“Giáo viên đã có định mức trực tiếp đứng lớp, nhưng để đứng được lớp thì phải có thời gian nghiên cứu, soạn giảng. Đối với giáo viên chủ nhiệm ngoài công việc trên còn phải nắm bắt từng học sinh để có sự quan tâm, thấu hiểu, giúp đỡ các em. Khác với các ngành khác làm 8 tiếng xong về nhà được nghỉ ngơi thì giáo viên ngoài giờ đứng lớp còn làm việc khác chiếm khá nhiều thời gian, chưa kể các công việc khác như chấm bài, ra đề kiểm tra định kỳ, học kỳ, làm điểm…- ông Ngai nói.

Nguyên nhân thứ hai theo ông Ngai, về đồng lương giáo viên hiện nay, so với trước đây dù có cải thiện và khá hơn nhưng so với điều kiện sinh hoạt, và trong thời buổi vật giá leo thang thì không đáp ứng được yêu cầu cuộc sống tối thiểu. Chính điều này buộc lòng nhiều giáo viên phải làm công việc ngoài giờ dạy. Nhiều giáo viên phụ giúp gia đình, buôn bán, trong đó có một bộ phận giáo viên dạy thêm.
 
“Nói tóm lại công việc thì nặng nề, nhiều việc mang tính hình thức nhưng đồng lương không đáp ứng được cuộc sống tối thiểu, dẫn tới hiện tượng một số giáo viên đặc biệt giáo viên mầm non, tiểu học- là hai bậc học đòi hỏi nhiều thời gian, công việc nhiều đã xin nghỉ việc hoặc chuyển nghề hoặc sang dạy các trường tư thục”- ông Ngai nêu.
 
Phải có tầm dự báo 10 năm
 
Nguyên hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, PGS.TS Nguyễn Kim Hồng, cho rằng Bộ GD-ĐT đã có thông tư quy định sĩ số học sinh trong mỗi lớp học, bậc học và các trường học nên hoàn toàn có thể lập kế hoạch tuyển dụng và sử dụng giáo viên.

Số học sinh phổ thông đến tuổi đến trường đã được dự báo trong tổng điều tra dân số và nhà ở (1979, 1989, 1999, 2009 và 2019), các sở giáo dục có thể lấy dữ liệu ở các Cục thống kê hoặc Tổng cục thống kê để xin số liệu dự báo và xây dựng các kế hoạch giáo dục về mặt cơ sở vật chất, học sinh, giáo viên. Trong đó lưu ý là người Việt thích sinh con vào các năm có các con giáp như Thìn, Hợi… nên số học sinh các năm này thường nhiều hơn các năm khác nên khi xây dựng kế hoạch thường phải tính mức bình quân trong nhiều năm để dự báo.
 
Theo ông Hồng, thực tế có thể phức tạp hơn vì các khu vực hải đảo, miền núi thường có sĩ số học sinh/lớp ít hơn nhiều so với quy định trong khi trong các đô thị lớn thì sĩ số học sinh /lớp vượt quá nhiều so với mức quy định. Đơn cử như một trường tiểu học học 2 buổi ngày ở Quận 7, TP.HCM có sĩ số trung bình là 50 em và như vậy là vượt quy định hơn 150%. Vì thế các nhà lập chính sách phải tính đến việc này.

Đối với giáo viên, ông Hồng cho rằng, giáo viên dạy trong các trường mầm non theo quy định hiện nay phải được đào tạo ở bậc đại học (nói nôm là mất 4 năm học), trong các khoa/trường sư phạm nên đến khi giáo viên bỏ dạy hoặc không dự báo đúng nhu cầu sử dụng giáo viên từ 5 năm trước thì không thể có giáo viên để dạy.

Nguyên hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, cho rằng muốn không bị động trong sử dụng giáo viên thì các trường/phòng/sở phải xây dựng được kế hoạch sử dụng giáo viên trong khoảng 10 năm và điều chỉnh kế hoạch sử dụng giáo viên hàng năm (trong kế hoạch 10 năm). Các trường sư phạm phải được chủ động liên kết đào tạo với các địa phương theo yêu cầu của các địa phương.
 
