Ngày 10/1, tại Hà Nội, Cục Văn hóa Cơ sở (Bộ VHTT&DL) đã tổ chức tổng kết công tác quản lý, tổ chức lễ hội năm 2016 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2017. Bên cạnh những mặt tích cực, hạn chế được những bất cập của Lễ hội thì những mặt tồn tại dai dẳng chưa tìm được phương hướng giải quyết triệt để vẫn còn tồn tại.

Hình ảnh chen lấn xô đẩy trong Lễ hội vẫn còn

Chỉ mặt nêu tên những lễ hội chưa được

Theo bà Trịnh Thị Thủy – Cục trưởng Cục Văn hóa Cơ sở, một số địa phương vẫn tổ chức hội chọi trâu mà không phải lễ hội truyền thống của địa phương như: xã Hải Lựu (Lập Thạch, Vĩnh Phúc), huyện Phúc Thọ (Hà Nội); huyện Vị Xuyên, huyện Bắc Quang (Hà Giang); huyện Hàm Yên (Tuyên Quang), huyện Hớn Quản (Bình Phước); xã Tân Nguyên (Yên Bình, Yên Bái); xã Bảo Hà (Bảo Yên, Lào Cai), xã Gia Phú (Bảo Thắng, Lào Cai); Mai Sơn (Sơn La)…

Thêm vào đó, việc bày bán tràn lan những quyển sách tử vi, bói toán lừa gạt khách thăm quan vẫn còn tồn tại. Cụ thể, Thanh tra Sở VHTT&DL tỉnh Bình Dương phát hiện và tịch thu 29.200 tờ tử vi, 22 cuốn sách bói toán. Thanh tra Sở VHTT&DL tỉnh Hưng Yên xử lý vi phạm tại chỗ đối với các biểu hiện trục lợi, lừa gạt khách tham quan, mê tín dị đoan, cờ bạc; Thanh tra Sở VHTT tỉnh Kiên Giang lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính 4 cơ sở hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa phục vụ Lễ hội chưa lành mạnh,...

Hiện tượng chen lấn, xô đẩy, lén lút đổi tiền lẻ, ăn xin, ép giá tại Đền Trần (Nam Định); tranh cướp tại Lễ hội Gióng (Hà Nội); tục rước Tàng Thinh tại lễ hội Ná Nhèm, huyện Bắc Sơn (Lạng Sơn); tình trạng khấn khuê Đền Bà Chùa Kho (Bắc Ninh), Đền Kiếp Bạc (Hải Dương), Đền Liễu Hạnh (Quảng Bình)….

Giảm tần suất và quy mô lễ hội

"Lễ hội nào mà vai trò của cộng đồng tốt thì lễ hội ấy tốt. Lễ hội nào mà cán bộ quản lý địa phương hiểu biết sâu sắc về văn hóa, kết nối chặt chẽ với cộng đồng thì ở đó lễ hội rất tốt", Giám đốc Trung tâm nghiên cứu văn hóa Lê Thị Minh Lý nói.

Bà Minh Lý cũng 'hiến kế' để lễ hội ngày càng tốt hơn thì cần phải nắm được 4 từ khoá là: Tôn trọng cộng đồng, chia sẻ, đối thoại, bài bản.

"Lễ hội của chúng ta bị gián đoạn, đứt quãng về mặt văn hóa trong thời gian rất dài, ít nhất từ năm 1945 - 1960 nên tạo nhiều lỗ hổng mà chúng ta đang phải đối mặt, sửa chữa. Các giá trị chưa được nhận diện đầy đủ nên kể cả các nhà nghiên cứu vẫn có những tranh luận. Ví dụ, lễ hội chém lợn thực ra là mới khôi phục lại thôi. Chuyện tổ chức chém lợn là do cộng đồng tổ chức. Phải biết cách đối thoại thì cộng đồng tự động rút lui.

