Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để học sinh trung học thấy hứng thú hơn khi đến trường?

Vài năm trước, cả hai chúng tôi - một nhà xã hội học và một cựu giáo viên tiếng Anh - bắt đầu cuộc điều tra riêng về câu hỏi này, chúng tôi đã đưa ra hai giả thiết.

Giả thiết đầu tiên là các trường đã tự đổi mới để cải thiện môi trường giáo dục. Chúng tôi được các lãnh đạo trong ngành giáo dục đề xuất tới thăm 30 trường trung học công lập. Tuy nhiên, các biện pháp đổi mới vẫn không mang lại hiệu quả, không khí học tập nhàm chán vẫn bao trùm các lớp học. Học sinh vẫn làm các phiếu bài tập, làm toán, viết luận. làm những thí nghiệm đã biết sẵn phản ứng hóa học. Chúng tôi đã hỏi sinh viên về mục đích của những hoạt động trên lớp đó, hầu hết các em đều trả lời "Em không biết" hoặc "Em nghĩ lên đại học sẽ cần".

Giả thiết thứ hai là các lớp học dạy môn cơ bản có không khí học hứng khởi hơn. Tuy nhiên, khi chúng tôi dành nhiều thời gian hơn ở trường, chúng tôi nhận thấy rằng tinh thần học tập hăng hái nhất lại tập trung vào các hoạt động ngoại khóa, các câu lạc bộ hay các môn tự chọn. Vì tò mò nên chúng tôi chú ý đến mảng này. Chúng tôi đã đồng hành với một nhóm kịch, một nhóm hùng biện, một nhóm nghiên cứu về giới và nhiều nhóm khác.

Những không gian học tập này hoàn toàn khác biệt so với trước đó. Thay vì cảm thấy như ngồi trong phòng học thông thường và cầm bút ghi chép, học sinh như đang ở trong phòng thiết kế sinh động hoặc các phòng nghiên cứu hiệu quả, nơi cả giáo viên và học sinh cùng tham gia để đưa ra kết quả cuối cùng. Hóa ra, tất cả các trường trung học đã tự đổi mới bằng mô hình học tập hiệu quả như vậy. Đó là điều mà chúng tôi không nghĩ tới.

Từ việc đồng hành cùng các em tham gia lớp diễn kịch tại một trường trung học công lập lớn, chúng tôi nhận thấy nhiều em không nổi trội ở các lớp học thông thường nhưng khi tham gia lớp học ngoại khóa này lại có năng khiếu và rất tự tin. Các em không chỉ là người tiếp thu kiến thức mà con là người tạo ra những giá trị thực sự. Phương pháp giảng dạy chính là hướng dẫn để học sinh sáng tạo thay vì truyền đạt kiến thức đơn thuần.

Bên cạnh đó, điểm mạnh của các hoạt động ngoại khóa là giúp học sinh tự quản lý, lên kế hoạch học tập cho bản thân. Học sinh đã nhận trách nhiệm dạy cho những người khác trong câu lạc bộ, dần trở thành người xây dựng giá trị cho chính các câu lạc bộ này. Chúng ta có thể tạo ra những cơ hội tương tự trong các môn học chính - cho học sinh tự do xác định mục đích học tập, tạo cơ hội cho các em lãnh đạo, lên kế hoạch học tập và giúp các em hoàn thiện công việc cho đến khi đạt được mục đích cuối cùng. Công tác trên thực hiện càng tốt thì quá trình học tập của học sinh càng hiệu quả hơn.

Một nhóm tranh luận trong một trường công lập có tỉ lệ hộ nghèo cao cũng thể hiện kết quả tương tự. Những cuộc thi biện luận theo tháng giúp việc học có ý nghĩa và hiệu quả hơn. Giảng viên và học sinh lớp trên hướng dẫn người mới. Những học sinh trả lời chúng tôi rằng "Tranh luận cũng giống như gia đình". Nhưng quan trọng hơn cả, tranh luận cho học sinh cơ hội phát biểu ý kiến về những vấn đề quan trọng với họ. Qua hình thức cũ về kỉ luật bằng ngôn ngữ và tinh thần, học sinh phát hiện ra tiềm năng của chính mình.

