Sách Lịch sử thế giới qua 100 hiện vật. Ảnh:MC.

Nguồn tư liệu lịch sử có hình thù chi tiết

Theo thiết kế của chương trình, các đồng sự của Neil MacGregor từ Bảo tàng và đài BBC sẽ chọn ra 100 hiện vật từ bộ sưu tập của Bảo tàng Anh, sắp xếp theo niên đại từ khởi nguồn lịch sử nhân loại vào khoảng hai triệu năm trước cho đến tận ngày nay.

Những hiện vật đó phải bao quát hết toàn bộ thế giới, phân bố đều nhau hết mức có thể. Chúng sẽ gắng đề cập đến nhiều khía cạnh nhân loại đã trải qua theo cách khả dĩ nhất có thể, và kể cho chúng ta nghe về muôn mặt đời sống xã hội, không chỉ là về giới giàu sang quyền quý trong lòng nó. Bởi thế, những hiện vật này bao gồm cả những món đồ tầm thường trong đời sống thường nhật lẫn các công trình nghệ thuật kỳ vĩ.

Lịch sử thế giới qua 100 hiện vậtgồm 20 phần, mỗi phần 5 chương, tương ứng với 5 hiện vật hoặc 5 lát cắt của thế giới với niên đại cụ thể. Thông qua cuốn sách, độc giả sẽ tham gia chuyến du hành ngược thời gian, băng qua khắp địa cầu, để nhìn nhận cách thức loài người chúng ta nhào nặn nên thế giới, cũng như bị chính nó định hình lại ra sao trong suốt hai triệu năm đã qua.

Cuốn sách cũng gắng tường thuật một câu chuyện lịch sử về thế giới theo đường hướng trước nay chưa ai từng thử sức, đó là tìm cách giải mã những thông điệp vượt thời gian mà hiện vật (những đồ vật do con người làm ra - nguồn tư liệu lịch sử có hình thù chi tiết và chúng đều có chuyến hành trình kỳ lạ vượt qua hàng bao thế kỷ và thiên niên kỷ) muốn truyền đạt.

Hiện vật Những quân cờ Lewis tại Bảo tàng Anh. Nguồn: BBC.

Những thông điệp vượt thời gian

Khác với nhiều cuốn sách lịch sử thường thức khác, Lịch sử thế giới qua 100 hiện vậtkhông tập trung vào các sự kiện kinh điển trong tiến trình phát triển của loài người như quá trình hình thành nên Đế quốc La Mã, cuộc tàn phá Baghdad của người Mông Cổ, thời kỳ Phục Hưng châu Âu, các cuộc chiến tranh của Napoleon, vụ ném bom xuống Hiroshima…, mà sử dụng các hiện vật để kể chuyện về cuộc sống thường nhật và những thay đổi lớn đã xảy ra kể từ khi con người bắt đầu sử dụng công cụ.

Chẳng hạn, sách cho chúng ta biết được những vật dụng khiến loài người trở nên khác biệt với các động vật qua một nhóm các hiện vật như: công cụ bổ chẻ bằng đá Olduvai (công cụ được phát hiện tại hẻm núi Olduvai, Tanzania, 1,8-2 triệu năm tuổi); rìu tay Olduvai (công cụ được phát hiện tại hẻm núi Olduvai, Tanzania, 1,2-1,4 triệu năm tuổi); tuần lộc đang bơi (tác phẩm được chạm trổ từ ngà voi ma mút, được phát hiện tại Montastruc, Pháp năm 11.000 TCN); mũi giáo Clovis (mũi giáo bằng đá, được phát hiện ở Arizona, Mỹ); xác ướp Hornedjitef (Hòm xác ướp gỗ, từ Thebes (gần Luxor), Ai Cập, khoảng năm 240 TCN).

Qua đó, sách cho chúng ta thấy được năng lực chế tác đồ vật cho phép loài người thích ứng với vô số môi trường, từ châu Phi tỏa ra Trung Đông, châu Âu, châu Á và vươn tới châu Mỹ.

Hay sách cho chúng ta biết được những thành phố và nhà nước đầu tiên trên thế giới khoảng 5.000-6.000 năm trước qua nhóm các hiện vật như: Miếng nhãn gắn trên dép của Vua Den (miếng nhãn bằng răng Hà Mã,được phát hiện tại Abydos (gần Luxor), Ai Cập khoảng năm 2985 TCN); Cờ hiệu xứ Ur (rương gỗ khảm bề mặt, được phát hiện tại lăng Hoàng gia xứ Ur miền Nam Iraq năm 2600-2400 TCN); Con dấu sông Ấn (con dấu đá, từ Harappa, lưu vực sông Ấn (Punjab), Pakistan, năm 2500-2000 TCN); Rìu ngọc bích (được phát hiện gần Canterbury, Anh, năm 4000-2000 TCN); Phiến chữ viết sơ khai (phiến đất sét, được phát hiện tại miền Nam Iraq năm 3100-3000 TCN).

