- Ở tuổi U80, được trao giải “Thành tựu trọn đời” - Giải thưởng Đào Tấn, cảm xúc của bà thế nào?

Khi nhận giấy mời ra Hà Nội, tôi nghi ngờ không biết có phải thật. Tôi hỏi lại ban tổ chức, họ khẳng định tôi được trao Giải thưởng Đào Tấn. Đào Tấn là nhà thơ, nhà từ khúc (người sáng tác một loại hình thơ ca cổ - PV), nhà soạn tuồng xuất sắc của Bình Định, được sân khấu hát bội tôn vinh là Hậu Tổ, nên tôi rất vui khi nhận giải này.

Trước khi ra Hà Nội, nhiều suy nghĩ quẩn quanh trong đầu tôi. Thứ nhất, vì tôi lớn tuổi, lại được vinh danh ở Hà Nội nên không biết khán giả còn nhớ tới mình. Tôi sắp rời xa sân khấu, lại được giải cao quý Thành tựu trọn đời, nên cảm xúc lẫn lộn, tâm hồn cứ lâng lâng, không biết vui hay buồn. 

- Hà Nội để lại cho bà những ấn tượng, kỷ niệm ra sao mỗi lần ra thăm?

Tôi ra Hà Nội lần đầu năm 1976. Chúng tôi là đoàn cải lương đầu tiên của TPHCM sau năm 1975 biểu diễn phục vụ Đại hội Đảng lần 4.

Tôi nhớ lần biểu diễn vở Cây sầu riêng trổ bông, khi hát câu "Khichưa xanh lá sầu riêng ta trồng/Bão tố phong ba đã chia ly tình yêu tuổi xuân/Trao nhau khúc hát thủy chung trong lòng/Hãy đợi anh về/Vững lòng em đợi chờ anh", cả khán phòng đồng loạt vỗ tay rần rần, khiến tôi bị khớp muốn quên lời. Câu hát đó như chạm tới trái tim của nhiều người, họ vừa vỗ tay vừa khóc. Những kỷ niệm đó tôi không bao giờ quên.

Không chỉ biểu diễn phục vụ đại hội, đoàn còn đi các tỉnh thành, chuyến đi kéo dài cả tháng, từ dịp Noel đến gần Tết mới trở về TPHCM.

Tôi còn có một kỷ niệm vui về ẩm thực. Ở TPHCM, ăn phở có rau, giá, nhưng ở Hà Nội "không có gì hết trơn". Tôi xuống bếp xin rau, mọi người nói chỉ có mùi. Tôi nhìn quanh thấy ngò, mà nói không có, kỳ vậy (cười). Hóa ra ngoài Bắc gọi ngò là rau mùi. Mỗi lần ra Hà Nội, thấy cọng ngò là tôi lại nói "mùi, mùi, mùi", như trẻ con học nói.

- Cuộc sống hiện tại của bà như thế nào?

Tôi sống an yên, vui vầy bên con cháu. Dù không đi hát thường xuyên, tôi vẫn thi thoảng nhận lời tham gia một số sự kiện thương mại.

Tôi luôn phân định rõ giữa con người sân khấu và vai trò phụ nữ trong gia đình. Rời ánh đèn, tôi lo cho gia đình chu toàn, gần gũi con cái. Cuộc sống gia đình cần phải vun vén và có trách nhiệm chăm sóc, giữ gìn để các thành viên gắn kết.

Dù được nhiều người biết đến, nhưng về nhà, trong giao tiếp với chồng, đối đãi với con cái, tôi cần bao dung và hạ cái tôi để mọi chuyện yên ấm.

Tôi may mắn vì có gia đình luôn bên cạnh an ủi, lo lắng. Đi diễn hay du lịch đều có con trai theo cùng chăm sóc.

Thời gian còn lại, tôi cùng mọi người đi thiện nguyện. Ở tuổi thất thập mà vẫn sống tốt nhờ cát-sê, đó là Tổ nghiệp đãi ngộ, nên tôi cần chia sẻ. Cuộc sống vô thường, giúp được ai nên giúp.

- Điều gì khiến bà dù ở tuổi U80 vẫn nhiều năng lượng, từ giọng hát đến vẻ ngoài? Bà có can thiệp thẩm mỹ không?

