Báo chí quốc tế đánh giá cao chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Joe Biden

Vài năm trở lại đây, báo chí đang đứng trước nhiều bước ngoặt do sự thay đổi về xu hướng công nghệ của thế giới. Vị thế của báo in đang giảm dần, cả về doanh thu quảng cáo và doanh thu từ lượng báo phát hành. Thay vào đó, báo chí điện tử đang có xu hướng lên ngôi nhờ sự phổ biến của Internet và các thiết bị di động. 

Báo giấy từng rất thành công khi giữ được thế cân bằng về nguồn thu từ lượng báo phát hành và thông tin quảng cáo. Thế nhưng, với sự phát triển của các nền tảng phân phối nội dung quảng cáo, cán cân doanh thu của các báo điện tử ngày nay đang bị lệch một cách trầm trọng. 

Cơ cấu doanh thu của ngành báo chí toàn cầu trong giai đoạn từ năm 2014 - 2019. Phần màu xanh lá cây và vàng thể hiện nguồn thu của báo điện tử với cán cân lệch về quảng cáo số. Phần màu đỏ đỏ và xanh dương là doanh thu tương đối cân bằng giữa quảng cáo và phát hành của báo in.

Số liệu thống kê của Hiệp hội Báo chí Thế giới (WAN - IFRA) cho thấy, trong vòng 5 năm trở lại đây, số tiền thu về từ quảng cáo luôn chiếm từ 70 - 80% doanh thu của các báo điện tử. Nguyên nhân của tình trạng này là bởi, người đọc ngày nay đa phần được tiếp cận thông tin miễn phí từ các tờ báo online. 

Thực tế này đã giúp ngành báo chí thế giới tiến hành chuyển đổi số rất nhanh. Tuy vậy, nó cũng khiến các tờ báo điện tử mất đi một khoản thu quan trọng từ độc giả. 

Hậu quả của tình trạng này là sự phụ thuộc hoàn toàn vào doanh thu quảng cáo của các tờ báo online. Cũng vì thế, để có được nguồn thu nhằm duy trì hoạt động, nhiều tờ báo phải chạy theo view (lượt xem) bằng những thông tin giật gân câu khách. 

Đây cũng là một phần lý do khiến hình ảnh của báo chí và giới truyền thông ngày càng bị méo mó đi trong mắt công chúng.

Các báo điện tử đang bị phụ thuộc nguồn thu vào quảng cáo. Trong khi đó, ảnh hưởng của Covid-19 khiến thị trường quảng cáo trực tuyến bị sụt giảm nghiêm trọng. Ảnh: Trọng Đạt

Đa dạng nguồn thu: Lối thoát duy nhất cho các tờ báo

Việc phụ thuộc vào chỉ một nguồn thu duy nhất là quảng cáo khiến ngành công nghiệp báo chí toàn cầu phải đối mặt với rất nhiều rủi ro. 

Đó là lúc doanh thu của báo chí cũng tỷ lệ thuận với sự phát triển của nền kinh tế. Khi nền kinh tế rơi vào tình trạng suy thoái do khủng hoảng, báo chí sẽ mất hoàn toàn nguồn thu bởi việc “thắt lưng buộc bụng” của các doanh nghiệp. Điều này đã bộc lộ rất rõ bởi những ảnh hưởng từ dịch Covid-19. 

Thực tế cho thấy, do tác động của Covid-19, một số tờ báo lớn tại Anh như Telegraph, Financial Times và Guardian đều đã phải sa thải nhân viên để cắt giảm chi phí vì doanh thu giảm mạnh.

Theo dự báo của công ty phân tích Enders Analysis, doanh thu quảng cáo của các tờ báo Anh giảm 50% trong năm nay. Tổng thiệt hại của các tòa soạn tại Anh lên đến 650 triệu bảng (810,7 triệu USD). Thiệt hại của các tờ báo nhỏ với nguồn tài chính eo hẹp thậm chí sẽ còn nặng nề hơn nữa.