Cần tăng cường công tác nghiên cứu, tư liệu hóa với sự tham gia của cộng đồng. Trong quá trình đó, ta lắng nghe, đối thoại, nâng cao nhận thức của họ. Như lễ cầu trâu Phú Thọ, nhờ đối thoại mà có thể thay đổi.

Ví dụ 3 năm rồi, Hà Nội làm công tác kiểm kê di sản phi vật thể với 1.306 lễ hội. Qua kiểm kê, biết ngay lễ hội nào có vai trò cộng đồng tốt. Việc nhân danh danh hiệu để thương mại hóa di sản là không phải không có và chúng ta phải lường trước. Nếu không, chúng ta sẽ đối mặt rắc rối, không kịp phát hiện, can thiệp sẽ thành vấn đề lớn. Mô hình quản lý loại hình di sản văn hóa phi vật thể nói chung, dân gian nói riêng cần có sự phối hợp: Cộng đồng - Nhà khoa học với cơ quan quản lý. Có sự đối thoại, chia sẻ, hợp tác của nhà nghiên cứu, sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý. Không có lễ hội nào khoán hết được cho cộng đồng. Bao giờ cũng có cơ quan quản lý đứng đằng sau", bà Lý chia sẻ.

Lễ hội chém lợn ở Ném Thượng, Bắc Ninh. ẢNh: Tuổi Trẻ

Ông Phạm Xuân Phúc – Phó Chánh Thanh tra Bộ VHTT&DL nhận định: "Sự thay đổi về nhận thức, hành vi của những người tham gia lễ hội ngày càng được thể hiện rõ nét, kéo theo đó là các hoạt động văn hóa trong lễ hội cũng thay đổi nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân và du khách tham gia lễ hội. Các hoạt động trong lễ hội ngày càng đa dạng và phong phú hơn. Các yếu tố văn hóa truyền thống trong lễ hội đang bị mai một dần.

Do vậy, cần thiết cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, định hướng tổ chức các hoạt động trong lễ hội cho phù hợp với truyền thống, văn hóa của nước ta".

Cũng theo ông Phúc, để gỡ bỏ bất cập này cần tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội, giảm tần suất, quy mô tổ chức lễ hội, ngày hội. Không cấp phép, tổ chức lễ hội tràn lan vì mục đích thương mại, vi phạm các quy định về thực hiện nếp sống văn minh. Chỉ đạo dừng tổ chức đối với những lễ hội đã cấp phép trước đây nhưng có nội dung phản cảm, kích động bạo lực, gây bức xúc dư luận xã hội. Một số địa phương đang tìm cách lách các quy định của nhà nước về tổ chức lễ hội để tiếp tục duy trì, tổ chức lễ hội chọi trâu, hội chọi trâu nếu không có sự chỉ đạo, vào cuộc quyết liệt của các cơ quan quản lý nhà nước. Từ hoạt động chọi trâu dẫn tới các vấn đề xã hội trong lễ hội nảy sinh như: hiện tượng dựa vào lễ hội để bán vé, trục lợi; bán thịt trâu chọi giá cao; vấn đề cá cược trá hình trong lễ hội.

"Đơn cử Lễ hội Cướp Phết chúng tôi đang đề xuất từng thôn, xã có những người tham gia sẽ mặc đồng phục để tránh tình trạng tranh cướp phản cảm như những năm trước. Ngoài ra cũng cần tuyên truyền để người dân hiểu Cướp Phết chỉ là một trò chơi đầu xuân chứ không phải là một trò tranh cướp” ông Phúc cho hay.

Tình Lê

Chùm 3 vở kịch ngắn của Nhà Kịch Việt Nam lại có góc nhìn khác về vị cha già của dân tộc Việt Nam. Vở Đoàn kết là sức mạnhkể câu chuyện thời kỳ chống Pháp. Những chia rẽ nội bộ trong đơn vị bộ đội, sự đối lập giữa tính nghiêm minh và lòng trắc ẩn, vị tha đã được Bác Hồ "hoá giải". Từ đó những cá nhân đơn lẻ tìm thấy con đường hòa vào cuộc chiến đấu chung.

