Trong vụ án CEO UnitedHealthcare bị bắn giữa phố New York, không phải công nghệ nhận dạng khuôn mặt, DNA hay "thám tử" mạng tìm ra hung thủ.

Chính nhân viên một cửa hàng McDonald’s tại Pennsylvania - cách hiện trường vụ án hàng trăm km - phát hiện người đàn ông giống trong bức ảnh về “người đáng ngờ”.

Nghi phạm đã cẩn thận đeo khẩu trang khi di chuyển quanh thành phố New York, nhưng đã kéo xuống trong một giây để tán tỉnh lễ tân tại một nhà trọ, và một lần nữa để ăn tại McDonald’s.

Chỉ hai lần sơ suất như vậy là đủ.

Theo BBC, cảnh sát Altoona, Pennsylvania, đã đột kích vào cửa hàng và bắt giữ Luigi Mangione - thanh niên 26 tuổi đến từ một gia đình giàu có ở Baltimore, học trường trung học tư thục và tốt nghiệp Ivy League.

Sau 6 ngày truy đuổi, hành trình tìm ra nghi phạm bắn chết CEO UnitedHealthcare Brian Thompson đã kết thúc.

Cuộc gọi từ McDonald's

Sáng 9/12, một khách hàng thường xuyên đến McDonald’s ở Altoona cho biết một người bạn của anh phát hiện ra Mangione khi nghi phạm bước vào cửa hàng: “Kìa, cái tay súng đến từ New York kìa”. “Tôi đã nghĩ cậu ấy nói đùa”, vị khách hàng nói.

Khi cảnh sát tiếp cận và hỏi Mangione dạo gần đây có tới New York không, anh “lo lắng rõ ràng, hơi run rẩy”, Phó cảnh sát trưởng Altoona Derick Swope kể lại.

Khi bị dẫn vào phiên tòa hôm 10/12, Mangione hét lên về “sự xúc phạm với người dân Mỹ và trải nghiệm sống của họ”. Anh đối mặt với các cáo buộc giết người cấp độ 2 cùng các tội danh liên quan tới vũ khí.

Theo cảnh sát New York, nghi phạm lần đầu đến thành phố vào ngày 24/11, trước kỳ nghỉ Lễ Tạ ơn. Mangione tới Khách sạn Hilton, nơi vụ nổ súng xảy ra, và cuộc gặp giữa anh với một nhân viên nhà trọ nơi anh lưu trú đã được ghi lại bằng camera.

10 ngày sau, hôm 4/12, ông Thompson bị bắn chết giữa phố khi trên đường đến một cuộc họp vào lúc 7h45. Nghi phạm đã băng qua đường, dùng xe đạp và đi taxi đến một trạm xe buýt gần cầu George Washington. Từ đó, Mangione rời khỏi thành phố.

Ngay từ đầu, các điều tra viên đã xác định đây là một vụ giết người có chủ đích. Camera an ninh cho thấy nghi phạm phớt lờ người đi bộ trên vỉa hè đông đúc ở Manhattan và nhắm trực tiếp vào ông Thompson. Vỏ đạn tại hiện trường có khắc nhiều từ ám chỉ đến ngành bảo hiểm như delay (trì hoãn), deny (phủ nhận), depose (loại bỏ).

"Cậu ấy có mọi thứ"

Mangione xuất thân từ một gia đình giàu có ở Baltimore, Maryland, kinh doanh viện dưỡng lão, bất động sản, câu lạc bộ đồng quê và đài phát thanh. Anh theo học trường trung học tư thục Gilman dành cho nam, tốt nghiệp với tư cách thủ khoa.

Freddie Leatherbury, một người bạn học cũ, chia sẻ Mangione đến từ một gia đình giàu có, ngay cả khi so với các bạn trong trường tư thục này. “Cậu ấy có mọi thứ”, Leatherbury chia sẻ.

Mangione vào Đại học Pennsylvania, một trong những trường trong khối Ivy League danh giá nhất nước Mỹ. Anh lấy bằng cử nhân và thạc sĩ khoa học máy tính, đồng thời thành lập một câu lạc bộ phát triển trò chơi điện tử. Một người bạn cùng trường mô tả Mangione là người thông minh và không có dấu hiệu khác thường nào.

Mangione từng làm kỹ sư dữ liệu và nhà phát triển trò chơi điện tử, gần đây nhất sống ở Hawaii.

Các bài đăng trên mạng xã hội cho thấy bạn bè và gia đình gần đây đang tìm cách liên lạc với Mangione. Trong một bài đăng trên X hồi tháng 10, một người hỏi: “Này, cậu ổn không? Không ai biết gì về cậu trong nhiều tháng nay, có vẻ gia đình đang tìm cậu đó”.

Những khoảnh khắc nghi phạm bị máy quay an ninh bắt gặp. Đồ họa: BBC.

Trốn tránh cảnh sát suốt nhiều ngày

Vụ bắt giữ hôm 9/12 chấm dứt 6 ngày truy đuổi một nghi phạm để lại rất ít manh mối và trốn tránh cảnh sát. Không chỉ rời khỏi một trong những thành phố đông đúc nhất thế giới bằng phương tiện công cộng, cảnh sát cũng không thể khoanh vùng tên của đối tượng. Họ cũng không rõ chính xác anh đã trốn ở đâu trong những ngày sau khi rời khỏi New York.