Về bản chất, có 2 kiểu tư duy khác nhau tồn tại trong một ngôi trường. Trước khi chuông hết giờ vang lên, chúng ta coi học sinh là đối tượng tiếp nhận kiến thức thụ động, sở thích và cái tôi của họ trở nên kém quan trọng. Nhưng sau tiếng chuông - trên mặt báo, trong tranh luận, trước sân khấu, trong điền kinh, vân vân - chúng ta coi học sinh là những đối tượng vừa học vừa làm, vừa học vừa dạy, có đam mê và ý tưởng đáng để trau dồi. Thế nên, khi chúng tôi yêu cầu học sinh chia sẻ về kỉ niệm trường trung học, họ thường nói hoạt động ngoại khóa như nghệ thuật và tranh luận đã ảnh hưởng sâu sắc tới họ.

Những lớp học thực sự bổ ích lặp lại những gì ta thấy ở hoạt động ngoại khóa. Thay vì bắt học sinh ngồi đọc sách giáo khoa, giáo viên hướng dẫn học sinh thực hành. Ví dụ, một giáo viên môn khoa học tại một trường trung học phổ thông nghèo đã tổ chức một khóa học để học sinh cô tự tay thiết kế, nghiên cứu, thực hành và viết báo cáo thí nghiệm. Những thí nghiệm có độ khó khác nhau, những tất cả học sinh đều bước chân vào thế giới thực sự của khoa học. Đổi lại, lớp học như vậy sẽ cho học sinh biết khoa học là một lĩnh vực khó hiểu và mênh mông, không phải chỉ học thuộc định luật của Newton là hiểu được khoa học.

Tại sao không có nhiều những lớp học như vậy?

Điều này không phải do giáo viên. Các trường trung học đã chọn một khuôn mẫu này từ thế kỉ trước. Học sinh được dạy hàng loạt, bị đánh giá dựa trên khả năng tiếp thu và chấm điểm dựa trên thời gian ngồi học thay vì 'học'. Tệ hơn nữa là áp lực tuyển sinh đại học, bài kiểm tra và khung chương trình giảng dạy nhấn mạnh bề nổi, hệ thống đánh giá giáo viên đơn giản, lượng lớp học và giáo viên lớn, thời gian học ngắn. Kết quả, giáo viên và học sinh như bị ép buộc tham gia vào một trò chơi mà không ai muốn chơi.

Phải làm gì để thay đổi?

Trường học cần phải vượt qua bức tường ranh giới và gắn kết với thế giới bên ngoài. Ngoại khóa bổ ích là vì những hoạt động này có chuyên môn, nhưng môn học trên trường thì quá tràn làn, không cụ thể. Mỗi trường đã đề ra giải pháp khác nhau: một số trường đề xuất học theo dự án để khuyến khích sinh viên tham gia cộng đồng địa phương, một số trường thì hợp tác với bảo tàng, nhà tuyển dụng và những người khác để học sinh trau dồi kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn; và một số trường vẫn ưu tiên tuyển dụng giáo viên đã có kinh nghiệm thực hành trong lĩnh vực của họ. Tất cả những lựa chọn này sẽ giúp việc học trở nên ý nghĩa hơn.

Giáo viên cần được tự do và hỗ trợ nhiều hơn. Họ cần thời gian đứng lớp dài hơn và nhiều cơ hội tiếp xúc để thực sự kết nối với học sinh. Họ cần kì vọng và thời gian để môn học có chiều sâu. Họ cần cơ quan chức năng địa phương bớt gò bó và giúp họ học tập thực sự để họ có thể dạy học đa dạng hơn.

