Anh đè bẹp Chile: Kết quả bóng đá Nữ Olympic 2020 ngày 21/7

GS Chu Hảo: "Ở Việt Nam ta bây giờ,  cứ có bằng đại học rồi thạc sĩ, tiến sĩ là nghiễm nhiên được coi như trí thức"

- Và vì thế, khi đụng chạm tới gốc gác của các trí thức Việt Nam, chúng ta vẫn buộc phải nói về những trí thức Nho giáo. Thưa ông, các nhà nho Việt Nam xưa nay luôn coi Thái thú Sĩ Nhiếp là ông tổ của sự học, là người đầu tiên mang Nho giáo vào Việt Nam...

- Đúng là ông ấy đã mang vào một tư tưởng và các thế hệ học trò sau này đã học theo ông ấy, học cái mà chúng ta vẫn gọi là “chữ thánh hiền”. Vấn đề là, học chữ thánh hiền để làm gì? Có thể trả lời ngay là học để làm quan, để trở thành những người trung quân ái quốc. Vua sáng họ trung quân đã đành, vua không sáng, thậm chí có thể nói là “hôn quân” thì họ vẫn cứ trung quân.

- Như thế, ông Sĩ Nhiếp mang vào một nguồn sáng, nhưng lại gói nguồn sáng ấy trong vòng kim cô, và hàng thế kỷ sau, những trí thức Nho giáo Việt Nam không tìm được một Phật bà Quan Âm nào để tháo bỏ cái vòng kim cô ấy?

- Để trả lời câu hỏi này thì phải trở lại với khái niệm “trí thức” trước đã. Khái niệm mà bây giờ chúng ta dịch ra “người trí thức” xuất hiện ở Pháp  và “tầng lớp trí thức” xuất hiện ở Nga vào khoảng giữa thế kỷ XIX. Nó xuất hiện trong bối cảnh có những người vừa nhiều tri thức vừa biết sử dụng tri thức để tư duy độc lập, thậm chí là dám làm ngược lại vòng kim cô của cường quyền. Nói thế để nhà báo thấy người có tri thức nhưng không có khả năng tư duy độc lập thì không thể được gọi là trí thức. Nhưng ở Việt Nam ta bây giờ,  cứ có bằng đại học rồi thạc sĩ, tiến sĩ là nghiễm nhiên được coi như trí thức rồi.

- Chiếu theo định nghĩa của ông thì tôi thấy thời phong kiến cũng có những nhà Nho dám suy nghĩ, tư duy độc lập đấy chứ...

- Tôi đồng ý với anh là ở Việt Nam, tầng lớp nho sĩ ngày xưa cũng có những cá nhân độc lập suy nghĩ, ví dụ như người thầy vĩ đại Chu Văn An...

- Người đã dâng “Thất trảm sớ” lên vua Trần...

- Sau khi thất trảm sớ không được thông qua thì ông đã từ quan về quê dạy học. Nhưng thứ nhất, những người như ông xét cho cùng cũng chỉ đề đạt ý kiến của mình mà thôi, vua nghe thì nghe, không nghe thì thôi, chứ cũng chẳng thay đổi được gì. Thứ hai, những người như ông quá ít, mà những người trung quân một cách mù quáng thì nhiều. Thứ ba, bao trùm tất cả vẫn là những nhà nho học chữ thánh hiền để mong được đỗ đạt, làm quan, và thường làm quan đến tận cuối đời.

Thật ra học để làm quan cũng tốt, vì trong xã hội phong kiến, nếu không làm quan được thì cũng chỉ có thể làm thầy thuốc, thầy tướng số, và phần lớn vẫn là... làm cái anh đi cày. Trong xã hội ấy, muốn thoát khỏi cảnh “con trâu đi trước, cái cày theo sau” thì người ta chỉ có thể cố học mà làm quan, chứ không còn sự lựa chọn nào khác nữa.

- Đã đành mục đích học để làm quan không xấu, nhưng học theo cách thoả mãn danh vọng như thế, chứ không phải học để khám phá kiến thức... đã kìm hãm sự phát triển của đội ngũ tinh hoa Nho học Việt?

- Dân tộc nào cũng cần có những đội ngũ tinh hoa mang nhiệm vụ mở lối, dẫn đường. Nếu tầng lớp này bị hạn chế bởi năng lực trí tuệ thì cả dân tộc sẽ chìm trong bóng tối. Nhưng ở đây, đổ tại cho thời đại hay thể chế cũng chỉ là một lẽ, lẽ còn lại nằm ở sự nỗ lực của bản thân tầng lớp này nữa. Nhìn vào những dân tộc khác, chúng ta sẽ thấy có những dân tộc cũng bị bóng tối của thời đại và thể chế bao phủ, nhưng tầng lớp tinh hoa của họ vẫn vươn lên, vượt khỏi cái khuôn của thời đại và thể chế.

- Vậy điều gì khiến tầng lớp Nho học tinh hoa của ta không làm được điều này?

- Tôi cho rằng cội rễ vấn đề xuất phát từ hoàn cảnh lịch sử của nước ta, một đất nước luôn phải chống chọi với thiên nhiên và kẻ thù xâm lược. Từ đặc điểm này mà trong não trạng của tầng lớp tinh hoa dân tộc luôn xuất hiện tư tưởng phải làm sao để tồn tại, thích nghi, chứ không phải là cố tạo dựng cho mình một tư tưởng riêng.

Ở đây tôi muốn nói rằng, sự thông minh của con người được chia thành 2 loại, một là thông minh tài khéo, hai là thông minh trí tuệ. Thông minh tài khéo nghĩa là nhanh trí, ứng biến giỏi, xử lý tình huống tốt, và đây là nét cơ bản nhất của tầng lớp trí thức Việt Nam. Còn thông minh trí tuệ nghĩa là có khả năng sáng tạo, tư duy sâu sắc. Nhìn sang phương Tây, từ thời cổ La Mã, Hy Lạp đến thời Phục hưng, khai sáng, chúng ta thấy trí thức phương Tây thuộc kiểu thông minh trí tuệ.