Juliette Kayyem - cựu Trợ lý bộ trưởng chính sách tại Bộ An ninh Nội địa Mỹ - nhận định khả năng rành rọt công nghệ có thể đã giúp Mangione chạy trốn suốt gần một tuần.

“(Anh ta) nghiên cứu cách thực thi pháp luật và cách đặt camera của các thành phố này. Khi đã nắm trong tay một số thông tin về nghi phạm, có thể thấy anh ta thông minh, theo học trường điểm, có bằng cấp, học công nghệ kỹ thuật, thích đồ điện tử. Những mảnh ghép này giúp chúng ta lý giải một số điều”, bà nói.

Nghi phạm cũng đeo khẩu trang liên tục, có bằng lái xe giả và một khẩu súng ma. Điều này đồng nghĩa cảnh sát không thể truy tìm người mua súng bởi “súng ma” do chủ sở hữu tự lắp đặt và không có số series.

Giới chức cho biết Mangione giao dịch bằng tiền mặt ở thành phố New York và trốn khỏi hiện trường vụ án tới công viên Trung tâm, nơi có rất ít camera giám sát.

Tuy nhiên, nghi phạm đã sơ hở, như lộ khuôn mặt và giữ bên mình giấy tờ giả cùng súng.

Manh mối từ tài liệu viết tay và bài đánh giá sách

Trên mạng xã hội, Mangione ít khi đề cập tới chủ đề chăm sóc sức khỏe hay ngành bảo hiểm. Thay vào đó, anh bình luận về trí tuệ nhân tạo và công nghệ, khoa học và triết học đại chúng, đồng thời một loạt bài đánh giá sách.

Tuy nhiên, vài tài khoản mạng xã hội có thể là của Mangione tiết lộ một số động cơ của nghi phạm.

RJ Martin, bạn cùng phòng của Mangione ở Hawaii, cho biết nghi phạm bị thương ở lưng, nhưng anh "không bao giờ phàn nàn" về điều đó. "Chấn thương ở lưng đôi khi khiến cậu ấy không thể làm việc bình thường”, người bạn nói. Tài khoản X của Mangione có hình chụp X-quang cột sống được cố định bằng đinh.

Anh Martin đã mất liên lạc với Mangione, nhưng tin rằng người bạn cũ “sẽ không bao giờ làm hại người khác”.

Tài khoản X của Mangione. Ảnh: BBC.

Trên tài khoản Goodreads, Mangione đã đánh giá một số cuốn sách về cách kiểm soát chứng đau lưng.

Ngoài ra, anh từng yêu thích bài viết của tội phạm khủng bố Ted Kaczynski với biệt danh Unabomber. Mangione thừa nhận Kaczynski đã hung bạo giết chết những người vô tội, nhưng không nên coi bài viết của Kaczynski là tác phẩm của “một kẻ điên” mà là của “nhà cách mạng chính trị cực đoan”. Mangione đã trích dẫn một bình luận khác ghi “khi mọi hình thức giao tiếp khác đều thất bại, bạo lực là cần thiết để tồn tại” và nhận xét quan điểm này “thú vị”.

Mangione còn sở hữu một tài liệu viết tay dài 3 trang chỉ trích các tập đoàn Mỹ. Theo CNN, trên trang đầu tiên của tài liệu có một dòng ghi: “Những kẻ ký sinh trùng này đáng bị trừng phạt… Tôi xin lỗi vì gây ra bất cứ sự phẫn nộ hay tổn thương nào, nhưng điều này phải xảy ra”.

Sự đồng cảm với nạn nhân - và nghi phạm

Trên mạng xã hội có những phản ứng trái chiều về vụ giết người và bắt giữ Mangione: Sự cảm thông cho ông Thompson và gia đình cùng sự tức giận với hệ thống chăm sóc sức khỏe phức tạp và tốn kém của nước Mỹ. Có người thậm chí còn ca ngợi Mangione là người hùng.

Sở Cảnh sát Altoona đã nhận được hàng trăm email và cuộc gọi, trong đó có lời đe dọa giết người. Một số gọi điện cho cảnh sát để bày tỏ sự ủng hộ với Mangione, nhận mình là thủ phạm và nói cảnh sát đã “bắt nhầm người”.

Cảnh sát khuyến cáo nhân viên McDonald's không trả lời phỏng vấn do lo ngại an toàn. Cửa hàng cũng nhận “bão” đánh giá tiêu cực trên mạng xã hội, gọi nhân viên này là “lũ chuột” và chỉ trích vì họ đã gọi cảnh sát.

Tuy nhiên, rất nhiều người lên án hành động này, trong đó có Thống đốc Thống đốc Pennsylvania Josh Shapiro. Dù hiểu người dân đang thất vọng với hệ thống chăm sóc sức khỏe tại Mỹ, “chúng ta không thể giết người không ghê tay để giải quyết những khác biệt chính sách hoặc để bày tỏ quan điểm”.

“Kẻ giết người này đang được coi như người hùng”, ông Shapiro nói.

Đọc để hiểu rõ hơn lịch sử nước Mỹ

Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Lẽ thường" - cuốn sách của tác giả Thomas Paine được xuất bản lần đầu vào năm 1776 và đã có vai trò quan trọng trong thời kỳ lập quốc của Mỹ. Cho đến hôm nay, cuốn sách vẫn còn nguyên giá trị lịch sử đối với những ai quan tâm đến lịch sử nước Mỹ.