Hiện vật Hình nhân lăng mộ nhà Đường Trung Quốc tại Bảo tàng Anh. Nguồn: BBC.

Chúng ta cũng biết được nguồn gốc của nền văn học viết đầu tiên trên thế giới cùng sự phát triển của tri thức khoa học và toán qua nhóm các hiện vật: Phiến đất sét Đại Hồng Thủy (Phiến đất sét có chữ viết từ Nineveh (gần Mosul), miền Bắc Iraq năm 700-600 TCN); Cuộn giấy cói Toán học Rhind (phát hiện tại Thebes (gần Luxor), Ai Cập, khoảng năm 1550 TCN); Tượng người bật nhảy qua đầu bò của người Minoan (tượng đồng con bò đực và người nhào lộn được phát hiện tại Crete, Hy Lạp, năm 1700-1450 TCN); Áo choàng bằng vàng xứ Mold (được phát hiện tại Mold, miền Bắc xứ Wales, năm 1900-1660 TCN); Tượng Ramesses II (phát hiẹne tại Thebes (gần Luxor), Ai Cập khoảng năm 1250 TCN).

Chúng ta cũng biết phần nào thế giới thời Khổng Tử qua nhóm các hiện vật: Mô hình chiến xa Oxus; Tác phẩm điêu khắc Parthenon: Nhân Mã và người Lapith; Hũ rượu Basse-Yutz; Mặt nạ đá Olmec; Chuông đồng Trung Quốc... Hay chuyện thâm cung bí sử của các triều đình lớn trên toàn thế giới qua nhóm các hiện vật: Phù điêu về nghi thức trích máu hoàng gia Maya; Những mảnh bích họa về hậu cung; Đĩa pha lê Lothair; Bức tượng Tara; Hình nhân lăng mộ nhà Đường Trung Quốc…

Bên cạnh các nhóm hiện vật, sách cũng cho biết sự hiện diện của các sự kiện lịch sử cũng được khúc xạ qua mỗi hiện vật riêng lẻ. Chẳng hạn, bia đá Rosetta là tư liệu chứng minh cho cuộc tranh đoạt giữa Vương quốc Anh và nước Pháp thời Napoleon. Cuộc Chiến tranh Giành độc lập của người Mỹ được nhìn nhận tại đây thông qua lăng kính độc đáo của tấm bản đồ da hươu của người Mỹ bản địa…

Ngoài ra, cuốn sách cũng mở rộng nội dung, hướng đến giai đoạn toàn cầu hóa với những hiện vật thể hiện sự phát triển thần tốc của xã hội loài người thời hiện đại như thẻ tín dụng hay đèn năng lượng mặt trời.

“Tận mục sở thị” những gì mà các nền văn minh kim cổ để lại (Phần phụ lục của cuốn sách cũng cung cấp thông tin về địa điểm tìm ra các hiện vật (có bản đồ đi kèm), kích thước hiện vật, và loạt 16 tranh in màu ở cuối sách về một số hiện vật nổi bật), độc giả của cuốn sách sẽ có được một cái nhìn toàn diện hơn về lịch sử tiến hóa và phát triển của loài người từ thuở sơ khai đến thời kỳ công nghệ phát triển mạnh mẽ.

Quan trọng hơn, độc giả sẽ được nghe kể một câu chuyện lịch sử về thế giới qua những thông điệp vượt thời gian mà hiện vật muốn truyền tải.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@zingnews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

Ứng dụng công nghệ giám sát mã số vùng trồng

Đại diện tỉnh Tiền Giang phản ánh tình trạng nhiều doanh nghiệp xin cấp mã số vùng trồng, đặc biệt các doanh nghiệp ngoài tỉnh chưa có sự gắn kết chặt chẽ với nông dân trong vùng trồng. Vẫn còn nhiều vùng trồng, cơ sở đóng gói không duy trì các điều kiện theo yêu cầu của nước nhập khẩu, nhất là đối với thị trường Trung Quốc. 

Các cơ sở đóng gói chưa đảm bảo thu mua sản phẩm từ vùng trồng được cấp mã số, một số cơ sở thuê gia công đóng gói từ các cơ sở chưa được cấp mã số hoặc thuê gia công đóng gói từ các cơ sở đã được cấp mã số nhưng ghi nhãn mác chưa đúng với tên cơ sở được thuê gia công theo quy định; đa số cơ sở đóng gói chưa cập nhật đầy đủ sổ ghi chép, đặc biệt sổ thu mua sản phẩm từ vùng trồng. 

Hầu hết các cơ sở đóng gói đều mua sản phẩm từ thương lái nên rất khó trong việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm. 