Doanh thu của nhiều tòa soạn sụt giảm nghiêm trọng do mất nguồn thu từ quảng cáo bởi ảnh hưởng của Covid-19. Trong khi đó, đội ngũ phóng viên và nhà báo vẫn căng mình không kể hiểm nguy trong mùa dịch. Ảnh: Trọng Đạt

Tại Việt Nam, theo Cục Phát thanh Truyền hình & Thông tin điện tử (Cục PTTH&TTĐT - Bộ TT&TT), do ảnh hưởng của Covid-19, nhiều nhà quảng cáo đã quyết định trì hoãn các chiến dịch marketing. 

Điều này dẫn đến tình trạng doanh thu từ quảng cáo của các nền tảng số, trong đó có các báo điện tử sụt giảm mạnh. Dự đoán của Cục PTTH&TTĐT cho thấy, tổng doanh thu quảng cáo trực tuyến tại Việt Nam có thể sụt giảm từ 15-20% trong tương lai gần.

Xét trong dài hạn, doanh thu quảng cáo vẫn sẽ sụt giảm, có thể lên đến 50%, thậm chí là cao hơn nữa nếu so với cùng kỳ năm trước. Thực tế này đã “phủ bóng đen” lên các tờ báo điện tử bởi sự phụ thuộc rất lớn vào nguồn thu quảng cáo. 

Đó là chưa kể, báo chí trong nước cũng đang phải giành giật “miếng bánh thị phần” cùng các loại hình mạng xã hội. Các báo điện tử chỉ chiếm khoảng 30% thị phần quảng cáo trực tuyến tại Việt Nam. 70% “miếng bánh” còn lại hiện nằm trong tay các nền tảng xuyên biên giới như Google hay Facebook. 

Nhiều tờ báo điện tử đang tiến hành cắt giảm nhân sự và tối ưu bộ máy nhằm hạn chế ảnh hưởng của Covid-19. Tuy nhiên, đây mới chỉ là những giải pháp ngắn hạn. Để giải quyết tận gốc khó khăn này, các tờ báo điện tử chỉ có một cách duy nhất là đa dạng hóa nguồn thu, giảm sự phụ thuộc vào doanh thu quảng cáo.

Trọng Đạt

Đón xem kỳ 2: Trả tiền khi đọc báo online: Xu thế chung của thế giới

Thị trường ĐTĐM trong nước hiện nay đạt khoảng 133 triệu USD, tương đương 3,200 tỷ đồng. Việt Nam có khoảng 27 trung tâm dữ liệu do 11 doanh nghiệp trong nước đầu tư với trên 270.000 máy chủ được kết nối đến cả nước.

Theo ông Vũ Minh Trí - Tổng giám đốc VNG CLOUD, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Điện toán đám mây và Trung tâm dữ liệu Việt Nam, yếu tố vượt trội của doanh nghiệp đám mây trong nước nằm ở sự sẵn sàng của đội ngũ kỹ sư đông đảo và khả năng đào tạo cho khách hàng sử dụng ứng dụng tại chỗ. Tuy vậy, các doanh nghiệp Việt Nam mới chỉ chiếm được 20% thị phần, 80% vẫn là dùng đám mây đặt tại nước ngoài.

Thực tế này đòi hỏi các doanh nghiệp ĐTĐM tại Việt Nam phải liên minh lại với nhau. Do đó, ngay tại sự kiện, ông Nguyễn Trung Chính - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn CMC đã thay mặt cộng đồng các doanh nghiệp cung cấp hạ tầng số, chuyển đổi số chính thức công bố sự ra mắt của liên minh hạ tầng điện toán đám mây Việt nam.

Bộ TT&TT vừa công bố Bộ tiêu chí đánh giá các doanh nghiệp điện toán đám mây đạt chuẩn.

Bên cạnh đó, 11 doanh nghiệp điện toán đám mây Việt Nam đã cam kết tham gia chiến dịch phát động của Bộ T&TT, giảm giá 20% cho tất cả khách hàng đăng ký mới dịch vụ điện toán đám mây Việt Nam trong thời gian 2 tháng (từ 22/5-22/7). 