- Điều kiện nổi bật nào giúp họ tạo nên điều này?

- Ở phương Tây, ngay từ thời sơ khai đã xuất hiện những nhóm học thuật, và cùng với thời gian, những nhóm học thuật tập trung vào việc nghiên cứu tri thức, nghiên cứu sự phát triển không ngừng lớn lên. Ngoài ra có thể kể đến ánh sáng của thiên chúa giáo, vì chúng ta không quên  trường đại học đầu tiên trên thế giới chính là trường của thiên chúa giáo, xuất hiện trong lòng phương Tây.

-Theo tôi, muốn có thông minh trí tuệ, tư duy độc lập, tinh thần khai sáng, người ta cần phải có một nền tảng chữ viết riêng. Nhưng thời phong kiến, chúng ta không có được nền tảng căn cốt ấy.

- Trong một thời gian rất dài, chúng ta đã dùng chữ Hán, dùng lý thuyết Nho giáo để cai trị đất nước. Sau đó, ông cha ta cũng rất nỗ lực tạo ra chữ viết riêng cho mình, đó là chữ Nôm, nhưng chỗ này thì theo tôi, ông cha ta không bằng ông cha của người Nhật Bản, Hàn Quốc.

Anh nghĩ xem, vẫn từ nền tảng chữ Hán, nhưng ở Nhật Bản, Hàn Quốc, người ta cải biên ra một kiểu chữ mới của riêng họ, và kiểu chữ ấy đơn giản, dễ đọc, dễ học tới mức mà mọi tầng lớp trong xã hội đều có thể học theo. Xin nhấn mạnh là họ có thể học thứ chữ ấy mà không cần biết chữ Hán, nhưng ở ta, phải biết chữ Hán trước thì mới biết chữ Nôm. Chữ Hán vốn đã khó học rồi, chữ Nôm vì thế còn khó học hơn.

GS Chu Hảo: "Trí thức Việt Nam cần chung tay thay đổi giáo dục Việt Nam, từ đó hy vọng tạo ra một nền văn hoá Việt Nam.

- Thưa ông, tôi bỗng hình dung đến cảnh một bậc trí giả nào đó đang đọc bài báo này, và họ sẽ đập mạnh tay xuống bàn, kịch liệt phê phán chúng ta là những người đang “bắn súng lục vào quá khứ”...

- Cái câu “Nếu chúng ta bắn súng lục vào quá khứ thì tương lai sẽ bắn vào ta bằng đại bác” chỉ đúng trong trường hợp người ta phủ định sạch trơn quá khứ, sạch trơn công lao, đóng góp của tiền nhân, nhưng chúng ta đang không làm như thế. Chúng ta chỉ khách quan nhìn lại những cái được và những cái chưa được của những thế hệ trí thức trước mình để rút ra những bài học cho mình.

- Và đấy là việc mà những người văn minh nên làm, nếu không muốn nói là bắt buộc phải làm?

- Thế giới tự nhiên chia làm 4 bậc. Bậc đầu tiên là sỏi đá, bậc thứ hai là cây cỏ. Cây cỏ hơn sỏi đá ở chỗ cây cỏ có sinh, có tử, nghĩa là có sự sống, trong khi sỏi đá thì cứ trơ trơ. Đến cấp độ 3 là động vật thì động vật  lại hơn cây cỏ ở chỗ bắt đầu biết hú gọi nhau, chia sẻ tình cảm cho nhau. Đến cấp độ 4 là con người thì con người lại hơn động vật vì biết tư duy, biết tự nhận xét bản thân mình. Như thế, con người cần phải nhìn nhận lại một cách đúng mức xem trong lịch sử, trong nền văn hoá của mình có gì ưu điểm, có gì khiếm khuyết. Trước chúng ta, ông Trần Trọng Kim chẳng đã từng nhìn nhận rất thẳng thắn và sâu sắc về những khiếm khuyết của con người Việt Nam đó sao?

- Và cùng thời với chúng ta, nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn còn quan tâm cụ thể đến  nhiều thói hư tật xấu của con người Việt Nam...

- Theo tôi, đi quá sâu vào tìm thói hư tật xấu cũng xuất phát từ ý đồ tốt thôi, nhưng cách tiếp cận điềm đạm, hai chiều của Trần Trọng Kim thuyết phục tôi hơn.

- Giờ thì tôi đã yên tâm quay trở lại với chủ đề chúng ta đang đối thoại. Thưa ông, tôi muốn đề cập tới những nhà nho bất mãn với thời cuộc và đã phản ứng bằng cách lẩn trốn thời cuộc như Nguyễn Bỉnh Khiêm chẳng hạn. Ông nghĩ gì về kiểu phản ứng này?

- Nguyễn Bỉnh Khiêm là tác giả của một câu thơ - một tư tưởng lớn: “Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ/ Người khôn người đến chốn lao xao”. Ở đây, ta thấy Nguyễn Bỉnh Khiêm trốn thời cuộc và đã nhìn lên để thấy mình cao thượng hơn thời cuộc. Nó khác hẳn một số trí thức nhìn xuống, đánh đồng mình với thời cuộc.

Trong vấn đề này tôi muốn phân tích thêm rằng đừng nghĩ đơn thuần là người ta ở ẩn, đi tu có nghĩa là xong hết sự đời, không làm gì, không còn đóng góp, ảnh hưởng gì cho đời nữa. Tôi vẫn nghĩ, ngay cả khi người trí thức chọn cách tu tập cô đơn ở một ngọn núi hẻo lánh, xa xôi nào đó thì nguồn năng lượng tinh thần của họ vẫn cứ lan toả ra xung quanh. Và nguồn năng lượng tinh thần ấy, cái dưỡng chất được khuếch tán trong không gian, trời đất ấy vẫn rất có ích cho sự phát triển.

