cả chức năng đào tạo và cả chấtlượng tuyển sinh, không có chuyện các ÐH tầng trên tuyển sinh lấn sân của cáctrường ÐH tầng dưới.
“Khi điều hành hệ thống GDÐH theo đúng các ý tưởng nêu trên hy vọng chúng tasẽ có một hệ thống GDÐH phát triển ổn định, các trường tầng cao tập trung vàochức năng đào tạo trình độ cao, các trường tầng thấp thực hiện chức năng đào tạonhân lực thực hành đa dạng theo nhu cầu của nền kinh tế thị trường” – bà Bìnhnêu quan điểm.
1. Treo phần thưởng cho trẻ
Rất dễ dàng khi hứa hẹn cho trẻ ăn kem sau khi trẻ hoàn thành bài tập về nhà hay sau khi tập piano trong nửa tiếng. Nhưng làm điều này nghĩa là bạn đang gieo vào đầu trẻ 2 khái niệm không tốt: một là trẻ chỉ nên làm việc nếu có phần thưởng, hai là việc mà trẻ đang làm thực sự là làm việc.
Tôi biết làm bài tập về nhà không phải là một công việc vui vẻ nhất trên đời này, nhưng nếu làm bài tập về nhà, việc học tập của bạn sẽ trở nên dễ dàng hơn. Nếu một đứa trẻ nghĩ rằng việc chơi một loại nhạc cụ là làm việc vất vả thì trẻ sẽ không thể tự do, thoải mái để sáng tạo với nó.
2. Thời gian biểu dày đặc
Với mong muốn con cái giỏi giang một thứ gì đó, các bậc phụ huynh thường đăng ký cho con học quá nhiều thứ: karate, bóng đá, bơi lội, các môn năng khiếu… Việc này sẽ khiến trẻ cái gì cũng biết nhưng chẳng giỏi thứ gì. Khi quá tải, trẻ sẽ nghĩ “tối nay mình phải đi tập bóng chày” thay vì háo hức mong chờ nó.
Những người thành công nhất trong lịch sử từng nói về lợi ích của “thời gian chết” – đó là lúc mà đầu óc chúng ta không bị căng thẳng.
3. Giới hạn sự lựa chọn
Mặt khác, để trẻ làm việc quá ít cũng bóp nghẹt sự sáng tạo của trẻ. Chắc hẳn nhiều bậc cha mẹ đã từng trải qua tình huống kiểu như thế này: Bạn đi mua cho con một món đồ chơi đắt tiền được đặt trong một chiếc hộp lớn. Vài giờ sau bạn thấy con đang chơi với… chiếc hộp.
Tất nhiên bạn không vui về chuyện này vì bạn vừa chi ra 200 đô chỉ cho một chiếc hộp. Nhưng với trẻ, đó không phải là một chiếc hộp, mà là một con tàu vũ trụ, một chuyến tàu hỏa, hay một ngôi nhà cho búp bê. Bài học rút ra ở đây là, trẻ con nhìn thế giới khác người lớn. Nếu bạn bó hẹp tầm nhìn của trẻ lại, bạn sẽ giết chết sự sáng tạo của trẻ.
4. Giám sát từng bước
Khi còn nhỏ, tôi rất nhớ cái cảm giác ghét cay ghét đắng mỗi khi giáo viên cứ đi lòng vòng quanh phòng rồi ngó nhìn sau lưng tôi mỗi khi tôi đang làm bài. Những lúc đó, tôi luôn cảm thấy mình nên làm theo hướng đúng đắn, giống như cách của giáo viên.
Trẻ cần phải cảm thấy tự do về mọi thứ theo cách của mình để tìm ra cách giải quyết của riêng mình. Nếu trẻ chỉ liên tục làm theo các hướng dẫn, sẽ không bao giờ có bất cứ điều gì mới mẻ trong quá trình suy nghĩ của trẻ.
5. Khiến trẻ sợ thất bại
Ai cũng sợ thất bại, nhưng nếu không có thất bại, thành công sẽ không còn ngọt ngào. Thật không may là chúng ta lại gieo vào đầu trẻ suy nghĩ rằng thất bại là một con đường cụt không thể quay lại. Thực tế, thất bại chỉ là một cái ổ gà trên con đường tới thành công. Bạn sẽ không quay về nhà nếu va phải một cái ổ gà chứ? Trẻ cần hiểu rằng thất bại là không thể tránh khỏi và điều duy nhất khiến trẻ thất bại mãi mãi là khi chúng ngừng cố gắng.
6. Khiến tất cả mọi thứ giống như một cuộc thi
Việc khiến trẻ nghĩ rằng chúng phải “đánh bại” tất cả mọi người sẽ khiến trẻ bị áp lực. Bạn sẽ nhận thấy rằng ngay cả những ngôi sao thể thao nổi tiếng nhất cũng không bị ám ảnh về chuyện phải đánh bại đội kia, mà họ tập trung vào chơi hết sức mình. Khi họ làm được điều đó, họ sẽ chiến thắng cuộc thi. Người duy nhất mà trẻ nên thấy cần phải đánh bại là chính bản thân mình.
7. Bản thân cha mẹ không sáng tạo
Có một câu nói như thế này: “Nếu nó có vẻ ngớ ngẩn nhưng nó hiệu quả… thì nó không hề ngớ ngẩn”. Nhiều người lớn chúng ta sợ những thứ trông có vẻ… trẻ con khi tìm giải pháp cho một vấn đề. Chúng ta bóp nghẹt sự sáng tạo của chúng ta cũng giống như bóp nghẹt sự sáng tạo của trẻ.
Chúng ta nên là người tìm ra những cách thức mới để làm mọi việc, để trẻ biết rằng mọi thứ vẫn ổn khi làm khác đi. Ví dụ như chúng ta có thể làm được những cái trống bằng thùng sơn và bình sữa bỏ đi, hay ta có thể tự làm giấy dán tường và thiệp mừng thay vì đi mua.
Nghe có vẻ ngớ ngẩn nhưng đó thực sự là thứ mà trẻ cần. Trẻ cần thấy rằng chúng ta không ngại thay đổi, không sợ bị coi là ngớ ngẩn. Khi chúng ta ép mình phải đi theo con đường thẳng, thì trẻ cũng sẽ đi theo. Khi chúng ta chọn đường zig zag, trẻ cũng sẽ làm vậy.
- Nguyễn Thảo(Theo Life Hack)
Xem thêm:
Mẹ Tây dạy con tư duy phản biện từ truyện cổ tích">