Cũng tại sự kiện, ông Nguyễn Khắc Lịch, Phó Cục trưởng Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) đã công bố Bộ tiêu chí đánh giá các doanh nghiệp điện toán đám mây đạt chuẩn để các doanh nghiệp, cơ quan nhà nước sử dụng.

Việt Nam phải làm chủ hạ tầng chuyển đổi số

Đó là lời khẳng định của Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng tại Lễ phát động chiến dịch thúc đẩy chuyển đổi số bằng nền tảng điện toán đám mây. Theo đó, Việt Nam phải làm chủ các hạ tầng và nền tảng chuyển đổi số cho từng ngành, từng lĩnh vực. Đây chính là cơ hội cho Make in Vietnam. 

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, Việt Nam phải làm chủ được hạ tầng số, tương tự như những gì đã làm được với ngành viễn thông.

Thị trường Việt Nam đủ lớn với 100 triệu dân, đứng thứ 12 trên thế giới. Việt Nam có khát vọng vươn lên thông qua chuyển đổi số với sự ra đời của các nền tảng học từ xa, khám chữa bệnh từ xa, làm việc từ xa, hội nghị truyền hình, dịch vụ kế toán từ xa, nền tảng làm báo điện tử, nền tảng về an toàn an ninh mạng, hạ tầng về ĐTĐM… 

Do đó, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, không thể để toàn bộ dữ liệu của nền kinh tế số Việt Nam bị đưa ra và lưu trữ ở nước ngoài bởi các công ty nước ngoài. 

Mỗi tuần, Bộ TT&TT sẽ tổ chức ra mắt các hạ tầng, nền tảng và ứng dụng chuyển đổi số cho các ngành, các lĩnh vực. Các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam trong đại dịch này phải đẩy nhanh và làm chủ các hạ tầng, nền tảng số. Bộ TT&TT sẽ cầm nhịp công cuộc chuyển đổi này.

Nói về Bộ tiêu chí đánh giá các doanh nghiệp điện toán đám mây đạt chuẩn, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Việt Nam là một trong số những nước sớm ban hành tiêu chí, chỉ tiêu kỹ thuật cho hạ tầng ĐTĐM. 

ĐTĐM là thành phần quan trọng nhất của hạ tầng số. Hạ tầng số phải được đầu tư trước để thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển kinh tế số. Sự ra mắt của hạ tầng ĐTĐM Việt Nam là bước chuẩn bị để đón nhận Đề án Chuyển đổi số quốc gia sẽ được Thủ tướng Chính phủ ký trong những ngày tới.

Các doanh nghiệp Việt đã cam kết tham gia chiến dịch phát động của Bộ T&TT, giảm giá 20% cho tất cả khách hàng đăng ký mới dịch vụ điện toán đám mây.

Theo người đứng đầu ngành TT&TT, Việt Nam phải làm chủ được hạ tầng số, tương tự như những gì đã làm được với ngành viễn thông. Hạ tầng số cũng chính là hạ tầng viễn thông cộng thêm nền tảng ĐTĐM. Bởi vậy làm chủ nền tảng ĐTĐM là rất quan trọng đối với đất nước.

Cách tốt nhất để phát triển các hạ tầng trong nước là các doanh nghiệp và người dân hãy ưu tiên dùng hàng Việt Nam. Việc phát triển các công nghệ mới về viễn thông, ĐTĐM, hội nghị truyền hình,... dựa trên các chuẩn mở, dựa trên mã nguồn mở là hướng đi đúng và phù hợp nhất. Quý III năm 2020, Bộ TT&TT sẽ lần đầu tiên tổ chức đại hội mã nguồn mở Việt Nam.

Qua đại dịch Covid-19, sự xuất hiện của các phần mềm phòng, chống dịch và hiệu quả truyền thông qua các mạng xã hội, các nhà mạng Việt Nam đã cho thấy tầm quan trọng của việc làm chủ các hạ tầng, nền tảng.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, trong thời gian tới, công nghệ của các nền tảng Việt Nam phải tiếp tục được hoàn thiện, ATTT phải được chú trọng hơn, giá cả phải ngày càng cạnh tranh và người dân phải có niềm tự hào về các sản phẩm Make in Vietnam.

Trọng Đạt