- Lại có một kiểu trí thức nho học bất mãn khác, đó là những người không ở ẩn, mà chuyển từ hành đạo sang hành lạc, tắm mình trong các thú vui cô đầu, con hát như Nguyễn Công Trứ...

- Nguyễn Công Trứ rất thân với ông Nghè Tân. Nguyễn Công Trứ theo nghiệp quan, lên đỉnh xuống vực, nhưng rốt cuộc không coi cái đỉnh - cái vực của nghề làm quan ra gì. Còn ông Nghè Tân không chịu làm quan, mà chỉ ngao du, mỉa mai, bỡn cợt cuộc đời. Họ là hai điển hình của mẫu người Nho học không màng danh vọng.

- Ông thích ai hơn?

- Ông Nghè Tân!

- Nhưng ông đã từng làm quan, từng có lúc mang hàm thứ trưởng...

- Tôi thích kiểu ông Nghè Tân hơn, nhưng đúng là tôi lại có phần giống Nguyễn Công Trứ hơn. Giống ông ấy ở chỗ  “làm quan” mà vẫn có chút thẳng thắn và cũng ưa phóng túng. Và dẫu làm quan hay không thì tôi vẫn luôn nói cùng một giọng.

Đến chân trời Tây học

- Giờ thì chúng ta không nói đến những trí thức Nho học nữa, mà chuyển qua những trí thức phương Tây từ giữa thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX. Ông có ấn tượng đặc biệt gì với đội ngũ trí thức được tiếp thu với chân trời và ánh sáng Tây phương này?

- Tôi ấn tượng vô cùng, mà ấn tượng nhất chính là cụ Phan Chu Trinh, với con đường “khai dân trí/ chấn dân khí/ hậu dân sinh” của cụ. Phải khai dân trí trước rồi mới nghĩ tới chuyện chấn dân khí đấy nhé, chứ nếu ngược lại, nghĩa là có khí trước rồi mới có trí thì khí ấy dễ trở thành khí loạn. Cụ Phan Châu Trinh là người đầu tiên nhận thức được nước mình lạc hậu hơn so với thiên hạ cả một thời đại văn minh. Có thể nói, với ánh sáng dân chủ, dân quyền phương Tây, cụ đã tìm ra một phương thức cứu nước, xây dựng đất nước rất hiện đại và đúng đắn.

- Nhưng phải khách quan thừa nhận rằng cuối cùng thì cụ đã thất bại.

- Thất bại vì chẳng qua lúc ấy điều kiện xã hội ta chưa thể đáp ứng được những đòi hỏi như mong muốn của cụ, chứ nhìn vào cội rễ vấn đề, chúng ta thấy tư tưởng của cụ có tầm chiến lược rất lớn, vượt tầm thời đại.

Tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng, từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX, với sự xuất hiện của hàng loạt các tên tuổi như Phạm Quỳnh, Trương Vĩnh Ký, Nguyễn Văn Vĩnh, Nguyễn Văn Tố..., chúng ta đã có một đội ngũ trí thức sáng láng nhất trong dòng chảy lịch sử dân tộc mình.

- Ánh sáng phương Tây quả là ghê gớm. Nhưng thưa ông, phương Tây khi ấy xét cho cùng chính là nước Pháp, mà thực dân Pháp chính là người đã nô dịch chúng ta. Có điều gì nghịch lý ở đây không, thưa ông?

- Ý đồ áp đặt, bóc lột chúng ta của người Pháp là rõ ràng, không có gì phải tranh cãi. Nhưng khi ở Pháp có phong trào bình dân của những người cánh tả nổi lên, những người thấm nhuần tư tưởng tự do bác ái, thì những người này sau đó đã tới Việt Nam, và ở một góc độ nào đó là đã đóng góp quan trọng vào việc phổ biến ánh sáng phương Tây cho trí thức Việt Nam. Giáo dục Pháp thời ấy tạo cho xã hội Việt Nam 2 tầng lớp sáng giá là trí thức và tư sản dân tộc. Những người này không chỉ đơn thuần giỏi chuyên môn của họ, mà còn là những người có phông văn hoá, có nền tảng văn hoá lớn.

- Nhưng bên cạnh việc tạo nên một nhóm nhỏ trí thức xuất chúng ấy thì nền giáo dục thuộc địa lại khiến đại bộ phận dân ta mù chữ, mà nếu tôi nhớ không nhầm là “90% người dân Việt Nam không biết một chữ nào cả” theo phản ánh của một tờ báo thời điểm ấy.

- Thời ấy người ta vẫn coi học vấn là tinh hoa, chứ không phải là đại trà. Sau này thì học vấn mới là đại trà, và bây giờ nếu nhìn kỹ có thể thấy đại học ở ta đã trở thành đại trà cũng nên.

- Thời đại chúng ta bây giờ thì không phải là Tây học, Pháp học hay Nga học nữa, mà có lẽ phải gọi là “phong phú học” khi học sinh của ta đi du học ở rất nhiều nước khác nhau trên thế giới. Những người này rồi sẽ trở thành những nhà trí thức như thế nào, theo dự đoán của ông?

- Bây giờ ai cũng mong có tiền, có học bổng, có điều kiện để được đi du học, trong đó có cả con cái của giới quan chức, lãnh đạo.

Theo tôi thấy, những người đi du học sau này có thể trở thành những trí thức rất giỏi nghề, giỏi chuyên môn hẹp của mình, nhưng nền tảng văn hoá chung thì có lẽ bất ổn. Bởi nền tảng văn hoá chung ở đây là những hiểu biết về chính trị, về triết học, về lịch sử, thẩm mĩ..., những thứ mà ở các nền giáo dục phát triển, người ta dạy học sinh ngay từ cấp học phổ thông.

-Nói thế cũng có nghĩa chúng ta chỉ có thể kỳ vọng vào sự cất cánh nếu chính nền giáo dục nội địa của chúng ta đến một ngày nào đó có thể tạo ra những trí thức tầm vóc...?