Tôi luôn giữ tinh thần lạc quan, đặc biệt rất thích hát, bởi nó khiến tôi vui. Có lẽ, ông Trời định sẵn tôi chỉ có thể là nghệ sĩ. Dù hơn 60 năm theo nghiệp cầm ca, nhiều lúc nhìn mọi người diễn, tôi thấy tiếc và "nổi lòng tham". Nhìn các bạn trẻ ca, tôi chỉ ước được hát vài bài như thế, ước mình trẻ lại. Nhưng nghĩ lại đã quá tuổi, tham hay tiếc đều không được, đành nghe lại các vở tuồng cũ cho vui.

Nghệ sĩ so với người thường đã khác, luôn trẻ trung vì thường xuyên son phấn, giữ hình ảnh đẹp với khán giả. Là người của công chúng nên sáng thức dậy, ra đường phải xinh đẹp.

Trước đây tôi từng sửa mũi, cắt mắt, điều đó bình thường vì là nghệ sĩ, nên chẳng cần giấu. Hiện tại, tôi vẫn dùng mỹ phẩm và dưỡng chất để chăm sóc da.

- Bà có truyền nghề cho nghệ sĩ nào?

Thứ nhất, tôi không có sức khỏe, rất muốn chia sẻ với đàn em những gì mình biết về nghề nhưng không thể ngồi lâu, nên tôi không nhận dạy ai.

Nhiều năm qua, các cuộc thi vọng cổ, chương trình truyền hình mời tôi làm giám khảo nhưng tôi đều từ chối. Ngồi một lúc lại uốn éo "như con sâu đo", bị máy quay chĩa vào rất kỳ. Hơn nữa, tôi hay nghĩ gì nói đấy, sợ không khéo sẽ động chạm, gây tranh cãi, tốn thời gian của mọi người.

Thứ hai, tôi vẫn biểu diễn trên sân khấu, cũng là nghệ sĩ như họ, sao dám chấm ai (cười).

- Hiện bà còn trăn trở, lo lắng điều gì cho bản thân và nghệ thuật cải lương?

Tôi lo lắng vì sức khỏe không tốt do bệnh gai cột sống.

Khi tôi đi miền Tây, thấy mọi người vẫn rất yêu thích cải lương, chỉ mong có nhiều sân khấu để các bạn trẻ bộc lộ tài năng. Nghệ thuật cần diễn liên tục và thay đổi dựa trên cảm xúc khán giả. Diễn càng nhiều càng hay. Khán giả thích một vở tuồng nghĩa là chúng tôi đã diễn ít nhất 30 suất để nhuần nhuyễn như vậy.

Tôi chỉ mong thế hệ kế cận cố gắng giữ sân khấu, để các nghệ sĩ đi trước thấy ấm lòng vì có người tiếp nối.

NSND Lệ Thuỷ thể hiện "Thương lắm Việt Nam":

Toạ đàm tập trung 3 chủ đề chính: Tiểu sử, hành trạng của Thiền sư Huyền Quang - vị tổ sư đời thứ ba của Phật phái Trúc Lâm Yên Tử; Tư tưởng thiền học và vai trò của Thiền sư với Phật giáo Trúc Lâm thời Trần; Vị trí của cụm di tích Phật giáo Ngọa Vân trong hệ thống di tích Phật giáo Yên Tử từ lịch sử - hiện nay và những phát hiện mới nhất của khảo cổ học. 

Trọn vẹn với hạnh nguyện, cống hiến hết tài năng và trí tuệ cho đạo và đời

Theo Thượng tọa Thích Đạo Hiển, Phó Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội, Thiền sư Huyền Quang thế danh là Lý Đạo Tái. Căn cứ bộ Tam tổ thực lục, Thiền sư “tổ tướng mạo kỳ dị, có chí khí của một bậc trác việt, được cha mẹ hết lòng yêu thương, dạy dỗ, học một biết mười”. 

Cuộc đời của Trúc Lâm Đệ Tam tổ - Thiền sư Huyền Quang trọn vẹn với hạnh nguyện cống hiến hết tài năng và trí tuệ cho đạo và đời. Thuở trai trẻ làm quan trong triều hết lòng phụng sự triều đình rồi từ quan xuất gia tu Phật, cùng với Trúc Lâm Sơ tổ và Nhị tổ Pháp Loa đi mọi nẻo đường nỗ lực hoằng dương Phật pháp Trúc Lâm.

