16h30, tan trường, 37 học trò ở thôn Gò Da, xã Sơn Ba, huyện miền núi Sơn Hà (Quảng Ngãi) kéo nhau về khu nội trú nằm ở phía Bắc của dãy phòng học. Cạnh đó, một nhà ăn với cơm, canh đã dọn sẵn.

Thầy Đặng Văn Cương trong giờ sinh hoạt với học sinh nội trú thôn Gò Da (Ảnh Võ Quý)

Đưa các em “hạ sơn” - chuyện không dễ dàng

Đưa tay chỉ ra phía bờ sông Re, xa xa là núi cao chất ngất, thầy Đặng Văn Cương, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Sơn Ba, bảo: “Từ trường về thôn Gò Da, sau khi vượt sông Re phải cuốc bộ chừng năm giờ đường đèo dốc”.

Trường Tiểu học Sơn Ba là điểm trường khó. Đám học trò ở các thôn, nhất là thôn Gò Da, là người dân tộc, cuộc sống rất nghèo khó. Cứ đến mùa thì chúng trốn học đi bứt đót, kiếm mật ong rừng. Thầy đến vận động phụ huynh đưa con đến lớp thì thường được trả lời: “Mình cũng có bảo nhưng chúng có nghe đâu. Nghèo khó quá mà!”.

Năm 2009, thầy Cương cùng các đồng nghiệp bàn bạc thống nhất đưa 15 học sinh về ở nội trú tại điểm trường chính. Nghe ý kiến từ thầy Cương, lãnh đạo Phòng Giáo dục huyện Sơn Hà lo ngại: Vận động đưa các em về trường mà chỗ ở không có và không có chế độ gì thì làm sao nuôi nổi. Nhưng thầy Cương và các thầy cô trong trường quyết tâm nên cũng được gật đầu đồng thuận.

Ngay sau đó các thầy cô xếp dọn ba phòng ở, vốn là phòng giáo viên cho các em tá túc. Cũng từ ngày đó, sau giờ dạy trên lớp các thầy trần lưng cùng với thầy Cương đến các thôn xin cây gỗ về đục đẽo làm nhà ăn, rồi cùng nhau đóng bàn ghế. Bàn tay thầy giáo quen cầm phấn, cầm bút giờ lại cầm cưa, cầm đục, cưa đục có khi trượt cả vào tay.

Thầy Đặng Văn Cương và cậu học trò tí hon Đinh Văn KRễ (ảnh trái) (Ảnh: Võ Quý)

Học trò bản Gò Da khi còn ở với cha mẹ thường chỉ có rau rừng và khoai mì, giờ được ăn cơm, có cá các em ăn mạnh lắm. Đồng lương còm của các thầy cô lại phải trích ra mua gạo, mắm, cá khô cho các em. Sau đó thầy Cương xin Huyện ủy, UBND huyện hỗ trợ và vận động các mạnh thường quân góp bữa ăn cho các em.

Vừa làm cha vừa làm mẹ

Ở nội trú có những câu chuyện cười ra nước mắt. Các em lâu nay ở nhà sàn, nay ở nhà trệt, giường tầng nên không quen. Những tháng đầu tiên, có em đến giờ ngủ không nằm trên giường mà chui xuống gầm giường đánh giấc. Thầy Cương đi kiểm tra thấy vắng lại tá hỏa đi kiếm. Ở phòng tập thể có một cái tivi. Thấy cảnh xe chạy trong phim, các em lại tưởng xe đâm vào mình nên nghiêng người… né. Có em sức khỏe yếu như em Đinh Thi Siêng, mỗi khi trở trời thường nóng sốt lên cơn co giật, thầy Cương cùng các thầy phải thức canh chừng để cấp cứu.

Dần dần những đứa trẻ bắt đầu quen nếp sống mới. Các em biết sử dụng đũa tre, biết giữ vệ sinh, biết chào hỏi khi có khách lạ đến trường. Từ 15 học sinh ban đầu, sau bảy năm, hiện ở trường có 36 học sinh thôn Gò Da ở nội trú.

Già làng Gò Da, ông Đinh Văn Kết, nhiều lần sang thăm trường, thấy con cháu của thôn học nội trú tiến bộ thì mừng lắm. Không nói tiếng Kinh được nhiều nên ông cứ nắm lấy tay thầy Cương cùng các thầy cô lắc lắc, mắt rơm rớm.

Thầy Cương nói đơn giản: “Ở vùng xa này cuộc sống của bà con nghèo khó lắm. Nếu không tạo điều kiện cho các em học hành thì thế hệ mai sau cũng nghèo khó thế thôi. Chính vì suy nghĩ này mà tôi cùng các đồng nghiệp cố gắng…”.

Bây giờ đường về thôn Cây Da đã có chiếc cầu kiên cố bắc qua sông và từ năm 2013 mỗi học sinh nội trú đồng bào dân tộc thiểu số được hưởng chế độ của Nhà nước nên các thầy cô ở trường cũng đỡ gánh nặng. Tuy vậy, trường vẫn duy trì vườn rau và chuồng trại nuôi gà. Thầy Cương khoe: “Tết Đinh Dậu vừa rồi trường bán con heo rừng lai được 12 triệu đồng. Số tiền này là của để dành phòng khi các em bị ốm đau”.