Với đào tạo giáo viên nên đưa hình thức đào tạo giáo viên có trình độ thạc sỹ giáo dục (số này được tuyển từ những người có trình độ cử nhân có nguyện vọng hành nghề dạy học) được đào tạo trong khoảng 1,5 đến 2 năm.

Ông Nguyễn Văn Ngai, Nguyên Phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM cũng cho rằng hiện nay nơi sử dụng giáo viên là các cơ sở giáo dục và các khoa sư phạm của các trường sư phạm chưa có sự kết hợp chặt chẽ. Đúng ra nơi sử dụng phải dự báo được nhu cầu từng năm và ít nhất là trước 5 năm để đặt hàng trường sư phạm, tránh trường hợp thiếu vẫn thiếu mà thừa vẫn thừa. Những môn thừa giáo viên thì nguồn tuyển dồi dào, có những môn thiếu giáo viên thì không có nguồn tuyển.

Ông Ngai đề xuất, lãnh đạo nhà nước và lãnh đạo các ngành có liên quan cần có cuộc khảo sát, qua đó đánh giá đúng tính chất lao động đặc thù của nhà giáo ở các bậc học, cấp học để có sự điều chỉnh thích hợp về chế độ chính sách đối với nhà giáo, sao cho thu hút được người giỏi vào học ở các trường sư phạm, các trường có khoa sư phạm và giữ chân giáo viên (công lập) đang công tác trong các cơ sở giáo dục. Đặc biệt, quan tâm thúc đẩy và tạo điều kiện cho họ sống được bằng lương nhà giáo để họ an tâm và tập trung công sức, thời gian thích đáng cho công tác giáo dục, giảng dạy học sinh. 

Nghịch lý giảm hơn 48 nghìn giáo viên nhưng tăng 2,5 triệu học sinh

Quan điểm nói trên được ông Phùng Xuân Nhạ nêu ra tại buổi làm việc với các trưởng có quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài nhiệm kỳ 2017-2020, chiều 31/5.

Theo ông Phùng Xuân Nhạ, quan trọng của quá trình hội nhập là phải đổi mới cách nghĩ, cách nhìn nhận, cách tư duy về hội nhập.

“Điều này đã được ngành giáo dục đề cập rồi nhưng dường như đến nay tư duy về hội nhập giáo dục toàn cầu vẫn chưa thực sự thấm vào mỗi thầy cô giáo, mỗi học sinh, sinh viên” – Bộ trưởng Bộ GD-ĐT nói.

“Trong xu thế toàn cầu hóa, tư duy hội nhập cần bắt đầu từ cách tiếp cận của công dân toàn cầu”.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ phát biểu tại buổi làm việc.

Từ đó, người đứng đầu ngành giáo dục mong muốn, các trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài sẽ hỗ trợ để chia sẻ những tư duy giáo dục, những xu hướng của giáo dục các nước, đặc biệt là công dân toàn cầu.

Ông Phùng Xuân Nhạ cũng đề nghị, các trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài sẽ hỗ trợ ngành Giáo dục thông qua việc cung cấp những thông tin về nhu cầu giáo dục đào tạo của các nước, những kinh nghiệm hay trong cải cách, đổi mới giáo dục của thế giới, từ quản lý vĩ mô tới từng bậc học như phổ thông, đại học có thể áp dụng tại Việt Nam.

“Chúng tôi cần biết, các nước quản lý giáo dục thế nào, cách tiếp cận với đổi mới có giống Việt Nam hay không để nắm bắt được những mô hình hay và cả những mô hình chưa hay, lấy đó làm kinh nghiệm cho đổi mới giáo dục ở Việt Nam” – ông Phùng Xuân Nhạ nói.

Với mong muốn, mỗi đại sứ quán Việt Nam sẽ là cánh tay nối dài của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ông Phùng Xuân Nhạ đề nghị, các trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài sẽ chủ động hơn nữa trong việc thúc đẩy ký kết các thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, mở ra những cơ hội hợp tác thuận lợi để nâng cao chất lượng nền giáo dục nước nhà.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh tới vai trò kết nối của các đại sứ quán Việt Nam tại nước ngoài với các trí thức Việt kiều nhằm thực hiện chính sách thu hút người Việt Nam ở nước ngoài có trình độ cao về nước giảng dạy và công tác; vai trò thẩm định chất lượng cũng như kết nối trong việc thu hút các cơ sở giáo dục nước ngoài hợp tác đầu tư tại Việt Nam.