Thiền sư Huyền Quang biên soạn kinh sách, xây dựng đạo tràng, đào tạo tăng tài, đăng đàn thuyết pháp, xây dựng chùa chiền, viết vịnh đề thơ... Ngài đã làm cho dòng chảy Phật pháp Trúc Lâm lưu truyền mãi mãi trong dân gian để nhiều đời sau, dù không còn ghi nhận sự truyền thừa chính thức nhưng tinh thần, trí tuệ, tư tưởng và giá trị của Phật giáo Trúc Lâm vẫn trong lòng dân tộc.

Từ đời thực bước vào thần điện và thánh điện

Nghiên cứu về Thiền sư Huyền Quang, bà Đinh Thị Thùy Hiên, giảng viên khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội khẳng định, ảnh hưởng của Đệ Tam tổ Thiền phái Trúc Lâm để lại rất lớn.

"Huyền Quang hiện diện trên Phật điện ở vị trí Tổ thứ ba của Thiền phái. Và một điều hầu như chưa được quan tâm nhiều là từ đời thực, ông còn bước vào thần điện của tín ngưỡng dân gian Việt. Trước tác mà ông để lại, sách sử, sách truyền đăng, bia ký, các pho tượng và bài vị Đệ Tam tổ Huyền Quang trong bộ tượng, bộ bài vị Tam tổ ở một số ngôi chùa cổ… từ lâu đã thu hút học giả nhiều lĩnh vực, cả trong lẫn ngoài Giáo hội Phật giáo. Những kết quả nghiên cứu đã đem lại nhận thức phong phú và sâu sắc về một nhân vật lịch sử tài năng xuất chúng, có nhiều đóng góp cho đất nước thời nhà Trần; về một vị thiền sư có ảnh hưởng lớn trong lịch sử Phật giáo Đại Việt",  bà Đinh Thị Thùy Hiên khẳng định.

TS. Nguyễn Văn Phong, Viện Trần Nhân Tông, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, quá trình khảo sát, nghiên cứu 12 văn bia ở 4 chốn Tổ Trúc Lâm có 10 văn bia niên đại từ năm 1604 - 1720 tôn vinh Huyền Quang là Đệ Tam tổ, 2 văn bia ở chùa Đại Bi ngay trong tên đã ghi rõ Huyền Quang là Trúc Lâm Đệ Tam tổ.

"Những văn bia này được soạn khắc từ đời Trần, thời Lê trung hưng. Năm nay, Viện Trần Nhân Tông sẽ tổ chức hội thảo về Đệ Tam tổ, qua đó, đào sâu nghiên cứu, sưu tập thêm tư liệu về Thiền sư", TS. Nguyễn Văn Phong bày tỏ.

Hòa thượng Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam cho biết, sau buổi toạ đàm, BTC sẽ tiếp tục cùng các nhà khoa học, chuyên gia hoàn thiện báo cáo, biên tập thành cuốn kỷ yếu, lưu lại những cống hiến của Đệ Tam tổ Huyền Quang với sự phát triển của Phật giáo Việt Nam và Ngoạ Vân - Bảo đài sơn không chỉ là điểm nhấn vẻ đẹp mênh mang huyền diệu của cánh cung Đông Triều, mà còn linh thiêng bởi đây là nơi "Vua hoá Phật" - "nơi kết thúc trọn vẹn cuộc đời vì đạo thuyết pháp độ tăng, vì đời xây dựng và bảo vệ đất nước" của Phật Hoàng Trần Nhân Tông.

Tư tưởng thiền học trong thơ Thiền sư Huyền Quang

Trong khuôn khổ toạ đàm, tối cùng ngày tại thiền đường Trúc Lâm Ngoạ Vân diễn ra đêm thơ Huyền Quang với chủ đề Ngoạ vân cư.

Thơ của Thiền sư Huyền Quang không chỉ là những vần thơ đẹp về thiên nhiên, tình người và tư tưởng thiền học, mà còn là hành trình tâm linh của chính bản thân ông - một hành trình không ngừng tìm kiếm sự giác ngộ và giải thoát. Sống một mình giữa nơi hoang sơ, nơi chỉ có tiếng chim và thiên nhiên làm bạn, với rất ít sự qua lại của con người, trở thành cơ hội quý báu để lắng lòng mình, thiền định và suy tư về một cuộc sống tĩnh lặng và tự tại.