- Đúng vậy! Chúng ta phải trông đợi và hy vọng vào nền giáo dục của chính chúng ta, với văn hoá của chúng ta, chứ không phải một nền giáo dục tị nạn hay một phong trào giáo dục tị nạn nào khác.

- Thưa Giáo sư, bây giờ chúng ta vẫn hay nghe tới những khái niệm như “trí thức giả, bằng cấp giả”. Theo ông, loại này nhiều không?

- Nhiều chứ!

- Vậy thì sau tất cả, bài học và nhiệm vụ cuối cùng cần rút ra của người trí thức Việt Nam là gì?

- Trí thức Việt Nam cần chung tay thay đổi giáo dục Việt Nam, từ đó hy vọng tạo ra một nền văn hoá Việt Nam. Và từ những ưu - nhược điểm của nền văn hoá mình, bây giờ trí thức Việt Nam phải hướng đến việc kiến tạo không phải một kiểu văn hoá thích nghi, mà phải là văn hoá sáng tạo.

Sáng nay, tôi vừa nói chuyện với ông tân Giám đốc Trung tâm Văn hoá Pháp tại Hà Nội - một giáo sư triết học, và chúng tôi cùng gặp nhau ở suy nghĩ: cái gốc của mọi vấn đề, mọi dân tộc luôn là văn hoá. Kinh tế có thể lúc mạnh lúc yếu, ngay cả một vương triều cũng có thể lúc thịnh lúc suy nhưng văn hoá là cái căn cốt, cái còn lại sau tất cả.

Anh biết không, khi nhận giải Nobel Hòa bình, bà Aung San Suu Kyi của Myanmar từng nói rất hay rằng: “Nước tôi đã trải qua những sự thăng trầm, những giai đoạn khó khăn, nhưng nước tôi chắc chắn sẽ đi lên, vì ở nước tôi, văn hoá Phật giáo vẫn còn nguyên đó”.

- Xin chân thành cảm ơn ông!

Theo Phan Đăng(An ninh thế giới Giữa tháng - Cuối tháng)

Quang Hà cho biết, năm nay dịp sinh nhật anh chỉ muốn ở nhà, ăn uống bên vài người thân. Song quản lý Quang Cường đã bí mật mời khách, lên ý tưởng cho buổi tiệc khiến anh bất ngờ.

Đặc biệt, anh trai Quang Cường còn lên sân khấu trổ tài làm DJ, trực tiếp mix nhạc cho Quang Hà hát tặng mọi người, tạo không khí sôi động, gắn kết.

"Quang Cường lúc nào cũng tâm lý, luôn tạo những điều bất ngờ cho tôi. Hơn 20 năm đồng hành, anh lo cho tôi từng bữa ăn, giấc ngủ. Chúng tôi không phải nói chuyện quá nhiều, chỉ cần nhìn nhau là cũng đủ hiểu được đối phương đang nghĩ gì. Tôi có được tên tuổi, cuộc sống như hôm nay là nhờ công sức lo lớn của anh Quang Cường", Quang Hà tâm sự. 

Mọi năm, Quang Hà đều tổ chức sinh nhật hoành tráng, hàng trăm fan, nghệ sĩ, doanh nhân, danh ca nổi tiếng… tham dự. Song năm nay nam ca sĩ và quản lý Quang Cường làm mọi thứ đơn giản, nhẹ nhàng. 

Theo Quang Hà, năm qua kinh tế khá khó khăn song anh vẫn chạy show đều đặn. Nam ca sĩ nói bản thân may mắn khi đi hát đã hàng chục năm nhưng vẫn được khán giả trong và ngoài nước yêu mến, ủng hộ nồng nhiệt.

Ở tuổi 43, Quang Hà có cuộc sống khá sung túc nhưng vẫn cố gắng đi hát để giữ lửa nghề, đam mê, cống hiến. Ngoài ra, thu nhập của anh cũng là nguồn thu để trả lương cho hàng chục nhân viên trong công ty.

Trước đây, Quang Hà nổi tiếng là một trong những tay chơi hàng hiệu bậc nhất showbiz. Song hiện anh chọn diện những trang phục đơn giản, thoải mái. “Khi còn trẻ, tôi đam mê hàng hiệu, sẵn sàng chi nhiều tiền để mua một đón đồ mình yêu thích. Nhiều khi mua rồi tôi để một góc, không dùng đến. Hiện tôi chỉ để lại những trang phục cần thiết để đi diễn. Đời thường tôi mặc áo thun, quần short vào bếp nấu ăn”, ca sĩ kể.  

Những lúc không chạy show, Quang Hà chủ yếu ở phòng thu, chọn âm nhạc để giải toả căng thẳng, muộn phiền. Dù có nhiều mối quan hệ trong showbiz nhưng chàng Ngỡít khi tụ tập bạn bè hay đến những nơi ồn ào. 

Ca sĩ nói, không có gì quý giá hơn sức khoẻ. Từ nhiều năm qua, anh đã có ý thức ăn uống khoa học, hạn chế tinh bột, thịt. Ngoài ra, anh dưỡng da rất kỹ mỗi ngày, tập thể dục để tăng sức bền, cơ thể dẻo dai, hát không bị hụt hơi.... “Mỗi lần được người khác khen ngày càng trẻ, tôi thấy vui và nhắc bản thân không được lười”, anh nói.

“Nghiêm khắc nhưng cũng rất chiều con” – bà Trân mở đầu câu chuyện về người cha danh tiếng của mình. “Ông cũng vô cùng ngăn nắp. Trên bàn làm việc của ông, chúng tôi chỉ lấy cái kéo mà không đặt lại đúng chỗ cũ sẽ bị ông giận”.

“Tôi học được ở ông nhiều nhất là tính công bằng, yêu thương mọi người, đối xử với con cháu như nhau, không phân biệt”.