Cuối cùng, giáo viên cần phụ huynh phải hỏi: "Con tôi thích gì?'', chứ không phải "Con tôi làm bài kiểm tra tốt không?''. Và quan trọng hơn hết, học sinh trung học cần phải có nhiều lựa chọn, trách nhiệm và biết hợp tác.

Học sinh cần kĩ năng cho đại học và trong cuộc sống: khả năng nói và viết thuyết phục, khả năng lí luận và tranh luận với người khác, và khả năng tư duy sâu. May mắn thay, có rất nhiều con đường dẫn tới kết quả này. Học sinh vừa có thể chọn khóa học khoa học yêu thích hay chuyên ngành tiếng Anh và lịch sử mình quan tâm, vừa phát triển được nền tảng kĩ năng chung.

Trà Mi - Hà Dung (theo The New York Times)

Nữ sinh giành học bổng triệu đô từ 39 trường đại học Mỹ

Lựa chọn giữa một hoặc hai trường đại học là quyết định khó khăn với các sinh viên cuối cấp. Còn với Jordan Nixon, nữ sinh trung học Bang Georgia, Mỹ, đang “đau đầu” vì lựa chọn một trong gần 40 trường đại học.

Balamurali Ambati trở thành bác sĩ phẫu thuật mắt năm 17 tuổi

Cuộc đời anh được ví như đời thực của “Doogie Howser” – loạt chương trình truyền hình nổi tiếng của Mỹ. Niềm đam mê của anh là nghiên cứu và tìm tòi những phương pháp điều trị mới. Ngay từ khi còn nhỏ, Ambati đã có những kỹ năng nổi bật trong một số lĩnh vực khoa học.

Ambati sinh ra trong một gia đình gia giáo. Bố anh là bác sĩ Rao nổi tiếng, mẹ anh là nhà toán học. Sinh ra đã là thần đồng, cậu bé Ambati biết tính toán từ năm lên 4. Năm 11 tuổi, cậu tốt nghiệp phổ thông. Năm 13 tuổi, cậu bé gốc Tamil tốt nghiệp ĐH New York và cuối cùng trở thành bác sĩ nhỏ tuổi nhất thế giới tới từ Trường Y khoa Mount Sinai năm 17 tuổi. Thành tích này đã được ghi nhận trong Cuốn Kỷ lục Guiness thế giới.

Trong khi đang theo học khoa Mắt ở ĐH Harvard, anh phát triển ý tưởng đảo ngược sự hình thành giác mạc. Ambati là một nhân cách cao quý trong giới y học và nổi tiếng với việc mang lại các dịch vụ y tế xuất sắc. Anh phổ biến kiến thức, điều trị thành công một số căn bệnh phức tạp, giới thiệu các ý tưởng và công nghệ sáng tạo nhằm tăng cường sức khỏe y tế trên toàn thế giới.

Thời sinh viên, Ambati từng giành được nhiều giải thưởng khoa học, trong đó có giải Tìm kiếm tài năng khoa học Westinghouse và Hội chợ Kỹ thuật và Khoa học quốc tế.

Năm 1995, anh nhận giải thưởng Raja-Lakshmi danh giá được trao tặng bởi Hiệp hội Sri Raja-Lakshmi, Chennai.

Năm 14 tuổi, anh là đồng tác giả một cuốn sách viết về bệnh AIDS. Ambati còn có nhiều đóng góp trong việc điều trị cận thị, viễn thị và loạn thi bằng kỹ thuật LASIK.

• Nguyễn Thảo(Theo Successstories)

Để làm được điều đó, Cục Chuyển đổi số Quốc gia đã phải nghĩ ngược lại và làm khác đi. Theo Phó Cục trưởng Trần Thị Quốc Hiền, trước kia các văn bản này thường được thực hiện bởi cấp chuyên viên, lãnh đạo Cục chỉ đóng vai trò phê duyệt, góp ý. Giờ đây, để tăng tốc độ xử lý, lãnh đạo Cục sẽ trực tiếp “chấp bút” thực hiện, sau đó chuyển xuống cho các cán bộ chuyên môn cấp dưới tham mưu về chính sách, kỹ thuật đọc và cho ý kiến. 