Mỗi bài thơ, mỗi câu từ là những bài học về cách sống, về cách nhìn nhận và đối diện với thế giới này một cách nhẹ nhàng, bình an. Thông qua thơ, thiền sư muốn nhắn nhủ: Dù cuộc sống có bộn bề, tấp nập đến đâu, chúng ta vẫn có thể tìm thấy sự bình yên, sự giải thoát trong tâm hồn mình.

Thơ của Thiền sư Huyền Quang không chỉ là một phần của Di sản văn hóa Việt Nam mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai tìm kiếm sự bình yên, sự giác ngộ trong cuộc sống. 

Bài thơCư trần lạc đạo 

Ở đời vui đạo hãy tuỳ duyên 
Đói đến thì ăn, nhọc ngủ liền 
Trong nhà có báu thôi tìm kiếm 
Đối cảnh không tâm chớ hỏi thiền. 

(Hoà thượng Thích Thanh Từ dịch) 

Cách làm

Đập 2 quả trứng gà và khuấy đều lên.

Đun sôi 200ml nước, thả mì tôm vào 2 phút thì nêm gói gia vị. Thêm 50gr bơ, 1 muỗng cà phê bột tỏi và chỗ trứng đánh tan vào khuấy đều cho chín rồi múc mì ra tô, ăn nóng.

Mì tôm trứng đánh thơm ngon, nước dùng đậm đà, ngọt thanh, vị thơm ngậy của bơ rất hấp dẫn.

Mì tôm trứng khuấy

Nguyên liệu

Mì 1 gói

Trứng 1 quả

Bột tỏi 1 muỗng cà phê, Mayonnaise 1 muỗng cà phê, hành lá 1 ít.

Cách làm

Đập trứng vào tô, cho 1 muỗng cà phê bột tỏi, bột nêm, 1 muỗng cà phê Mayonaise, đánh đều cho quyện vào nhau.

Đun sôi 200ml nước rồi thả mì vào 5 phút thì đổ ra rổ để ráo nước.

Trộn nước dùng trứng

Đổ nước mì vào âu, chế từ từ hỗn hợp trứng khuấy trên vào và khuấy cho hỗn hợp trứng tan quyện vào các loại gia vị thì thả mì đã chần vào trộn tiếp. Vừa trộn vừa tiếp tục cho nước mì cho đủ độ, rồi rắc hành lá xắt nhỏ lên trên, trộn đều và ăn nóng.

Mì trứng khuấy là món mới, nước dùng đậm đà, ngọt thanh và béo ngậy hòa quyện với mì vừa chín rất ngon miệng.

Món mì trứng cực ngon cho ngày mát trời

Mì tôm trứng gắn liền với nhiều người bởi ngon, tiện lợi, chế biến đơn giản, và món mì trứng cực ngon cho ngày mát trời.

Nguyên liệu

- 2 gói mì sợi

- 3 quả trứng gà

- 10 con tôm tươi, 2 quả cà chua, dầu ăn, vài lát gừng, hành khô, gia vị, 1/2 mớ cải chíp.

Cách làm

Cà chua thái hạt lựu, rau cải chíp rửa sạch.

Tôm sơ chế sạch, bóc vỏ và ướp với 1 chút nước mắm cho thơm. Lưu ý, đầu tôm không vứt đi mà chiên lên, xong vớt bỏ, hoặc để ăn. Chỉ lấy phần dầu chiên tôm vì rất thơm, rồi cho thêm 1 muỗng canh dầu mè, đổ hành khô và gừng vào xào thơm.

Đổ tiếp cà chua vào xào, nêm gia vị và thêm nước đun sôi cho cà chua chín mềm (khoảng 5 phút) thì cho mì đã ngâm mềm vào. Cho tiếp tôm, rau vào đun sôi thì nêm lại gia vị.

Đập trứng vào nồi mì và bắc xuống ăn nóng. Món này rất dễ ăn và cực ngon vào ngày mát trời.

Mỳ trứng làm nhanh, ăn gọn

Nguyên liệu

- 2 trứng gà

- 2 gói mì

- 3 nhánh hành lá, 2 củ hành tím, 20g tôm khô, 2 lát chanh tươi.

