Người cao nhất, thấp nhất hành tinh hội ngộ

Khi Internet vượt núi về trường

Trong ký ức của bà Hồ Thị Đước - một phụ huynh học sinh của trường tiểu học Hướng Phùng (huyện Hướng Hóa, Quảng Trị), cái tin Internet về trường được dân bản xôn xao kể cách nay vài năm về trước vừa mơ hồ, vừa gần gũi. Suốt mấy chục năm cuộc đời quanh năm bán mặt cho đất, bán lưng cho trời trên những mảnh ruộng rẫy khô cằn, đến cả việc cầm bút ký cái tên mình không vững nét thì khái niệm Internet nghe chứ chưa chắc bà đã đánh tròn vành rõ chữ. Nhưng nhìn nét mặt rạng rỡ của các con, nhìn những hàng chữ thẳng tắp trên trang vở ô li, bà hiểu rằng, cái Internet về tới ngôi trường ngay đầu bản sẽ là nhịp cầu nối cho tương lai các con bà đỡ nhọc nhằn hơn. Chỉ cần có thế, bà cũng thấy lòng rộn ràng vui...

Cách đây 2 năm, lần đầu tiên những thầy cô giáo và cô cậu học trò ở trường tiểu học Hướng Phùng (huyện Hướng Hóa, Quảng Trị) đón những cán bộ kỹ thuật Viettel Quảng Trị lên khảo sát địa hình để lắp đặt trạm. Những cô cậu học trò đồng bào dân tộc Vân Kiều, Pa Cô có làn da đen nhẻm, ánh mắt thăm thẳm lạ lẫm nhìn những cán bộ kỹ thuật với các dụng cụ khảo sát và lắp đặt đường dây. Tan giờ học, bọn trẻ chạy rồng rắn theo các anh, tụm năm tụm ba đứng xem các anh lắp trạm, kéo dây. Trạm được xây dựng trên ngọn đồi cao, các anh vận chuyển lên đó nào là các thiết bị, máy móc, toàn những thứ mà chưa bao giờ chúng được thấy.

Những cuộn cáp to tròn như cái nong được rải ra, bọn trẻ đứng chỉ trỏ không biết sợi dây dài ấy được kéo đến đâu. Từ nhà trạm đến ngôi trường miền núi ước chừng dài cả cây số, địa hình hiểm trở. Những giọt mồ hôi đổ xuống chưa kịp thấm lưng áo đã khô rang giữa cái nắng hè rát bỏng của núi rừng miền Tây. Nhưng nhìn những ánh mắt trẻ thơ chờ đợi, không ai bảo ai, anh em kỹ thuật vẫn tranh thủ mọi thời gian, vượt qua tiết trời khắc nghiệt để sớm đưa cáp về trường. Rồi sợi cáp sau một tuần ròng rã vượt qua bao nhiêu quãng đường mấp mô của núi rừng, leo lên ngọn cây, luồn qua con suối… cuối cùng cũng về đến… phòng thầy hiệu trưởng - nơi có một chiếc máy tính đã cũ nhưng thầy vẫn dùng để gõ văn bản được.

Công việc cuối cùng cũng hoàn thành, thiết bị gọi là modem được cắm vào máy tính, tín hiệu kết nối mạng bắt đầu. Ngày hôm ấy đúng là sự kiện lớn của các thầy cô giáo và học trò của ngôi trường tiểu học nằm chênh vênh bên đỉnh Trường Sơn hùng vĩ này. Khi thầy hiệu trưởng run run nhấp tay vào con chuột, cả một thế giới rộng mở được mở ra trước mắt các em học sinh nào là những bài học tiếng Anh, trò chơi thông minh rồi trang web giải toán qua mạng và cả những trang web thông tin hoạt động của các trường ở miền xuôi, thành phố… Khái niệm mạng Internet Viettel được định hình rõ hơn trong hình dung của lũ học trò và cả những phụ huynh như bà Đước.

Đưa miền ngược gần lại với miền xuôi

Cuối năm nay, Google sẽ mở rộng thêm không gian cho các nhà quảng cáo, cho phép các quảng xuất hiện nhiều hơn ở những công cụ mới, ví dụ như Google Maps có thể chạy quảng cáo khi bạn đang lái xe.

Đứng trước sự thay đổi nhanh chóng trong hành vi người dùng, nhằm tăng thêm lợi nhuận cho nguồn doanh thu hàng đầu, Google cho biết công ty sẽ tăng kích cỡ cho phần quảng cáo trên công cụ tìm kiếm. Năm ngoái, Google đã bổ sung quảng cáo của bên thứ 3 ở vị trí trên đầu trang kết quả tìm kiếm trên di động. Thế nhưng thay đổi mới nhất của Google sẽ còn mạnh mẽ hơn như vậy. Gã khổng lồ tìm kiếm đang cho phép nhà quảng cáo sử dụng tối đa 25 ký tự cho phần tít và 70 ký tự cho phần mô tả. Nhưng trong thời gian tới, phần tít sẽ được tăng lên thành 60 ký tự với 2 dòng tách biệt và phần mô tả tăng lên 80 ký tự.