“Khi làm ngược lại, chất lượng văn bản quy phạm pháp luật được cải thiện rõ rệt bởi lãnh đạo Cục là người được họp trực tiếp, tiếp thu chỉ đạo từ phía lãnh đạo Bộ. Do văn bản dự thảo được gửi từ lãnh đạo Cục, cán bộ cấp dưới sẽ làm nghiêm túc, góp ý nhanh hơn, nhờ vậy công việc tốt hơn”, bà Hiền nói. 

Tiếp nối câu chuyện, ông Nguyễn Khắc Lịch, Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ (Bộ TT&TT) cho hay, đơn vị vừa xử lý thành công việc xây dựng và trình xin ý kiến dự thảo Thông tư sửa đổi theo quy trình rút gọn chỉ trong vòng 3 ngày.

“Sở dĩ công việc xong nhanh vậy nhờ việc lớn được chia thành việc nhỏ. Bên cạnh đó, còn phải kể đến sự phối hợp chung của nhiều đơn vị trong Bộ, vì mục tiêu chung nhằm giúp doanh nghiệp đỡ khó khăn hơn”, ông Lịch nói. 

Ở góc nhìn của đơn vị mình, theo TS Vũ Tuấn Lâm, Phó Giám đốc Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, dưới chủ trương của lãnh đạo Bộ, đơn vị đã triển khai mở nhiều ngành học mới theo dạng lai ghép. Đó là ngành Fintech, lai ghép giữa công nghệ và tài chính, ngành Báo chí số, lấy công nghệ làm nền tảng để đào tạo người làm báo đa phương tiện,...

Với cách nghĩ mới, cách làm mới, Học viện công nghệ Bưu chính Viễn thông giờ đây có dư địa phát triển lớn hơn, từ đó có thêm phương án giải bài toán nâng cao chất lượng đào tạo nhưng vẫn duy trì học phí ở mức thấp.  

Tại Hội nghị, nhiều ý kiến đề xuất cần có biện pháp để thu hút người giỏi vào bộ máy quản lý Nhà nước. Bên cạnh đó, một số đại biểu cũng đề nghị lãnh đạo Bộ tổ chức thêm nhiều hoạt động để ngày truyền thống ngành Bưu điện trước kia, ngành Thông tin Truyền thông hiện nay thêm nhiều ý nghĩa, trở thành ngày hội vui của người lao động trong ngành.  

Những chỉ đạo mới của "tư lệnh" ngành Thông tin Truyền thông

Tại Hội nghị, thay mặt lãnh đạo Bộ, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng gửi lời chúc mừng tới toàn thể người lao động, đơn vị, doanh nghiệp trong ngành nhân ngày truyền thống 28/8. 

Đồng ý với các kiến nghị, đề xuất, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, nên tổ chức ngày 28/8 như một ngày hội chung của ngành Thông tin Truyền thông, ngày vui của 1,5 triệu lao động và 70.000 doanh nghiệp trong ngành. 

Ngày nay báo chí truyền thông và công nghệ số đều có tác động tới tất cả mọi người dân Việt Nam. Việt Nam muốn phát triển phải dựa vào ngành này. Do vậy, ngày truyền thống ngành Thông tin Truyền thông xứng đáng trở thành một ngày hội của đất nước. Bộ TT&TT sẽ cân nhắc, và có thêm những hoạt động để biến điều đó thành hiện thực. 

Chỉ đạo, định hướng tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng yêu cầu các đơn vị cần thường xuyên cung cấp số liệu về ngành để phục vụ hoạt động của các cơ sở nghiên cứu, báo chí và các tổ chức quốc tế. 