Bác sĩ Tôn Thất Tùng đang nghiên cứu trên bệnh phẩm (gan khô) (năm 1962)

Một người cha “bình thường”, và nhân ái

Cha tôi là người có tấm lòng nhân ái bẩm sinh, ông thương yêu con người một cách tự nhiên, cảm nhận được nỗi đau của từng con người. Ông thường dạy chúng tôi về sự yêu thương của con người với con người, và con người với động vật.

Tôi vẫn nhớ ông rất thương bệnh nhân. Ngày đó, nhà tôi hay có người quen, rồi người quen của người quen…, đến nhờ ông khám. Thuốc men thiếu thốn, nhưng ai đến ông cũng tìm cách để giúp đỡ ngay.

Chúng tôi còn nhớ ông đã giận dữ đến thế nào khi thấy đứa cháu lỡ tay bóp một con mèo con gần chết. Ông từng nói, “chúng ta ăn thịt động vật để sống, nhưng phải tôn trọng động vật bằng cách không được giết chúng bừa bãi chỉ vì thú vui hoặc để ăn uống thừa thãi”...

Nhưng trước hết, trong mắt chúng tôi, ông là người cha bình thường như bao người cha khác.

Với việc học trên trường, như bao bậc phụ huynh thời đó, ông rất tin tưởng vào nhà trường, thầy cô. Ông chỉ hỏi chúng tôi về kết quả học tập, chứ không kèm cặp hay dạy thêm. Nhưng ông dành thời gian để dạy chúng tôi tiếng Pháp, mỗi tuần vài ba buổi.

Buổi tối, trước khi đi ngủ, ông thường kể chuyện cho chúng tôi, chờ chúng tôi ngủ rồi mới dậy làm việc tiếp. Ông kể những câu truyện cổ tích của châu Âu như Truyện cổ tích Andersen, Truyện cổ Grim…

Sinh nhật các con ông không bao giờ quên. Cứ đến Noel là ông bỏ kẹo vào giày, để sáng ra khi tìm thấy thì mấy chị em chúng tôi ai cũng tưởng có ông già Noel từ ngày đấy.

Nhà tôi có nguyên tắc em nhỏ hư, cha mẹ mắng cả người anh lớn. Anh lớn chịu trách nhiệm trông coi các em. Em chẳng may dẫm đinh, đứt tay là anh bị khiển trách.

Trong những kỷ niệm về cha, không hiểu sao tôi lại rất nhớ căn phòng làm việc riêng của ông ở bệnh viện, nơi có… phòng tắm khép kín. Ngày đó ở các gia đình làm gì có nhà vệ sinh, nhà tắm có bình nước nóng như bây giờ. Muốn tắm nước nóng, chúng tôi phải tự đun ở ngoài rồi xách vào, pha vào xô, vào chậu. Vì vậy khi đến phòng làm việc của ông, vài ba lần được ông cho sử dụng nhà tắm này, khiến tôi cứ nhớ mãi.

GS Tôn Thất Tùng (tóc bạc) cùng các con và vợ chụp ảnh cùng gia đình GS Bùi Duy Tâm. Từ trái qua: Tôn Thất Bách, Bùi Duy Linh, Bùi Duy Việt Hà, Tôn Thất Tùng, Bà Bùi Duy Tâm (Đỗ Thị Việt Hương), Bà Tôn Thất Tùng (Vi Nguyệt Hồ), Tôn Nữ Ngọc Trân, Bùi Duy Thiện, Bùi Duy Việt Hồng, Tôn Nữ Hồng Tâm

Trung thực là điều quan trọng nhất

Cha chúng tôi thường tâm sự với chúng tôi rằng trong cuộc sống, đặc biệt trong nghiên cứu khoa học, cần lấy trung thực làm đầu. Những gì gian dối sớm muộn cũng sẽ lộ ra, và lúc đó các danh tiếng giả cũng sẽ tiêu tan.

Hồi học lớp 7, có lần tôi làm bài kiểm tra toán xong trước bèn ném bài cho bạn, bị thầy giáo bắt được. Thầy nói lại với cha tôi. Ông đã mắng tôi rất ghê, vì với ông không ai được làm điều dối trá.

Ông không dặn dò, không nói lời răn dạy, nhưng tất cả những người trong gia đình đều biết không bao giờ được nói dối. Ông chỉ cần nhìn là biết chúng tôi đang nói dối hay nói thật.

Chúng tôi còn nhớ vào những năm cuối thập kỷ 70, một nhà khoa học Mỹ bị lật tẩy giả mạo trong công trình ghép da khác màu trên động vật, ông đã rất vui mừng nói với chúng tôi rằng ông nghi ngờ người này từ lâu, ngay cả khi ông ta đang rất nổi tiếng và được cả giới y học thế giới tâng bốc.

Theo cha tôi, đức tính trung thực trong khoa học nhiều lúc cũng cần sự dũng cảm để không bị lung lay, cầu lợi. Đầu những năm 80 của thế kỷ trước, các phương tiện thông tin đại chúng ở phương Tây tố cáo Việt Nam sử dụng chất độc hóa học tại Campuchia, trong khi Việt Nam đang thu thập các chứng cứ và tố cáo Mỹ trên thế giới về tác hại của chất diệt cỏ đã rải xuống nước ta. Cha tôi đã viết một bài đăng trên Báo Nhân dân nói về vấn đề chất độc hóa học trong chiến tranh, và Việt Nam không có cơ sở nào chế tạo chất độc này.

Bài báo có tiếng vang nhất định trong dư luận trong và ngoài nước. Tuy nhiên, có một số nguồn tin của phương Tây tung ra là Việt Nam đã sử dụng kho chất độc hóa học của Mỹ để lại và cha tôi được yêu cầu viết thêm một bài nữa để phản bác. Ông đã không viết với lý do ông không có bằng chứng xác thực nào về vấn đề này, mặc dù ông rất muốn ủng hộ ta.