Vở kịch ngắnBác Hồ và mùa xuân năm ấylại cho thấy quan điểm gần dân, việc Bác quan tâm đến đời sống người nghèo.

Vở Đôi mắt sánglại kể câu chuyện hậu chiến, khi người chiến sĩ trở về mù lòa tự cô lập mình, từ chối tình yêu cuộc sống. Cảm hứng sống của người chiến sĩ đã trở lại sau lần gặp Bác Hồ.

Qua 3 vở kịch ngắn của Nhà hát Kịch Việt Nam dàn dựng, các nghệ sĩ đã đưa hình tượng Bác Hồ đến với công chúng một cách thân thuộc, gần gũi, yêu thương.

Vở kịchLá đơn thứ 72 của sân khấu Lệ Ngọc do NSND Lê Tiến Thọ đạo diễn, dàn dựng dựa trên kịch bản của tác giả Hoàng Thanh Du đã khắc hoạ Chủ tịch Hồ Chí Minh – một vị thánh có thật trên đời. Lá đơn thứ 72 khai thác nguyên mẫu ông Đỗ Văn Chồi – người đảng viên từng là cán bộ địa phương đã phải lĩnh án tù vì tội danh giết người dù ông chỉ tình cờ có mặt tại hiện trường một vụ án. Ông ngồi tù đầy oan ức, liên tục viết thư kêu oan. Lá đơn kêu oan thứ 72 đến được với Hồ Chủ Tịch, oan sai của nhân vật Đỗ Minh mới được hóa giải".

Vở kịch đã khắc họa chân thực nhất, thuyết phục nhất về "Người cha già" luôn hết lòng vì dân, vì nước, gần dân, quan tâm tới người yếu thế nhất. Và qua Lá đơn thứ 72, đồng thời thúc đẩy thế hệ hôm nay đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Gần đây nhất, Nhà hát Cải lương Việt Nam ra mắt vởNợ nước noncủa tác giả Nguyễn Thế Kỷ. Vở diễn là sự kết hợp giữa nghệ thuật sân khấu cải lương và một số loại hình nghệ thuật truyền thống khác như dân ca ví, giặm xứ Nghệ; ca Huế; bài chòi và dân ca Nam bộ.

Bằng những lát cắt lịch sử, ê-kíp thực hiện đã khắc họa sâu sắc về tuổi thơ cũng như quá trình phát triển tư tưởng, khát vọng của người thanh niên Nguyễn Tất Thành từ khi sinh ra, lớn lên khi đất nước đã đắm chìm trong đêm trường nô lệ. Người sớm chịu ảnh hưởng sâu sắc từ mảnh đất giàu truyền thống xứ Nghệ, được giáo dục bồi đắp tình yêu quê hương, đất nước, ý chí ham học hỏi, ham hiểu biết từ cha mẹ… đã nuôi dưỡng, hun đúc trong Nguyễn Tất Thành tình yêu nước, thương dân với một thiên hướng đặc biệt.

Với đề tài gia đình, Nhà hát Tuổi trẻ cho ra mắt vở kịch Ông không phải là bố tôi - một trong những tác phẩm cuối cùng trong sự nghiệp lừng lẫy của nhà viết kịch tài hoa Lưu Quang Vũ. Với cốt truyện kể về một người đã chối bỏ vợ con, sau bao năm xa cách với nhiều biến cố, ông mới quay về tìm lại gia đình. Gia đình ấy một lần nữa đảo lộn trước giông bão của những toan tính, lòng tham. Tình cảm cha con, mối liên kết ruột thịt mới chớm được vun đắp nay lại đứng trước những tan vỡ, đứt gãy. Sự thấu hiểu, sẻ chia, tình người mà Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm lại từ hơn 30 năm trước vẫn hiện hữu như một chân lý sống, làm rung động bao thế hệ khán giả.

Những lời ca dâng Bác

Những giai điệu, cảm xúc thiêng liêng về vị Bác Hồ luôn sống trong tiềm thức của mỗi người con đất Việt và cứ đến dịp kỷ niệm Ngày sinh của Người lại cất lên đầy chan chứa, yêu thương.