Trong thời gian tới, hàng quý, các đơn vị thuộc Bộ sẽ cung cấp số liệu về lĩnh vực đang quản lý lên website của đơn vị mình. Bộ TT&TT cũng sẽ tổng hợp những dữ liệu này trên Cổng thông tin điện tử của Bộ. Đây sẽ là nguồn dữ liệu đầu vào quan trọng để báo chí, các tổ chức, đơn vị nghiên cứu đóng góp thêm góc nhìn giúp cho sự phát triển của ngành. 

Thời gian qua, sau khi ban hành một văn bản quản lý, Bộ TT&TT có thực hiện việc thu hồi, sửa đổi khi có ý kiến góp ý của người dân, doanh nghiệp. Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, đây là việc tốt bởi ai cũng có thể mắc lỗi, quan trọng là cách ứng xử trên tinh thần cầu thị và xây dựng. Các đơn vị trong Bộ TT&TT cần tiếp tục duy trì góc nhìn và cách tiếp cận này. 

Đối với các nhiệm vụ lớn, lãnh đạo các đơn vị cần coi đây là di sản dành cho thế hệ sau, là cơ hội để lại dấu ấn trong sự phát triển của ngành. Bộ trưởng khuyến khích cấp trưởng các đơn vị ngày đêm trăn trở với việc này, tìm cách để lại di sản để từ đó tri thức của Bộ, của từng đơn vị trong Bộ ngày một tăng lên.

Định hướng chỉ đạo các đơn vị trong Bộ, Bộ trưởng cho biết, trí tuệ nhân tạo hiện đã qua giai đoạn khám phá, nghiên cứu và bước vào giai đoạn ứng dụng. Trong giai đoạn hiện nay, ai nhanh chân hơn trong ứng dụng AI sẽ được hưởng lợi nhiều hơn. 

Với bối cảnh đó, Việt Nam cần mang công nghệ AI ứng dụng vào mọi lĩnh vực kinh tế xã hội để giúp đất nước phát triển. Đây là lúc AI cần được phổ cập và thâm nhập vào mọi lĩnh vực, mọi nơi, mọi chốn, mọi công việc hàng ngày của người dân, doanh nghiệp, tổ chức nhằm tăng năng suất lao động, giảm giá thành, tạo ra giá trị mới.  

Tốc độ phát triển của nền kinh tế là kết quả của phép nhân giữa tốc độ các hoạt động offline và online. Kinh tế số là chuyển nhanh một số khâu sang online. Nếu chuyển một phần các hoạt động kinh tế offline sang online thì tốc độ của nền kinh tế sẽ tăng đáng kể. Theo Bộ trưởng, đây là công thức quan trọng để các doanh nghiệp tăng tốc toàn bộ quy trình sản xuất. 

"Sản xuất, tiêu thụ vẫn là vật chất, nhưng nhiều quyết định thì đã online, ví dụ như việc đưa ra quyết định mua hàng trên sàn thương mại điện tử. Tốc độ của quyết định mua bán tăng nhanh, và vì thế tốc độ hoạt động kinh tế cũng tăng nhanh", Bộ trưởng nói. 

Chia sẻ với Tổng công ty Bưu điện Việt Nam (Vietnam Post), Bộ trưởng cho rằng, doanh nghiệp này có thể áp dụng ngay 2 ý trên. Thứ nhất là ứng dụng AI để xử lý dữ liệu đã thu thập nhiều năm qua, từ đó phân tích, tìm ra nguyên nhân khiến chất lượng dịch vụ suy giảm tại từng khâu, từng địa bàn. Ở những nơi không hiệu quả, cần có biện pháp thay đổi chính sách kinh doanh. Nếu làm theo cách này, chỉ 3 tháng sau Vietnam Post sẽ có sự thay đổi đáng kể.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng gợi ý Tổng công ty Bưu điện Việt Nam chuyển một số khâu của quá trình sản xuất kinh doanh từ hoạt động offline sang online. Theo người đứng đầu ngành TT&TT, chỉ cần đưa được thêm một khâu lên online, hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị này sẽ tăng tốc.