Theo Võ Quý/ Báo Pháp luật TP.HCM

Theo ông Phạm Hùng Anh, báo cáo của các địa phương cho hay, tỷ lệ học sinh lớp 1 được học 2 buổi/ngày hiện nay tương đối cao.

Hiện nay, các địa phương đang vào cuộc tích cực để chuẩn bị cho lộ trình triển khai chương trình mới ở lớp 1 từ năm 2018-2019.

“Vì vậy, năm học 2018 - 2019, chúng ta hoàn toàn có thể thực hiện được mục tiêu học 2 buổi/ngày đối với lớp 1 và từng bước tiến tới áp dụng đại trà với từ lớp 2 đến lớp 5 trong những năm tiếp theo” – ông Hùng Anh khẳng định.

Ông Hùng Anh cũng cho biết, không phải tới thời điểm này, thiết bị dạy học phục vụ cho đổi mới giáo dục mới được đặt ra mà đã được chuẩn bị từ nhiều năm trước.

Ông Phạm Hùng Anh, Phó Cục trưởng Cục cơ sở vật chất và thiết bị trường học. Ảnh: GD&TĐ.

Ngay từ đầu năm 2016 bộ đã phối hợp với 63 tỉnh/thành phố trong cả nước tiến hành khảo sát, đánh giá hiện trạng của tất cả các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, từ đso xác định các mục tiêu ưu tiên trong việc đầu tư tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cho các nhà trường để đảm bảo điều kiện tối thiểu thực hiện chương trình.

Bộ GD-ĐT cũng đã xây dựng đề án đảm bảo cơ sở vật chất cho chương trình giáo dục mầm non và phổ thông trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhằm hỗ trợ các địa phương, nhất là các tỉnh có điều kiện kinh tế khó khăn, các tỉnh miền núi, vùng dân tộc thiểu số.

Theo đề án này, những trọng tâm ưu tiên đầu tư bao gồm: Xây dựng thay thế các phòng học tranh tre, nứa lá, phòng học tạm, phòng học cấp 4 xuống cấp nặng cho cấp học mầm non và tiểu học, trong đó ưu tiên các lớp đầu cấp của tiểu học, bổ sung các phòng học còn thiếu trong đó ưu tiên cho cấp tiểu học, xây dựng bổ sung các phòng học bộ môn, phòng chức năng phục vụ học tập.

Bên cạnh đó, đề án còn ưu tiên đầu tư mua sắm thiết bị dạy học các cấp theo lộ trình đổi mới chương trình và sách giáo khoa. Việc đầu tư mua sắm thiết bị sẽ do địa phương thực hiện theo hướng dẫn của Bộ.

Không mua sắm mới toàn bộ

Ông Phạm Hùng Anh cũng cho biết, việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa tới đây tập trung chủ yếu là đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới cách thức tổ chức dạy học.

Do đó, xét về mặt khoa học thì các thiết bị dạy học cơ bản không thay đổi mà chỉ cần sắp xếp và tổ chức lại việc khai thác và sử dụng thiết bị cho phù hợp với các môn học.

"Trước hết các nhà trường cần rà soát lại thiết bị hiện có, chỉ mua sắm bổ sung các thiết bị dạy học còn thiếu và sắp xếp lại cho phù hợp với các môn học chứ không phải mua sắm lại toàn bộ” – ông Hùng Anh cho hay.

Một phòng học của các em Trường Tiểu học Nậm He, tỉnh Điện Biên. Ảnh: Lê Văn.

Đối với những trường trang thiết bị còn thiếu, hỏng nhiều, phòng học bộ môn chưa đạt chuẩn đã được Bộ đưa vào nội dung của đề án, các tỉnh/thành phố sẽ đầu tư bổ sung.

Tuy nhiên, ông Hùng Anh cũng khuyến cáo rằng, để các trang thiết bị được sử dụng lâu bền thì việc bảo quản và sử dụng của các nhà trường cũng hết sức quan trọng.

Ngoài ra, để tránh trường hợp có quá nhiều hoạt động diễn ra cùng một lúc, cùng một thời điểm thì việc lập kế hoạch giáo dục của nhà trường là hết sức quan trọng. Với một kế hoạch giáo dục khoa học, hợp lý và phù hợp thì việc sử dụng cơ sở vật chất hiện có sẽ hiệu quả.

Cần địa phương tích cực vào cuộc

Theo ông Phạm Hùng Anh, địa phương cần phải tích cực vào cuộc trong việc cải thiện các điều kiện học tập, điều kiện cơ sở vật chất của trường học.

Theo đó, các địa phương cần phải hoàn thiện quy hoạch mạng lưới trường, lớp học, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, quy mô phát triển giáo dục của địa phương để làm cơ sở cho việc đầu tư.

Bên cạnh đó, các địa phương phải quản lý, sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất hiện có. Tập trung rà soát, điều chỉnh, bố trí, sắp xếp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất hiện có của các cơ sở giáo dục.

Cuối cùng, các địa phương cần phải ưu tiên ngân sách địa phương đồng thời tăng cường huy động nguồn lực xã hội đầu tư cơ sở vật chất để triển khai thực hiện Đề án bảo đảm cơ sở vật chất cho chương trình giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông bám sát lộ trình đổi mới chương trình, sách giáo khoa.

• Hà Phương