Danh sách 26 khoản thu năm học mới 2023 tại TP.HCM, cao nhất 8,5 triệu/tháng

Ca ghép lịch sử

Ngày 3/3/2014, Bệnh viện 103 thông báo đã thực hiện ca ghép đa tạng (tụy và thận) đầu tiên tại Việt Nam. Đây được coi là bước phát triển lịch sử, đưa ngành ghép tạng của Việt Nam tiếp cận với trình độ ghép tạng của thế giới. BS Hoàng Mạnh An cùng 150 cán bộ của Học viện quân y và BV 103 đã tham gia thực hiện ca ghép này.

Các bác sĩ BV 103 trong ca ghép đa tạng đầu tiên tại Việt Nam.

BS An cho biết, lâu nay, Việt Nam chỉ mới thực hiện được ghép đơn tạng chứ chưa bao giờ ghép đa tạng. "Đề tài KC10 đã đặt ra vấn đề này và BV 103 chúng tôi đã nhận ghép đa tạng tụy và thận", BS An cho hay.

Để chuẩn bị cho ca ghép đa tạng đầu tiên, các bác sĩ tại BV 103 được lựa chọn để gửi đi các trung tâm lớn của thế giới để học tập, sưu tầm tài liệu. Để được thực hành kỹ thuật, BV 103 đã mổ hơn 40 cặp lợn, lấy tụy và thận con này ghép sang con khác.

Tuy nhiên, việc khó khăn để có thể tiến hành ghép tạng chính là tìm được người hiến. BS An cho biết, do ảnh hưởng của yếu tố văn hóa, nguồn tạng hiến ở Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn. 

BS An kể, lần đó, may mắn bệnh viện vận động được một người không may bị tai nạn giao thông hiến tạng. Các bác sĩ rà lại danh sách bệnh nhân đang chờ ghép tạng tại BV 103 thì thấy có anh Phan Thái Huyên, một bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường biến chứng suy thận, là quân nhân tại tỉnh đội Sơn La, có các chỉ số phù hợp. Việc liên lạc với anh Huyên thông báo về việc ghép tạng nhanh chóng thực hiện.

Tuy nhiên, thông báo lúc khoảng hơn 1 giờ chiều thì tới hơn 2 giờ, anh Huyên gọi điện lại thông báo rằng, lúc đó không có xe chạy tuyến Sơn La - Hà Nội. Và nếu muốn xuống Hà Nội, anh phải đi xe khách buổi tối, sớm nhất là 5h sáng hôm sau mới có thể có mặt tại bệnh viện.

"Kể từ khi người hiến tạng chết não thì tạng chỉ có thể duy trì được từ 12-18 tiếng để thực hiện ghép. Nếu như bệnh nhân sáng hôm sau mới xuống được bệnh viện thì sẽ quá muộn", BS An nhớ lại. Để đảm bảo thời gian, BS An đã phải gọi điện nhờ tỉnh đội trưởng Sơn La điều một chuyến xe riêng đưa anh Huyên xuống Hà Nội ngay trong đêm đó.

Thiếu tướng, bác sĩ Hoàng Mạnh An, Giám đốc Bệnh viện 103, người trực tiếp thực hiện ca ghép đa tạng đầu tiên.

"Chúng tôi chỉ kịp làm các xét nghiệm cơ bản nhất, không kịp thể làm hết tất cả. Tới 3 giờ sáng hôm đó, chúng tôi quyết định thực hiện ghép tạng", BS Anh nhớ lại. Ca ghép kéo dài suốt 13 tiếng, từ 3 giờ sáng ngày 28/2 tới 16 giờ ngày 1/3 mới kết thúc. Hai ngày sau, sáng 3/3 anh Huyên tỉnh lại.

"Tới lúc bệnh nhân tỉnh lại thì ca ghép có thể nói là đã thành công về kỹ thuật", BS An nói.

5 tháng mất ngủ

Bệnh nhân đã tỉnh. BV 103 cũng đã tổ chức họp báo thông báo ca ghép tạng lịch sử đã hoàn tất. Tuy nhiên, quá trình theo dõi bệnh nhân sau ghép mới là khoảng thời gian khiến BS An "mất ăn mất ngủ".

BS Hoàng Mạnh An nhớ lại, vào khoảng ngày thứ 5 sau ghép, biến chứng bắt đầu xuất hiện. "Từ vết mổ bắt đầu đùn ra rất nhiều dịch. Đến tuần thứ 2 thì có hiện tượng tràn dịch đa màng. Màng phổi, màng tim, ổ bụng lúc nào cũng đầy dịch, chọc hút hàng lít".

BS An và các đồng nghiệp chẩn đoán tụy mới được ghép đã bị viêm đồng thời kích thích cả tụy cũ còn trong ổ bụng cũng viêm thì mới dẫn đến việc tràn dịch lớn như vậy. "Một mặt chúng tôi tích cực điều trị, mặt khác chúng tôi gọi điện sang các trung tâm của Mỹ, Nhật để hỏi kinh nghiệm trong việc xử lý vấn đề này", BS An kể.

