Những ngôn từ và hành động đáp trả lẫn nhau giữa hai nước đã làm dậy sóng các thị trường toàn cầu và đe dọa nền kinh tế thế giới. Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng chiến đấu nếu cần thiết. Và nước này đang có trong tay một vũ khí vô cùng uy lực: Chủ nợ lớn nhất của Mỹ.

Về lý thuyết, Bắc Kinh có thể gây ra địa chấn ở các thị trường trái phiếu bằng cách bán tháo một phần số trái phiếu chính phủ Mỹ tổng trị giá 1,1 nghìn tỷ USD mà nước này đang sở hữu. Khi đó, giá sẽ sập, lợi tức (hoặc lãi suất) nhảy vọt còn chi phí vay mượn của người Mỹ sẽ tăng cao.

Nhưng có nhiều lý do mà Bắc Kinh không muốn "bóp cò". Thứ nhất, nó có thể không mang lại hiệu quả như mong muốn. Thứ 2, nó có thể phản tác dụng đối với chính nền kinh tế của Trung Quốc.

"Có lẽ đó không phải là công cụ hiệu quả nhất có sẵn", CNN dẫn lời Brad Setser, một thành viên cao cấp tại Hội đồng Các mối quan hệ đối ngoại và cũng là cựu kinh tế gia của Bộ Tài chính Mỹ.

Lựa chọn hạt nhân

Những ngày gần đây, Trung Quốc đã có nhiều bước đi để trợ giá đồng Nhân dân tệ, cho thấy sự giảm giá đồng nội tệ được trù tính như một tín hiệu cảnh báo. Nhưng Tổng thống Trump cũng có thể đáp trả, kể cả khi chính quyền của ông quyết tâm với các kế hoạch đàm phán thêm vào tháng 9.

Đây là một tình huống rất dễ leo thang, bởi có quan ngại việc Trung Quốc nắm giữ trái phiếu chính phủ Mỹ sẽ phát huy tác động.

Nếu Trung Quốc thực sự muốn gây hỗn loạn ở Mỹ thì nước này có thể sẽ vứt bỏ giá trị trái phiếu Mỹ bằng cách bán tháo ra thị trường. Điều này sẽ khiến lợi tức tăng đột biến. Và vì lãi suất trái phiếu Mỹ được xem là mốc đối chiếu cho tín dụng doanh nghiệp và tiêu dùng, nên nợ doanh nghiệp, thế chấp và các khoản vay tự động sẽ tăng lên, làm cho kinh tế Mỹ chững lại. Đồng đôla có thể chịu ảnh hưởng khi báo động lan rộng.

Bài toán hóc búa của Bắc Kinh

Trên thực tế, một bước đi như vậy chứa đựng nhiều rủi ro lớn, và không phù hợp với chiến lược hiện tại của Trung Quốc, theo Michael Hirson, chuyên gia thuộc hãng tư vấn Eurasia Group, người từng giữ vai trò trưởng đại diện của Bộ Tài chính Mỹ ở Bắc Kinh.

"Rõ ràng chúng ta đang trong một vòng xoáy ốc", ông Hirson nói. "Nhưng tôi nghĩ động lực chính hiện nay của Bắc Kinh trong cuộc thương chiến là phải trụ vững trước sức ép từ ông Trump".

Ở góc độ đó, việc bán tháo trái phiếu Mỹ có thể phản tác dụng. Nếu Bắc Kinh khởi sự một đợt bán tống trái phiếu Mỹ thì chính họ sẽ phá giá số trái phiếu còn lại trong tay.

Các chuyên gia cho rằng trong thời gian tới, Trung Quốc sẽ thực hiện một đợt giảm giá có kiểm soát cho đồng Nhân dân tệ, nhằm hạ bớt áp lực đối với nền kinh tế mà không khiến dòng vốn thoái ra nước ngoài.

Bên cạnh đó, việc bán tháo trái phiếu Mỹ sẽ làm suy yếu nỗ lực của Trung Quốc thu hút đầu tư nước ngoài vào thị trường vốn và trái phiếu.

"Nước này đang cần dòng vốn nước ngoài chảy vào để lót đệm cho đồng nội tệ trong thương chiến. Nếu vũ khí hóa các trái phiếu Mỹ, Trung Quốc sẽ phát đi thông điệp đáng báo động tới các nhà đầu tư toàn cầu", ông Hirson bình luận thêm.

Tác động đáng ngờ

Một câu hỏi nữa là liệu từ bỏ trái phiếu Mỹ có là đòn giáng trả Mỹ thực sự hay không. Brad Setser tỏ ra nghi ngờ điều này. "Thời điểm nó bắt đầu sẽ có một tác động tiêu cực lớn với Mỹ, Fed nhiều khả năng sẽ hành động", chuyên gia này nhận định.

Trong một báo cáo gửi tới Quốc hội Mỹ năm 2012, Bộ Quốc phòng Mỹ khẳng định Fed (Cục Dự trữ liên bang) "có đầy đủ năng lực" để mua các trái phiếu Mỹ mà Trung Quốc bán tháo ra thị trường nhằm hạn chế các hậu quả kinh tế.