Bác Hồ một tình yêu bao la là chương trình nghệ thuật đặc sắc do báo Văn hoá tổ chức. Đêm nhạc là lời tri ân sâu sắc của thế hệ hôm nay kính dâng lên Bác. Một lần nữa, khán giả được nghe lại những giai điệu đi cùng năm tháng với những ca khúc nổi tiếng luôn chiếm trọn những tình cảm thiêng liêng nhất trong tâm khảm mỗi người dân Việt Nam.

Chương trình Người mẹ làng Sendo TW Hội LHPN Việt Nam phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An tổ chức với mục đích tôn vinh hình tượng Bà Hoàng Thị Loan - người mẹ, người phụ nữ đảm đang, nhân hậu đã góp phần quan trọng hình thành nhân cách Hồ Chí Minh. Chương trình nhằm khẳng định vai trò, phẩm chất truyền thống tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam được kế thừa, hun đúc để tiếp tục xây dựng hình ảnh người phụ nữ thời đại mới, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh hạnh phúc.

Với triển lãm Hành trình theo chân Bác, người dân tham quan, thưởng lãm các tác phẩm, tư liệu, hình ảnh khắc họa cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Người; về hành trình 30 năm đi tìm đường cứu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Trưng bày Đứng lên và Cất tiếng tại di tích Nhà tù Hỏa Lò (Hà Nội) góp phần tôn vinh chặng đường hoạt động sôi nổi của một nhà báo vì nước - nhà báo Hồ Chí Minh; tôn vinh những đóng góp của báo chí cách mạng Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.

Trong khi đó, Bảo tàng Hồ Chí Minh phối hợp với Bảo tàng Tuổi trẻ Việt Nam tổ chức trưng bày triển lãm chuyên đề Những tấm gương bình dị mà cao quývà Tuổi trẻ - Mùa xuân đất nước.

Nội dung các triển lãm cũng góp phần lan tỏa rộng rãi những tấm gương tiêu biểu, qua đó tuyên truyền cảm hứng, khơi dậy tiềm năng, sức sáng tạo cho toàn dân, đặc biệt là của thế hệ trẻ trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong ý thức tu dưỡng, rèn luyện trong tư tưởng về đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Ngoài những chương trình nghệ thuật với những lời ca dâng Bác, nhiều sự kiện khác cũng được tổ chức như chương trìnhViệt Nam thân thiện– mở màn khai mạc SEA Games 31. Chương trình nghệ thuật của lễ khai mạc được đánh giá là điểm nhấn văn hóa quan trọng nằm giới thiệu hình ảnh của một đất nước Việt Nam thân thiện và hiếu khách, một Đông Nam Á đoàn kết, mạnh mẽ và sẵn sàng tỏa sáng.

Sắp tới đây, nhân kỷ niệm 77 năm Cách mạng Tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2022) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2022), nhiều chương trình nghệ thuật cũng diễn ra, đặc biệt là Hoà nhạc quốc gia Điều còn mãido Báo VietNamNet tổ chức vào lúc 14h chiều 2/9. 

Ngân An

Năm 2008, ngôi nhà của ông Từ thuộc diện phải phá dỡ. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc gia đình ông phải chuyển đi nơi khác. 

Cả nhà ông Từ muốn đưa bà Tô đi cùng. Nhưng bà không chịu. Bà cho biết đã quen với cuộc sống ở nông thôn, không muốn làm quen với môi trường mới.

Thấy bà Tô không muốn rời đi, ông Từ không dám ép. Thay vào đó, ông thuê cho bà một căn nhà trong làng với giá 300 tệ/tháng.

Ở ngôi nhà mới, mỗi khi nghĩ đến việc bà Tô lớn tuổi sống một mình, ông Từ lại thấy không yên tâm. Khi có thời gian rảnh, ông lại đến thăm bà Tô, nói chuyện với bà để bà bớt buồn chán. Ngày lễ ngày Tết, cả nhà ông lại cùng nhau đến thăm bà, sắm sửa cho bà không khác gì mẹ ruột.