“Những người con của tương lai”

Câu đầu tiên trong quyển sách “Đường vào khoa học của tôi” xuất bản lần đầu tiên, ông viết “Tặng Hồng Tâm và Hiếu Thảo, những người con của tương lai” –điều này thể hiện cha chúng tôi coi trọng việc chăm lo cho thế hệ trẻ, tương lai của gia đình và dân tộc, như thế nào.

Bà Ngọc Trân kể chuyện với VietNamNet về những ký ức đẹp với người cha. Ảnh: Hồng Hạnh

Ông hiểu biết rất sâu sắc nền văn hóa phương Tây, đặc biệt là về nền văn hóa Pháp đã được hấp thụ từ nền giáo dục của Pháp, mặc dù có một số phần đã bị méo mó do chính sách thuộc địa.

Ông cũng là người am hiểu rất sâu văn hóa phương Đông và văn hóa của dân tộc. Ông có một quyển vở tự tay ông chép các bài thơ Đường của Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị… bằng chữ Hán, và có lời dịch sang tiếng Việt. Ông cũng hay dịch thơ của Tố Hữu sang tiếng Pháp, rồi đọc cho chúng tôi nghe.

Sự yêu quý sách và ham mê đọc sách của ông đã truyền sang cho chúng tôi, với tâm niệm cách nâng cao tri thức rẻ nhất và chắc chắn nhất là bằng con đường đọc sách.

Với con cái, ông không đặt ra vấn đề hướng các con vào ngành y hay ngành nào đó, mà để chúng tôi tự do lựa chọn. Nhưng với những người trẻ đã “đi theo” ông, ông luôn có những cách riêng để bồi dưỡng, hướng dẫn và giúp đỡ.

Với người con trai duy nhất - anh Tôn Thất Bách - được ông đào tạo rất kỹ trong nghề y theo phương châm lấy thực tiễn làm chân lý, và người bác sĩ giỏi phải là người hiểu hết các công việc trong bệnh viện.

Khi anh Bách mới ra trường, công tác tại Bệnh viện Việt –Đức và Trường ĐH Y Hà Nội, chúng tôi rất ít khi được nghe ông khen anh Bách trước mặt người khác, nhưng ông biểu lộ sự hài lòng về sự tiến bộ trong chuyên môn của anh.

Đầu năm 1982, sau chuyến công tác của ông và anh Bách ở châu Âu có mổ biểu diễn phương pháp cắt gan “khô”, ông đã nói với mẹ chúng tôi rằng anh Bách đã trưởng thành trong nghề nghiệp, ngang tầm với các đồng nghiệp trên thế giới. Sau đó vài hôm, ông đã ra đi vĩnh viễn.

Chúng tôi nhìn gương cha mẹ mà cư xử

Cha mẹ đi làm vất vả, người làm con như chúng tôi đều biết.

Cha kết hôn với mẹ chúng tôi, bà Vi Thị Nguyệt Hồ, khi ông 32 tuổi và đã có danh tiếng trong ngành y với các công trình về cấu trúc mạch máu và phẫu thuật gan.

Mẹ tôi là cựu nữ sinh Trường Trung học nữ Felix Faure danh tiếng ở Hà Nội, nhưng bà đã không học tiếp để lấy bằng Bác sĩ như nhiều người khác đã làm, mà sẵn sàng làm công việc của một y sĩ, trợ giúp cho ông trong mổ xẻ gần 30 năm.

Mẹ chúng tôi thường nói trong gia đình cần có những người sẵn sàng hy sinh những ước vọng của bản thân mình để giúp cho người bạn đời của mình hoàn thành sự nghiệp. Và bà đã làm tốt việc rất khó như vậy.

Cha đã tuyệt đối tin tưởng ở mẹ chúng tôi trong công việc và trong cuộc sống, kể từ khi bà rũ bỏ đời sống an nhàn sung sướng ở Hà Nội, ôm con mới vài tháng tuổi theo ông lên chiến khu Việt Bắc để cùng ông chia sẻ ngọt bùi và thực hiện lý tưởng giải phóng dân tộc của ông...

GS Tôn Thất Tùng và vợ trong chuyến thăm CHDC Đức

Cha tôi có thói quen dậy sớm, tự làm bữa ăn sáng, pha cà phê cho ông và cho mẹ tôi, rồi đi làm.

Cha chúng tôi nổi tiếng là người “nóng tính” trong bệnh viện khi có các sai sót trong điều trị nguy hại đến tính mạng bệnh nhân, tuy nhiên ở nhà ông là người rất hòa nhã, vui vẻ, luôn đối xử công bằng với mọi người.

Gia đình chúng tôi và gia đình GS. BS Hồ Đắc Di có chung một bếp ăn lớn nấu bằng than, hàng này có gần hai chục người cùng ăn, nên không khác bếp ăn tập thể là mấy. Bà Hồ Đắc Di làm quản gia cho đại gia đình trong thời gian bao cấp đầy khó khăn nhưng cũng có rất nhiều chuyện vui vẻ.

Hàng ngày trước bữa ăn, mọi người thường tụ tập quanh gốc cây bàng cổ thụ gần bếp để trò chuyện, trao đổi. Mỗi khi cha tôi xuống bếp, mọi người đều “báo động” cho nhau để các thanh niên hút thuốc lá kịp “thủ tiêu” hoặc giấu các điếu thuốc đang cháy dở, bởi vì ông rất ghét thuốc lá.

Có nhiều câu chuyện được nói trong bữa ăn. Và rất nhiều lần chúng tôi được nghe ông thông báo các tin mới đã đạt được trong bệnh viện, như nối thành công các chi bị đứt rời, các kỹ thuật mới được triển khai áp dụng…

Chúng tôi nhớ có lần ông nói cuối thế kỷ XIX các gia đình tại Pháp đã có thể một tuần ăn một con gà và mong chúng ta sớm đạt được chỉ tiêu này. Ông còn có câu nói đùa “Một con gà chết, cả nhà vui”…

Khi cha tôi mất, GS.BS Hồ Đắc Di nói về cha tôi rằng: “Ông Tùng là người có nhân cách cao thượng, lòng nhân ái vô bờ, trí tuệ siêu việt, là nhà khoa học xuất sắc tầm cỡ thế giới, nhà văn hóa lớn và là danh nhân”.