Sau đó tình trạng bệnh nhân có đỡ hơn nhưng đến tháng thứ 4 thì từ vết mổ, dịch lại trào ra như suối. Ban đầu, BS An sợ rằng miệng nối của tụy với thành tá tràng và bàng quang bị xì.

"Việc các miệng nối của tụy ghép bị xì như vậy sẽ rất nguy hiểm. Bên cạnh đó, việc tụy bị viêm cũng rất dễ khiến bệnh nhân tử vong vì nhiễm độc", BS Anh chia sẻ.

BS An cho biết, khi đó ông lo lắng là bởi không chỉ là ca ghép có thể thất bại, mà bởi nếu như ca ghép đầu tiên không thành công, phải rất lâu sau đó sẽ không dám ghép nữa.

Chính vì thế 5 tháng theo dõi điều trị cho bệnh nhân Huyên là khoảng thời gian BS An và các đồng nghiệp tại BV 103 mất ăn mất ngủ. Họ phải thay phiên nhau túc trực ở bệnh viện 24/24 để theo dõi mọi thay đổi của bệnh nhân. "Suốt 5 tháng ấy, tôi rất ít khi về nhà", BS An chia sẻ.

"Đến tháng thứ 5 chúng tôi mở nhỏ ổ bụng để khâu đóng bít đầu tá tràng thì bệnh nhân hoàn toàn bình phục. Điều vô cùng hạnh phúc với anh ấy là không phải dùng thuốc điều trị tiểu đường, suy thận nữa, chỉ dùng thuốc ức chế miễn dịch theo quy trình chung của người ghép tạng", BS An nói.

Anh Phan Thái Huyên, 21 tháng sau ca ghép đa tạng với tình trạng sức khỏe ổn định. Ảnh: BV 103.

Nhớ lại khoảng thời gian 5 tháng theo dõi điều trị tại bệnh viện sau ghép, anh Huyên cho biết, lúc đó anh không hề biết những biến chứng sau khi phẫu thuật của mình, song anh nhớ rất rõ các bác sĩ đã rất tận tình chăm sóc anh trong suốt thời gian đó.

Anh Huyên cũng xác nhận, sau 2 năm thực hiện ca ghép, bệnh của anh đã khỏi, sống khỏe mạnh ổn định như người bình thường. Anh cũng không còn bị những cơ hạ đường huyết mà có lần suýt cướp đi mạng sống của anh hành hạ. Và quan trọng hơn là anh không còn phải ăn uống kiêng khem như trước.

Hiện tại, BS An và BV 103 đang chuẩn bị cho ca ghép đa tạng thứ 2. BS An cho biết, sau thành công của ca ghép đầu tiên, ca ghép sau sẽ thuận lợi hơn và chi phí cũng rẻ hơn rất nhiều.

Lê Văn

Bài viết gửi riêng VietNamNet dưới đây, tác giả đưa ra những ý kiến cá nhân lý giải và đánh giá những tác động của xu hướng trên.

Công bố quốc tế ISI của Việt Nam lần đầu vượt ngưỡng 3.000 bài trong năm 2015 theo số liệu từ Web of Sicence do S4VN cập nhật 2/6/2016.

Theo thống kê của Dự án Trắc lượng khoa học Việt Nam (Scientometrics for Vietnam - S4VN), cập nhật từ cơ sở dữ liệu Web of Science của ISI (Viện thông tin khoa học Mỹ) thì gần đây các công bố quốc tế của Việt Nam tăng về số lượng nhưng giảm về chất lượng. Xem bài viết chi tiết TẠI ĐÂY.

5 lý do lượng tăng

Một là,hiện nay số lượng tạp chí ngày càng tăng, có nhiều tạp chí mới ra đời nên việc chấp nhận bài báo dễ dàng hơn. Đây là lý do lớn nhất bởi không riêng gì Việt Nam tăng số lượng bài báo quốc tế mà các nước khác cũng tăng.

Hai là,Việt Nam ngày càng ưa chuộng hơn việc công bố ấn phẩm trên các tạp chí quốc tế, và các nhà làm nghiên cứu cũng ý thức tốt hơn về vấn đề công bố quốc tế. Do đó, số lượng sẽ ngày tăng lên.

Ba là,hiện nay có một số quỹ dành cho nghiên cứu khoa học, ví dụ như Nafosted, và các cơ quan chủ quản có nhiều chế độ thưởng cho các công bố quốc tế. Điều đó tạo động lực cho các nhà làm nghiên cứu công bố ấn phẩm của mình trên các tạp chí quốc tế.

Bốn là, gần đây có nhiều người học xong từ nước ngoài trở về và tiếp tục làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu.Khi làm việc ở nước ngoài đã có thói quen nghiên cứu – xuất bản ấn phẩm trên các tạp chí quốc tế nên sau khi về Việt Nam sẽ tiếp tục công việc đó.

Năm là, xu hướng hợp tác với các tác giả quốc tế nhằm công bố công trình của mình ngày càng tăng.

6 lý do chính khiến chất giảm

Một là,chính là lý do thứ nhất bên trên. Khi ra đời một số tạp chí chất lượng thấp và dễ dàng hơn cho việc công bố thì các tác giả có xu hướng xuất bản trên các tạp chí này.