Trong một bài đăng trên blog chính thức, Sridhar Ramaswamy, Trưởng bộ phận quảng cáo của Google, đã gọi chiến lược mới này là “sự thay đổi lớn nhất đối với quảng cáo dạng ký tự kể từ khi Adwords ra đời 15 năm trước”. Kết quả có vẻ rất hứa hẹn. Tỉ lệ click vào quảng cáo dạng text tăng 20% so với hiện tại, theo Google.

Quảng cáo tìm kiếm không phải là phần duy nhất được thay đổi. Google cũng sẽ đơn giản hóa quy trình tạo quảng cáo dạng hiển thị kèm hình ảnh của doanh nghiệp Công ty cho hay các nhà quảng cáo chỉ cần “cung cấp tít, phần mô tả, ảnh và đường dẫn URL”, và Google sẽ tự động thiết kế quảng cáo cho doanh nghiệp.

Tháng 10/2014, Mark Zuckerberg đến làng Chandauli, Ấn Độ trong một chiếc trực thăng màu cam. Ngôi làng này chưa bao giờ có một vị khách nổi tiếng đến thăm. Chandauli chỉ cách thủ đô Delhi 3 - 4 giờ lái xe, vậy mà ngôi làng vẫn luôn tồn tại trong sự cô độc và bị lãng quên. Năm ngoái, khi một cậu bé dùng Internet để mua một chiếc xe máy cũ, cả dân làng đều kinh ngạc và gọi cậu là "một người hùng mua sắm trực tuyến".

Zuckerberg đến ngôi làng hẻo lánh này để tiến hành một thử nghiệm. Đầu năm đó, chính phủ Ấn Độ đã kêu gọi một tổ chức giúp dân làng Chandauli học hỏi thêm về kỹ thuật số. Cuộc chuyển dịch kỹ thuật số tại làng Chandauli chính là ý tưởng cho Zuckerberg. Anh muốn đem Internet về cho hàng triệu người chưa bao giờ được sử dụng công nghệ này trước kia. Đặc biệt là anh muốn đem đến một phiên bản của Internet mà trong đó Facebook đóng vai trò trung tâm.

Ngay sau khi hạ cánh, Zuckerberg nhanh chóng được dẫn tới trung tâm liên lạc của làng. Anh nhìn thấy những cánh đồng lúa mì, đường dây điện, lớp học và các em học sinh ngồi trên những sàn đất bẩn thỉu. Cái nóng tràn ngập khắp nơi. Đám đông đứng sau anh, nói chuyện xôn xao về một người đàn ông có cái tên “Juckerberg”. Nhưng khi anh bước vào bên trong trung tâm, cánh cửa đã bị đóng và cài chốt.

Zuckerberg ngồi vào một chiếc ghế nhựa, hỏi trẻ em trong làng về việc các em dùng máy tính tại trung tâm này như thế nào. Các phóng viên của tờ Time, cùng với nhiều nhân viên của Facebook cũng như các quan chức cũng có mặt trong thời điểm đó. Nhưng mọi chuyện chẳng diễn ra đúng theo kế hoạch. Chỉ ít lâu sau khi Zuckerberg tới, ngôi làng bị cắt điện. Mạng không dây, nguồn cung cấp Internet chính cho ngôi làng cũng mất theo. Một trong hai cậu bé đưa cho Zuckerberg chiếc điện thoại di động của mình và cố gắng mở trang cá nhân Facebook.

Lúc đó, Zuckerberg đã chứng kiến hình ảnh trang cá nhân của cậu bé ì ạch hiện lên thông qua kết nối 2G. Zuckerberg lẩm nhẩm: “Lỗi băng thông”. Anh trấn an những đứa trẻ và dân làng rằng trong chuyến thăm tiếp theo của mình, những vấn đề về khả năng kết nối này sẽ được khắc phục.

Ngày hôm sau, Zuckerberg trở lại New Delhi, anh đăng một bức ảnh mình chụp cùng đứa trẻ tại ngôi làng với dòng trạng thái: “Tận mắt nhìn thấy cách người dân ở đây sử dụng Internet là một trải nghiệm tuyệt vời với tôi. Một ngày nào đó, nếu có thể kết nối mọi ngôi làng, chúng ta có thể thay đổi cuộc sống của nhiều người hơn nữa và cải thiện thế giới cho tất cả chúng ta. Chandauli chỉ là khởi đầu”.