Còn những người con của ông - chúng tôi coi cha là một “CON NGƯỜI HOÀN HẢO”, xứng đáng được viết chữ hoa để mọi người, mọi thế hệ trong gia đình phấn đấu noi theo.

Chi MaiGhi

Xem thêm:

Cụ thể, theo Cục PTTH&TTĐT, phục vụ nhu cầu giải trí của các khán giả yêu thích thể thao, hiện nay các đơn vị, doanh nghiệp Việt Nam triển khai ngày càng nhiều hoạt động mua bản quyền chương trình thể thao nước ngoài, đặc biệt là các giải thể thao bóng đá quốc tế lớn để phát sóng trên các kênh truyền hình trả tiền và hệ thống dịch vụ phát thanh, truyền hình trả tiền trên mạng Internet.

Tuy nhiên, một thực trạng phát sinh thời gian qua là trong tín hiệu phát sóng chương trình tường thuật trực tiếp có xuất hiện các hình ảnh quảng cáo về các trang thông tin điện tử (website) cung cấp dịch vụ cá cược, cá độ trực tuyến trong suốt trận đấu và tiếp cận trực tiếp đến khán giả Việt Nam.

Những quảng cáo này xuất hiện trên các biển quảng cáo - màn hình LED điện tử, có ứng dụng công nghệ quảng cáo ảo được lắp đặt xung quanh sân thi đấu, trên biển quảng cáo cứng trên khán đài hay trên áo thi đấu của cầu thủ, huấn luyện viên, cổ động viên.

“Những dịch vụ, hoạt động cá độ, cá cược, cờ bạc trực tuyến có thể phù hợp với pháp luật của nước sở tại, song theo quy định của pháp luật Việt Nam đây là những dịch vụ, hoạt động bị cấm. Vì vậy, trong mọi trường hợp, việc quảng cáo, quảng bá cho những dịch vụ, hoạt động này trên các kênh truyền hình, dịch vụ truyền hình trả tiền là hành vi vi phạm pháp luật của Việt Nam”, Cục PTTH&TTĐT nêu rõ.

Mới đây, như VietNamNetđã đưa tin, có 2 đơn vị của Việt Nam là VTV và FPT Telecom đã bị Thanh tra Bộ TT&TT xử phạt vi phạm hành chính 135 triệu đồng do đã để xuất hiện những hình ảnh quảng cáo về các website cung cấp dịch vụ cá cược, cá độ trái phép tại Việt Nam như OKVIP, FUN88, BK8, JUN88… trong chương trình tường thuật trực tiếp trận đấu bóng đá giữa 2 đội tuyển Việt Nam - Indonesia thuộc vòng loại thứ 2 khu vực châu Á giải FIFA World Cup 2026. Trận đấu này diễn ra tại sân vận động Gelora Bung Karno của Indonesia lúc 20h30 ngày 21/3/2024.

Để quản lý những tình huống tương tự kể trên, trong văn bản ngày 19/4, Cục PTTH&TTĐT yêu cầu các đài PTTH, đơn vị hoạt động truyền hình và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền rà soát lại các thỏa thuận bản quyền để kịp thời kiểm soát, xử lý, điều chỉnh và bổ sung các điều khoản bảo đảm ngăn chặn từ gốc những vi phạm.

Các đài, đơn vị và doanh nghiệp cũng được yêu cầu rà soát quy trình kiểm soát, xử lý tín hiệu truyền hình trực tiếp nhận từ nước ngoài, tăng cường giải pháp kỹ thuật với sự hỗ trợ của công nghệ để kiểm soát chặt chẽ nội dung nguồn tín hiệu, có giải pháp kịp thời ứng phó trong trường hợp phát sinh các vấn đề phải xử lý tại chỗ để ngăn chặn quảng cáo cờ bạc, cá độ trái phép, vi phạm pháp luật Việt Nam.

Cùng với đó, các đơn vị, doanh nghiệp cần bố trí nhân sự trực sóng đủ về số lượng, đáp ứng về trình độ để bảo đảm giám sát chặt chẽ nội dung phát sóng theo quy định; rà soát toàn bộ các chương trình, bao gồm cả các đoạn nổi bật – highlight nhằm loại bỏ, không tổng hợp các thông tin thể thao liên quan đến trận đấu có nội dung, hình ảnh quảng cáo trái phép có liên quan đến dịch vụ, hoạt động cá độ, cờ bạc trực tuyến.

Bài thi Toán được làm trong vòng 90 phút theo hình thức trắc nghiệm. Thời gian làm bài bắt đầu từ 14 giờ 30 phút.

Theo Bộ GD-ĐT, nội dung đề thi vẫn nằm trong chương trình THPT nhưng sẽ chủ yếu nằm trong chương trình lớp 12.

Về mặt quy chế thi, năm nay Bộ GD&ĐT đã điều chỉnh, cải tiến một số khâu để tính bảo mật của kỳ thi được tăng cường hơn các năm trước. Đề thi và bài thi phải được bảo quản trong tủ riêng biệt, có khóa và niêm phong. Khi mở niêm phong phải có chứng kiến của công an và những người ký nhãn niêm phong.

Phòng bảo quản đề thi, bài thi phải có camera an ninh giám sát ghi hình các hoạt động tại phòng 24 giờ/ngày, có ít nhất một công an trực, bảo vệ 24 giờ/ngày và một cán bộ làm nhiệm vụ tại điểm thi của trường đại học, cao đẳng thường trực đêm tại phòng.

Một trong số những điểm khác biệt quan trọng là trường đại học sẽ chủ trì khâu chấm thi tại địa phương. Các trường đại học, cao đẳng địa phương cũng không còn được tham gia phối hợp tổ chức thi tại địa phương mình như trước đây.