Theo Bộ trưởng Giáo dục, việc có thêm các cơ sở giáo dục nước ngoài vào nước ta hoạt động không chỉ giúp chúng ta học hỏi được phương pháp tư duy, cách thức tổ chức, chương trình đào tạo mà còn giảm được một lượng lớn ngoại tệ chuyển ra nước ngoài hàng năm từ hoạt động du học.

Hà Phương

Bà Nguyễn Thị Thủy, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Kỳ Trinh cho biết, đã nhận lỗi và nghiêm túc rút kinh nghiệm khi phát ngôn với phụ huynh gây hiểu nhầm.

"Vừa rồi UBND thị xã Kỳ Anh, Phòng GD-ĐT cũng đã tổ chức họp, rút kinh nghiệm về việc vận động tài trợ này. Tại cuộc họp, cô L. cũng thừa nhận sai khi đã nói câu "nhập gia tùy tục". Cô L. là giáo viên trẻ, mới về trường nên chưa có kinh nghiệm, lỡ mồm, nói với phụ huynh gây hiểu nhầm. Và bản thân tôi cũng đã nhận lỗi, nghiêm túc rút kinh nghiệm khi phát ngôn gây hiểu nhầm cho phụ huynh", bà Thủy nói.

Cũng theo bà Thủy: "Khi phụ huynh đến hỏi vì sao bàn ghế không được nhà nước tài trợ và bảo tôi tại sao không xin nhưng tôi nói bàn ghế là phụ huynh tự nguyện đóng góp. Tuy nhiên, tôi có khuyên phụ huynh nếu không tin tưởng thì nên chọn môi trường khác cho con em mình. Tôi có nói với phụ huynh trong lớp em nào cũng đóng tiền mua bàn ghế, còn con em mình không đóng thì tự kiếm một bộ bàn ghế cũ, khác cho con em ngồi.

Điều này khiến phụ huynh hiểu nhầm, tôi nghiêm túc rút kinh nghiệm, sự việc cũng đã xảy ra rồi. Trong cuộc đời không phải lúc nào mình cũng đúng, một lúc nào đó mình có thể sai, phát ngôn gây hiểu nhầm thì tôi sẽ nói lại".

Bà Thủy cho rằng, nhà trường đã làm đủ quy trình và không có chủ trương thu cào bằng.

"Chúng tôi chỉ xin hiện vật chứ không xin tiền, nhưng khi xin huy động, phụ huynh nhất trí thì họ tự chọn nhà cung cấp, còn việc chia tiền từng học sinh đó là việc của phụ huynh, phụ huynh xem trong lớp bao nhiêu em thì họ chia tiền ra, cũng có bạn trong lớp đóng ít, cũng có bạn đóng nhiều. Khi vận động tài trợ, tôi đã làm đầy đủ quy trình gửi đến phường, phường cử đoàn đến khảo sát, sau đó về bắt đầu trình HĐND phường...", bà Thủy cho hay.

Bà Nguyễn Thị Tường Vân, Phó phòng GĐ-ĐT thị xã Kỳ Anh cho biết đã làm việc với Trường Tiểu học Kỳ Trinh.

"Chúng tôi đã tổ chức kiểm điểm việc phát ngôn gây hiểu nhầm trong quá trình vận động phụ huynh tài trợ của cô hiệu trưởng và cô chủ nhiệm. Còn quy trình vận động có sai hay không thì hiện chúng tôi đang phải nắm lại", bà Vân nói.

Bà Vân nhìn nhận, việc phát ngôn của lãnh đạo Trường Tiểu học Kỳ Trinh chưa khéo léo.

"Hiệu trưởng phát ngôn chưa khéo léo, nhiều khi lời nói với phụ huynh rất quan trọng. Vì vậy cần rút kinh nghiệm sâu sắc trong việc này", bà Vân nói thêm.