Trong suy nghĩ của Zuckerberg, bản đồ Internet của Ấn Độ gần như trắng trơn. Với Internet, hàng trăm triệu người có thể có cuộc sống tốt đẹp hơn. Mục tiêu vị CEO này đặt ra là người sử dụng sẽ không phải trả gì cả mà vẫn có thể truy cập vào một phiên bản Internet do Facebook lựa chọn.

Tuy nhiên, mong muốn của Zuckerberg tưởng như rất ổn mà lại chẳng dễ dàng để thực hiện. 7 tháng sau, kế hoạch vĩ đại của Facebook đem Internet về cho Ấn Độ đã bị tạm ngừng do vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ chính quyền địa phương, khối đá lớn nhất ngáng đường công ty trong suốt 12 năm lịch sử. Cuối cùng, dường như những gì Facebook làm là cố gắng tặng cho Ấn Độ một món quà, nhưng đó lại không phải là món quà mà Ấn Độ muốn.

Tại Mỹ và châu Âu, công việc làm ăn của Facebook phát triển mạnh mẽ. Tại những nơi này, cứ 4 trong số 5 người được kết nối với Internet thì hơn một nửa số này có sử dụng Facebook. Thế nhưng, tại những khu vực khác, gần một nửa dân số vẫn không có Internet. Không có quốc gia nào ngoài Trung Quốc có tiềm năng như Ấn Độ. Song Facebook lại bị cấm ở Trung Quốc.

Tính đến năm 2014, đã có khoảng 100 triệu người sử dụng Facebook tại Ấn Độ, nhưng công ty đánh giá số người dùng tiềm năng của Ấn Độ có thể lên đến vài trăm triệu. Theo tính toán của một vị giám đốc tại Facebook, công ty lên kế hoạch sẽ thu hút thêm 30% khách hàng mới cho tới năm 2020 và những người này sẽ đến từ Ấn Độ.

Đương nhiên "gã khổng lồ mạng xã hội này" chẳng ngồi đó mà đợi mọi người tự tìm đến với mình. Từ năm 2010, Facebook đã thử nghiệm rất nhiều chương trình, trong đó có Apollo. Mục đích của chương trình là kết hợp với những nhà mạng tại Philippines, Ấn Độ và châu Phi, cung cấp miễn phí các gói cước dữ liệu truy cập vào Facebook cho những người sử dụng di động để sau khi dùng thử thời gian đầu sẽ “dụ” họ tiếp tục sử dụng các gói trả phí.

Thành công của chương trình Apollo được thể hiện rõ nhất tại Philippines. Chính những kết quả này đã khiến Facebook nuôi tham vọng lớn hơn, đó là giúp hàng trăm triệu người trên khắp thế giới có thể sử dụng Internet. Tháng 2/2014, Zuckerberg đứng trên sân khấu của một hội nghị ngành di động tại Barcelona và tuyên bố kế hoạch về “Internet.org”. Đây chính là tham vọng của Mark Zuckerberg muốn cho toàn bộ người dân trên thế giới đều được hưởng các dịch vụ Internet cơ bản miễn phí.

Số liệu cũng ghi nhận lượng email spam giảm nhưng hoạt động ngày càng trái phép. Đồng thời, mức độ độc hại cũng tăng đáng kể. Hãng bảo mật Nga ghi nhận spam chiếm 56,3% trong lưu lượng mail. Trong đó, các ransomware phổ biến nhất trong Q1 2016 là Locky: lây nhiễm người dùng tại 114 quốc gia và tới đầu tháng 5/2016, nó vẫn hoạt động; Patya: có khả năng mã hóa dữ liệu lưu trên máy tính và viết đè lên Master Boot Record (MBR) của ổ đĩa cứng. Các ramsomware này đều lây nhiễm bằng các email spam với tệp đính kèm độc hại hoặc link đến các trang web đã bị lây nhiễm.

Nguyên nhân của tình trạng ransomware phổ biến là do cách lây lan của chúng đơn giản nhưng vẫn hiệu quả, cộng với việc doanh nghiệp và cá nhân không biết về công nghệ đối phó, hoặc phớt lờ những nguyên tắc bảo mật CNTT cơ bản.

Nhìn chung, trong Q1 2016 sản phẩm của Kaspersky Lab đã chặn tổng cộng 228 triệu cuộc tấn công vào máy tính và thiết bị di động. Tổng cộng 21,2% người dùng internet gặp phải tấn công web ít nhất 1 lần, tỷ lệ adware trong tổng mối đe đọa di động ở Q1 vẫn giữ mức 42,7%, khiến nó trở thành mối đe dọa di động chính. Trung Quốc là quốc gia bị tấn công nhiều nhất (40%), kế đến là Bangladesh (28%) và Uzbekistan (21%). Trái lại, quốc gia an toàn nhất là Đài Loan  (2,9%), Úc (2,7%) và Nhật Bản (0,9%).