Phần mềm chấm thi trắc nghiệm cũng được cải tiến, nâng cấp nhằm nâng cao tính bảo mật. Theo đó, phiếu trả lời trắc nghiệm sẽ được “đánh phách” điện tử.

Bộ GD-ĐT cũng sẽ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát thực hiện các khâu tổ chức kỳ thi; phối hợp với các cơ quan, nhất là cơ quan công an để tập huấn kỹ về nghiệp vụ tổ chức thi cũng như kỹ năng phòng chống, phát hiện gian lận, nhất là gian lận sử dụng công nghệ cao.

BAN GIÁO DỤC

Cảnh sát 6 nước châu Âu cùng Canada, Mỹ vừa hoàn thành nhiệm vụ kiểm soát các máy chủ Internet được dùng để điều hành mạng lưới mã độc “Emotet”. Cơ quan cảnh sát liên bang BKA của Đức nhận xét Emotet hiện là mã độc nguy hiểm nhất thế giới. Phá hủy hạ tầng Emotet là đòn phản công lớn đối với tội phạm có tổ chức trên Internet.

Trước tiên, tội phạm mạng sử dụng Emotet để truy cập máy tính nạn nhân rồi tải về phần mềm độc hại khác, chẳng hạn trojan có khả năng đánh cắp mật khẩu ngân hàng hay mã độc tống tiền khóa máy nạn nhân để đòi tiền chuộc.

Các chuyên gia bảo mật cho biết những kẻ đứng sau Emotet thường bán quyền truy cập máy tính nạn nhân cho hacker khác, sử dụng mô hình kinh doanh mã độc cho thuê dưới dạng dịch vụ (malware-as-a-service), biến chúng trở thành một trong các nhóm tội phạm mạng gây thiệt hại lớn nhất và tinh vi nhất.

Cảnh sát Đức tiết lộ Emotet làm nước này tổn thất ít nhất 17,56 triệu USD. Trên toàn cầu, thiệt hại liên quan tới Emotet vào khoảng 2,5 tỷ USD.

Công tố viên trưởng của Ukraine thông tin cảnh sát thực hiện bố ráp tại thành phố Kharkiv để tịch thu máy tính hacker sử dụng. Nhà chức trách công bố ảnh hàng núi thẻ ngân hàng, tiền mặt và một phòng chứa đầy trang thiết bị máy tính nhưng không đề cập tới có vụ bắt giữ nào hay không.

Du Lam (Theo Reuters)

500 triệu người dùng Facebook bị rao bán số điện thoại

Thông qua robot trò chuyện tự động trên Telegram, người mua có thể truy cập vào cơ sở dữ liệu của hàng trăm triệu tài khoản Facebook.

Hoa hậu Diễm Hương đăng ảnh mặc váy cưới nền nã, thanh lịch và viết: "Diễm Hương cảm ơn sự có mặt của gia đình, bạn bè. Con (em) vô cùng biết ơn". Hôn lễ được cho là tổ chức riêng tư, chỉ có sự góp mặt của gia đình, bạn bè thân thiết với cặp đôi.

"Chọn một người thích hay thương mình thì dễ, một người thương mình mà thích cả con mình cũng không khó, nhưng một người thương mình, thương con mình, gia đình mình thương người đó là điều khó! Và Hương nghĩ Hương đã tìm được một người như vậy tại thời điểm hiện tại", Diễm Hương viết trên trang cá nhân. 

Diễm Hương chia sẻ khoảnh khắc hạnh phúc khi được "nửa kia" trao nhẫn cưới. Tuy nhiên, cô vẫn giấu kín dung mạo, gia thế, cũng không công khai bất cứ thông tin nào về bạn đời. Dưới bình luận bài viết, khán giả nhanh chóng gửi lời chúc phúc Hoa hậu Diễm Hương cùng ông xã. 

Những năm gần đây, Hoa hậu Diễm Hương ít xuất hiện tại các sự kiện giải trí. Tháng 10/2023, cô bất ngờ quyết định sang Canada lập nghiệp ở tuổi 33. Người đẹp tập trung làm nghề phun xăm, kinh doanh online để kiếm tiền nuôi con và tìm kiếm một tương lai tốt hơn.

Chia sẻ với VietNamNet, Diễm Hương cho biết cuộc sống ở Canada khá ổn định. Mọi thứ diễn ra như kế hoạch cô dự định từ trước. Người đẹp tiết lộ thu nhập từ nghề phun xăm tương xứng với công sức bỏ ra. Diễm Hương tập buôn bán, trải nghiệm công việc kinh doanh online để vượt qua khó khăn về kinh tế. 

Trải qua sóng gió, Diễm Hương thấy may mắn khi được mọi người yêu thương, giúp đỡ. Người đẹp không quan tâm nhiều đến dư luận, cô muốn tập trung chăm sóc gia đình. 

Chia sẻ về chuyện tình cảm, người đẹp bày tỏ: "Trong một mối quan hệ, cả hai cần tôn trọng, thấu hiểu, cùng phát triển, đừng trở thành gánh nặng hay nỗi đau của nhau. Trước khi có tình cảm, chúng ta là bạn bè. Sau đó, chúng ta còn tình nghĩa. Tôi không có khái niệm ghét bỏ người cũ. Những người từng quen giờ đây là bạn tốt, sẵn lòng giúp đỡ tôi". 

Diễm Hương sinh năm 1990, giành vương miện Hoa hậu Thế giới người Việt 2010.Cùng năm, cô thi Miss Earth, vào top 14 chung cuộc. Cô từng góp mặt tại Miss Universe2012 ở Mỹ. Tuy nhiên, chỉ sau đăng quang không lâu, Diễm Hương vướng phải ồn ào về chuyện tình cảm. Cô từng bí mật kết hôn với một đại gia năm 2011 và kết hôn lần hai năm 2015, có một con trai. 

Hoa hậu Diễm Hương tổ chức đám cưới:

Diệu Thu