Cách làm

Hành tím lột vỏ, xắt lát mỏng, phi lên với đầu hành trắng cho thơm.

Tôm khô rửa sạch, ngâm mềm, giã giập cho vào cùng xào thơm.

Đổ 800ml nước vào nồi, nêm 2 gói gia vị mì vào trước, rồi mới cho mì gói vào tô với 2 gói gia vị nước.

Nước sôi thì cho trứng và hành lá vào. Múc mì ra bát, vớt trứng đặt giữa tô mì rồi chan nước, vắt chanh tươi, hoặc dấm tỏi tùy ý.

Mì trứng chần

Nguyên liệu (1 người ăn)

Mì tôm 1 gói

Trứng gà 1 quả

Tôm 3 con, dầu ớt 1 muỗng cà phê, hành lá 1 ít, ớt bột 1 ít.

Cách làm

Tôm rửa sạch với nước, lột bỏ vỏ tôm.

Đun sôi 200ml nước thì đổ gói rau củ khô trong gói mì vào. Thả mì vào luộc khoảng 3 phút thì nêm gói gia vị, rồi dùng nĩa làm tơi mì ra.

Cho 3 con tôm vào, và đập 1 quả trứng gà, thêm 1 muỗng cà phê dầu ớt rồi đậy vung đun thêm 2 phút thì bắc xuống.

Gắp mì tôm ra bát, rưới nước mì vào rồi đặt quả trứng chần lên trên, trộn đều và ăn nóng.

Mì trứng chần làm đơn giản, đủ dinh dưỡng và đẹp mắt. Hương vị vị tôm tươi ngon ngọt đậm đà, mặn và cay the the rất hấp dẫn, hương vị độc đáo.

Mì trứng luộc

Nguyên liệu(3 người ăn)

Mì 2 gói

Trứng gà luộc chín 2 quả

Nấm hương khô 50gr, ớt sừng 1 trái, cà rốt 1/3 củ, tỏi 2 tép, hành lá 1 nhánh, rau củ sấy khô (tùy ý), dầu ăn 1 muỗng canh.

Cách làm

Nấm hương khô cắt lát mỏng rồi ngâm nước 15 phút cho nở mềm.

Hành lá sơ chế sạch, xắt ngắn. Ớt sừng rửa sạch, cắt lát. Tỏi lột bỏ vỏ, cắt lát. Cà rốt gọt vỏ, rửa sạch và cắt lát mỏng.

Cho 2 quả trứng vào luộc 7 phút thì vớt ra cho ngay vào thau nước đá cho lòng đỏ đẹp. Bóc vỏ, cắt đôi.

Bắc nồi lên bếp, cho vào 1 muỗng canh dầu ăn, cho tiếp hành, tỏi cắt lát vào đảo đều rồi đổ nấm ngâm vào.

Thêm khoảng 400ml nước vào đun sôi thì cho tiếp gói rau củ sấy khô, cà rốt vào đun 5 phút thì thả mì vào đun khoảng 2 phút thì cho ớt, hành lá xắt vào và đổ trứng vào và ăn nóng.

Mì trứng luộc làm nhanh, đơn giản, ngon miệng, đủ dinh dưỡng thích hợp với ngày bận rộn.

Mì trứng sống

Nguyên liệu (1 người ăn)

Mì 1 gói

Trứng gà 1 quả

Hành baro 1 nhánh

Cách làm

Hành baro sơ chế sạch, cắt lát mỏng.

Đập quả trứng, tách lòng đỏ và lòng trắng để riêng.

Đun sôi 200ml nước thì cho gói rau củ khô và gia vị vào. Khi sôi lần 2 thì cho mì tôm vào đun 3 phút là mì chín. Rắc hành baro vào và đun khoảng 2 phút thì bắc xuống, múc mì ra bát, đặt lòng đỏ trứng lên trên cùng và ăn nóng.

Mì trứng sống dễ làm, mới lạ nhưng ngon miệng. Nước mì đậm đà, lòng đỏ trứng bùi ngậy rất thơm ngon.

* Bài viết có tham khảo thông tin trên 1 số trang web dậy nấu ăn.

Theo Gia đình & Xã hội

Cách làm tôm rang thịt ngon và đưa cơm cho gia đình