Năm 2012, bà Tô 88 tuổi, sức khỏe đã rất yếu. Bà đi không vững, không thể tự chăm sóc bản thân. Bà cần người túc trực 24/24 giờ. Tuy nhiên, ông Từ vẫn phải đi làm nên không thể ở bên bà liên tục.

Sau nhiều ngày suy nghĩ, ông đã đến gặp ủy ban làng, trình bày hoàn cảnh của bà Tô và những khó khăn của ông. Cuối cùng, với sự giúp đỡ của ủy ban làng, bà Tô được đưa vào viện dưỡng lão gần đó.

Vấn đề lại đặt ra lúc này là tiền nộp cho viện dưỡng lão. Trong năm đầu tiên, bà Tô phải trả 1.700 tệ mỗi tháng, sang năm thứ hai, con số này tăng lên 2.000 tệ mỗi tháng.

Mặc dù bà Tô được hưởng bảo hiểm nông thôn và trợ cấp tuổi già hàng tháng tuy nhiên, tổng số tiền đó chưa đến 1.000 tệ. Nhà ông Từ không khá giả, ông chỉ là một công nhân bình thường nhưng vì thương hoàn cảnh của bà Tô, ông quyết định trả giúp bà khoản này. 

Sau khi bà Tô được đưa vào viện dưỡng lão, ông Từ vẫn thường xuyên đến thăm, mang hoa quả và đồ ăn cho bà. 

Những người ở cùng phòng luôn ghen tị với bà Tô, khen bà có người con trai hiếu thảo. Mỗi lần nghe vậy, bà cụ lại cười và giải thích rằng đây không phải con bà mà là hàng xóm.

Ngày 21/6/2017, bà Tô 93 tuổi nhập viện do chức năng thận bất thường.

Ông Từ và gia đình lại thay nhau chăm sóc bà trong bệnh viện, canh giữ suốt 8 ngày 8 đêm. Không ai trong số các y tá ở bệnh viện biết rằng họ chỉ là hàng xóm của bà cụ.

Ngày 29/6/2017, bà Tô trút hơi thở cuối cùng. Từ Huệ Minh lại gánh vác trọng trách lo tang lễ cho bà cụ, bởi trong thâm tâm, từ lâu ông đã coi bà Tô như người thân của mình.

Khoản tiền bất ngờ

Mọi việc liên quan đến bà Tô tưởng đã kết thúc, không ngờ 3 năm sau, ông Từ nhận được cuộc điện thoại của bí thư thôn.

Người đàn ông nói với ông Từ rằng ngôi nhà của bà Tô đã bị phá bỏ, và bà Tô nhận được hàng triệu tệ (hàng tỷ đồng -nv) từ tiền phá dỡ. Tuy nhiên, vì bà Tô không có người thừa kế nên lãnh đạo thôn cho rằng nó nên thuộc về ông Từ.

“Tất cả chúng tôi đều cảm thấy nên đưa số tiền này cho ông Từ, dù sao ông ấy cũng đã có 30 năm chăm sóc cho bà Tô”, vị bí thư thôn nói với PV trong một cuộc phỏng vấn.

Ông Từ rất bất ngờ về việc này. Ông nói rằng, việc chăm sóc cho bà Tô hoàn toàn xuất phát từ tình thương với người già neo đơn. Ông chưa từng nghĩ đến tài sản của bà. 

Tuy vậy, sau đó, tòa án Ninh Ba vẫn quyết định giao 50% số tiền của bà Tô cho ông Từ. Số tiền còn lại được tặng cho một người cháu họ của bà Tô và những người neo đơn, nghèo khó của làng. 

Năm 2020, ông Từ cũng nhận được danh hiệu "Người tử tế và hiếu thảo năm 2020" và được tuyên dương tại lễ khai mạc Lễ hội hiếu thảo Trung Quốc lần thứ 12.

Linh Giang(Theo 163)