Bên cạnh đó, Trung Quốc có rất ít lựa chọn để cất trữ 3,1 nghìn tỷ USD ngoại tệ quốc gia. Trái phiếu chính phủ Đức và Nhật cũng là một lựa chọn thay thế nhưng lại không có lãi. Mức lãi suất 1,63% của trái phiếu Mỹ loại 10 năm tốt hơn nhiều so với trái phiếu kỳ hạn tương đương nhưng lãi suất -59% của Đức. Điều này đồng nghĩa với việc phải trả cho chính phủ Đức thêm tiền để được cho Đức vay tiền. 

Do vậy, đe dọa bán tháo trái phiếu Mỹ còn nằm đó trên bàn làm việc nhưng không hấp dẫn lắm với Trung Quốc hiện nay.

Thanh Hảo

Cụ thể, học sinh thường xuyên nhận được thông báo nghỉ học dài ngày từ phía Apax; không có giáo viên nước ngoài như cam kết; tài liệu, giáo trình học tập không đầy đủ. 

Hiện, nhiều trung tâm Apax Leaders đóng cửa, không còn giảng dạy. Các phụ huynh cho hay, đã gọi điện, nhắn tin song không thể liên lạc  và cũng không nhận được phản hồi từ phía Công ty CP Anh ngữ Apax về việc có tiếp tục tổ chức dạy học hay bao giờ hoàn trả học phí.

Phụ huynh bức xúc bởi đã hoàn thành thủ tục đóng tiền, thậm chí nhiều năm, cho Apax Leaders nhưng giờ đây trung tâm đóng cửa và cũng không có nhân sự làm đầu mối để giải quyết.

Chị Phan Thị Vân Anh (ở Bắc Từ Liêm, Hà Nội) đăng ký cho con học tại Trung tâm Apax Leaders Gardenia (tại địa chỉ KĐT Gardenia, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) với tổng số tiền gần 68 triệu đồng.

“Thời gian từ tháng 7 đến cuối năm 2022, trung tâm thường xuyên thông báo nghỉ học với đủ lý do như gặp sự cố điện, sửa cơ sở vật chất, giáo viên nghỉ do Covid-19, giáo viên về nước gia hạn visa chưa trở lại... Tôi có thắc mắc vì sao thường xuyên cho các cháu nghỉ học, khi đó, trung tâm có thư ngỏ rằng do dịch bệnh, đang tái cấu trúc... và hứa hẹn vẫn sẽ đảm bảo hoạt động bình thường", phụ huynh này cho biết. 

Đỉnh điểm, từ 16/12/2022, trung tâm thông báo lịch nghỉ đông và nghỉ Tết Dương lịch, sau đó thông báo nghỉ tiếp đến hết Tết Âm lịch. Hết thời gian trên, chị Vân Anh cho con đi học nhưng trung tâm đóng cửa. 

Chị gọi điện đến số hotline, gọi cô giáo phụ trách, rồi nhiều lần trực tiếp đến trung tâm nhưng không thể liên hệ.

"Bí quá, tôi tìm lại số nhân viên ban đầu làm thủ tục đăng ký thì nhận được câu trả lời “đã nghỉ việc ở Apax”. Đến hôm nay, cuối tháng 3/2022, trung tâm vẫn đóng cửa. Từ sau Tết đến giờ, họ không có một thông báo đến phụ huynh, cứ thế đóng cửa”, chị Vân Anh bức xúc.

Vị phụ huynh thêm buồn bực bởi từ tháng 7, chất lượng học không đảm bảo khi học sinh không có giáo trình như trung tâm cam kết. Hầu hết, các em được phát giáo trình là bản phô tô. Bên cạnh đó, giáo viên phần lớn là người Việt, không như lời hứa hẹn ban đầu là 100% giáo viên bản ngữ. Thời gian này, trung tâm vẫn nhiều lần gọi điện mời đóng tiếp học phí dù thời gian học vẫn còn.

Hiện, học phí của 2 con chị tại Apax còn khoảng 20 triệu đồng. Vị phụ huynh muốn làm rõ nếu trung tâm không dạy học nữa cần “chốt” số tiền còn lại và hoàn trả học phí cho phụ huynh. Chị Vân Anh cho hay, không chỉ chị mà nhiều phụ huynh khác ở cùng trung tâm này và các trung tâm khác của Apax tại Hà Nội cũng gặp hoàn cảnh tương tự.

Câu chuyện chung được các phụ huynh phản ánh là sau khi đã thu tiền, trung tâm liên tục báo đang sắp xếp lớp, tái cấu trúc, chuyển từ trung tâm nọ sang trung tâm kia... cho học sinh học vài buổi sau đó đóng cửa.

Những phụ huynh đóng học phí nhiều năm liền nhưng con chỉ học được vài buổi, trung tâm đóng cửa càng thêm phần sốt ruột.