Hai là,sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt hơn ở phân khúc tạp chí cao cấp, hay nói cách khác, do chất lượng của công trình nghiên cứu. Mình gia tăng về chất lượng, nhưng ở nước ngoài họ cũng tăng, thậm chí tăng tốt hơn do cơ sở vật chất và máy móc thiết bị tốt hơn. Hơn nữa, thói quen xuất bản ấn phẩm khoa học ăn vào mỗi người làm nghiên cứu nên việc viết lách, bố cục cũng như tính logic của công trình sẽ tốt hơn.

Ba là, do sự nóng vội của tác giả. Việc gửi bài báo lên các tạp chí cao cấp thường kéo theo thời gian bình duyệt dài và quá trình bình duyệt, chọn lọc bài báo là khắt khe hơn. Ngoài ra, trong trường hợp bị từ chối từ một tạp chí nhóm cao cấp, tác giả hay tìm đến ngay những tạp chí thấp hơn do thiếu tin tưởng vào cơ hội của mình.

Bốn là, do năng lực của người làm nghiên cứu.Theo tôi nghĩ nhóm nhà khoa học trẻ gần đây được đào tạo từ nước ngoài, và những người chập chững bước vào con đường khoa học sẽ có nhiều nhiệt huyết trong việc công bố quốc tế.

Tất nhiên, những nhà khoa học gạo cội thường sẽ có những công trình chất lượng cao hơn, nhưng nhóm đó có lẽ không nhiều.Với nhóm người trẻ, dù được học từ nước ngoài thì quá trình công bố vẫn phụ thuộc nhiều vào giáo sư và các cộng sự, và họ thường thì vẫn chưa đủ năng lực để làm chủ tốt một bài báo khoa học.Điều này dẫn tới chất lượng chưa đủ tầm để vươn tới nhóm tạp chí cao cấp. Điều này cũng lý giải lý do các bài báo Việt Nam vẫn có xu hướng cộng tác với các tác giả có tên tuổi ở nước ngoài.

Năm là,lòng tin từ phía Ban biên tập tạp chí đối với các ấn phẩm có nguồn gốc từ Việt Nam. Có lẽ đã nhiều người nhắc tới việc các nhà bình duyệt và ban biên tập hay có những nghi ngờ về số liệu từ các nghiên cứu có xuất xứ từ Việt Nam. Việc này cản trở khá nhiều tới sự đồng ý cho xuất bản một ấn phẩm khoa học, đặc biệt là những tạp chí nhóm đầu.

Sáu là, các mối quan hệ trong khoa học. Nghe có vẻ hơi buồn cười nhưng không, việc có các mối quan hệ tốt sẽ làm tăng khả năng xuất bản các bài báo khoa học, ví dụ như mạng lưới bình duyệt hay mối quan hệ với các tác giả thuộc Ban biên tập.

Ở các nước phát triển, việc tham gia nhiều vào các hội thảo quốc tế mang lại cho nhà làm nghiên cứu nhiều mối quan hệ hữu ích với những người làm cùng chuyên môn (có thể những người này sẽ được đề xuất hoặc được Ban biên tập chọn làm bình duyệt cho bài báo của tác giả) và thậm chí chính đó chính là những người trong Ban biên tập của tạp chí.

Có nên tiếp tục xu hướng trên?

Cũng có nhiều bài viết phê bình về việc xuất bản các ấn phẩm có chỉ số tác động thấp, điều đó sẽ có những tác động không tốt cho tương lai. Ví dụ, thiếu lòng tin từ các Ban biên tập và các nhà bình duyệt, ấn phẩm sau khi xuất bản không được trích dẫn lại (chỉ số tác động thấp), hay tạo ra tư tưởng thiếu lòng tin của độc giả với tác giả sau khi ấn phẩm được xuất bản.

Tổng số lượng các công bố quốc tế của Việt Nam (2010-2015) và tỉ lệ các công bố quốc tế thuộc tạp chí hạng Q1 qua từng năm. (Nguồn: S4VN)

Tuy nhiên, theo tôi thì việc xuất bản những tạp chí có chỉ số tác động thấp vẫn là cần thiết.

Trước hết, nó tạo ra thói quen, cách thức và động lực công bố các ấn phẩm cho những người làm nghiên cứu. Sau đó, cũng là cơ hội để các tác giả hoàn thiện dần những kỹ năng viết lách và công bố của mình. Từ đó, tạo tiền đề để có những công trình cao cấp hơn.

Trong quá trình viết mỗi bài báo khoa học, dù mục tiêu đăng trên tạp chí thấp hay cao đều đòi hỏi tác giả phải đọc và tham khảo nội dung từ nhiều bài báo khác ở cùng chuyên ngành. Qua đó, giúp tác giả cập nhật được tình hình nghiên cứu của các nhóm nghiên cứu khác và có thể nảy sinh những ý tưởng nghiên cứu mới.

• Nguyễn Văn Phương (Viện nghiên cứu Khoa học Vật liệu Hàn Quốc)