Chị T. (ở TP Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc) cho hay, trước lời mời chào chương trình giảm giá gói học phí sau Covid-19, tháng 5/2022, chị đã đăng ký cho con gói 6 năm (cộng 1 năm học thử) với số tiền hơn 128 triệu đồng tại Trung tâm Anh ngữ Apax Phúc Yên Plaza.

“Do con mới chỉ 3 tuổi, tôi đăng ký học mỗi tuần 1 buổi. Nhưng con đi học được 3 buổi, đến tuần thứ tư, tôi nhận thông báo trung tâm đóng cửa. Tôi gọi cho một nhân viên và được giải thích là đang đổi sang địa điểm mới rộng hơn. Cuộc gọi tiếp theo, người này nói đã không còn làm ở trung tâm”.  Chị T. tiếp tục gọi lên tổng đài của Apax và không thấy ai nghe máy.

“Tháng 8/2022, tôi lên văn phòng của Trung tâm Anh ngữ Apax Phúc Yên Plaza được các nhân viên đưa một biên bản để hối thúc hồ sơ và nói sẽ gửi lên Apax Leader ở Hà Nội. Nhưng đến nay, tôi vẫn chưa nhận bất kỳ một cuộc điện thoại liên lạc nào để nói về chuyện rút học phí hay giải quyết việc học của con”.

Theo chị T. hiện, Trung tâm Anh ngữ Apax Phúc Yên Plaza cũng không thông báo cho phụ huynh là đóng cửa hẳn hay hẹn đến bao giờ học lại. 

Không ít phụ huynh không đủ tiền đóng cả khóa học, nhưng được trung tâm mời chào đã chấp nhận trả góp qua ngân hàng. Giờ đây, hàng tháng, họ vẫn phải lo trả lãi và nợ ngân hàng, nhưng con không được đi học.

Các phụ huynh bức xúc bởi theo họ đó là "tiền mồ hôi nước mắt” và ít nhất  để con em có thể được đảm bảo quyền lợi đi học tại những trung tâm khác. 

Trước đó, nhiều phụ huynh ở Bình Dương, TP.HCM cũng bức xúc khi đã nộp tiền học phí nhưng trung tâm đột ngột đóng cửa.

Tại cuộc họp với phụ huynh Bình Dương, ông Nguyễn Ngọc Thủy, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Anh Ngữ Apax, xin lỗi vì những sai sót đồng thời mong muốn phụ huynh cho thời gian để có hướng xử lý.

Trước yêu cầu hoàn trả lại toàn bộ tiền học phí từ phụ huynh, ông Thủy khẳng định sẽ hoàn trả nếu phụ huynh không còn muốn cho con theo học. Tuy nhiên việc này phải có thời gian, bước đầu tiên là phải mở cửa lại trung tâm, sau đó mới rà soát rồi trả lại học phí cho các phụ huynh.

Hầu hết phụ huynh đều không đồng ý, yêu cầu trung tâm này hoàn trả lại tiền đã nộp. Trước sức ép trên, lãnh đạo Apax Leaders đã ký giấy cam kết đến cuối tháng 4/2023 sẽ chốt việc thống kê học phí.

Trước cuộc họp với các phụ huynh ở TP.HCM, ông Thủy cho biết, ưu tiên hàng đầu của công ty là quyết tâm đưa Apax Leaders quay trở lại bằng cách đàm phán với các quỹ đầu tư để bơm vốn, góp tiền, mở cửa lại các trung tâm, hoạt động ổn định như thời gian trước, thậm chí còn tốt hơn. Dự tính từ ngày 21/3, Apax sẽ từng bước mở cửa lại trung tâm trên địa bàn TP.HCM và các tỉnh. 

Đối với những phụ huynh muốn rút học phí, ông Thủy cho biết, sẽ lên lộ trình từng bước. “Apax sẽ làm việc với phụ huynh để có lộ trình chi trả phù hợp với năng lực tài chính của mình”- ông Thủy mong phụ huynh giúp cho Apax quay trở lại thị trường.

“Việc thứ nhất, chúng tôi sẽ làm được 100% trong tháng 3 là mở cửa lại các trung tâm, mở tới đâu chất lượng tới đấy. Câu hỏi thứ hai của phụ huynh là có trả học phí không, tôi xin trả lời đương nhiên có trả nhưng chúng tôi cần thời gian để có sự chuẩn bị.

Ngay lúc này nếu thực hiện 2 điểm này cùng một lúc trọn vẹn 100% là rất khó. Chúng tôi sẽ giải quyết 2 cái nợ với phụ huynh, trong đó nợ thứ nhất là môi trường học tập sẽ giải quyết ngay lập tức. Nợ thứ 2 sẽ cần thời gian xác định lại công nợ, sau đó có lộ trình để giải quyết đảm bảo quyền lợi cho phụ huynh”- người đứng đầu trung tâm này nói.

Ông Nguyễn Ngọc Thủy công bố thời gian trả lại tiền cho phụ huynh Apax