Cục Bảo vệ Thực vật đề xuất cần tổ chức tốt chuỗi liên kết sản xuất thực chất từ vùng trồng đến cơ sở đóng gói, cơ sở xử lý kiểm dịch thực vật và doanh nghiệp xuất khẩu đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và cung cấp thông tin mã số để phục vụ kiểm tra, giám sát.

Tại huyện Krông Pắc (Đắk Lắk), nơi có 7.157ha sầu riêng, trong những năm gần đây, huyện đã đẩy mạnh đầu tư hỗ trợ cho các tổ chức, cá nhân, người sản xuất sầu riêng áp dụng những quy trình sản xuất an toàn theo các tiêu chuẩn như VietGAP, sản xuất hữu cơ; xây dựng, quản lý vùng sản xuất, cơ sở đóng gói đảm bảo truy xuất nguồn gốc sản phẩm theo yêu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu, khuyến khích người dân hợp tác liên kết sản xuất tiêu thụ với các hợp tác xã, tổ hợp tác, các cơ sở doanh nghiệp thu mua đóng gói xuất khẩu đã được cấp mã số theo quy định.

Tính đến 31/7/2023 toàn huyện Krông Pắc có tổng số 34 mã vùng trồng sầu riêng được Cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt, với diện tích 2.015 ha sầu riêng của 3.761 hộ dân thuộc địa bàn các xã Ea Yông, Ea Kênh và Ea Knuếc. 

Krông Pắc đã thành lập tổ công tác kiểm tra, giám sát mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói sầu riêng xuất khẩu của các cơ sở, doanh nghiệp, tổ chức và người dân trên địa bàn huyện.

Cũng tại Đắk Lắk, Dự án "Thí điểm sản xuất sầu riêng ứng dụng công nghệ thông minh và kết hợp xây dựng mô hình vườn mẫu sầu riêng gắn du lịch trải nghiệm nông nghiệp" được Hội Nông dân tỉnh phối hợp với đơn vị hỗ trợ triển khai tại Hợp tác xã sầu riêng Thông Phong, xã Krông Nô, huyện Lắk.

Với kinh phí hỗ trợ gần 2,5 tỷ đồng, trong 2 năm, dự án sẽ triển khai các hoạt động tập huấn, hướng dẫn chuyên sâu, hỗ trợ và học tập thực tế để liên kết nông dân sản xuất sầu riêng, ứng dụng công nghệ thông minh vào sản xuất, xây dựng vườn mẫu và mô hình vườn mẫu sầu riêng gắn du lịch trải nghiệm nông nghiệp.

Dự án nhằm nâng cao nhận thức của nông dân dân tộc thiểu số về liên kết phát triển kinh tế tập thể và ứng dụng chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp; thí điểm ứng dụng công nghệ thông minh (app Nextfarm) để theo dõi quy trình chăm sóc sầu riêng và tham gia sàn thương mại điện tử tại Đắk Lắk; xây dựng thí điểm mô hình vườn mẫu sầu riêng kết hợp du lịch trải nghiệm nông nghiệp tại xã Krông Nô, huyện Lắk, từ đó nhân rộng tới các địa bàn khác trong tỉnh.

"Trái sầu riêng muốn đi xa, tạo thị trường bền vững, thì mọi chủ thể trong chuỗi giá trị cần phải chung sức chung lòng, hợp tác gắn bó để cùng đi lên. Nông dân, doanh nghiệp, địa phương có vùng trồng và cơ quan quản lý nhà nước, nhà khoa học cần “đi cùng nhau” trong tổng thể không gian liên kết phát triển ngành hàng”, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Đắk Lắk nhấn mạnh.

Tránh "sập bẫy" khi sầu riêng tăng trưởng nóng

Tại Diễn đàn “Nhận diện thực trạng liên kết tiêu thụ, xuất khẩu sầu riêng 2023 và giải pháp phát triển hiệu quả, bền vững ngành hàng sầu riêng Việt Nam" được tổ chức tại Buôn Ma Thuột mới đây, ông Nguyễn Ngọc Thạch, Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam, Tổ trưởng Tổ Điều hành Diễn đàn Kết nối nông sản 970 cho biết sầu riêng đã thực sự trở thành “niềm vui chung” khi 7 tháng năm 2023, “vua các loại trái cây” đang mang về cho đất nước hơn 1 tỷ USD và dự báo có thể đạt trên 2 tỷ USD trong năm nay.

Tuy nhiên, chúng ta phải thẳng thắn thừa nhận, ngành hàng này đã rơi vào “cái bẫy” mà Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan đã cảnh báo một năm trước, đó là: “Khi giá cả lên, một bộ phận người nông dân sẽ tăng sản lượng bằng mọi cách, lạm dụng các chất kích thích tăng trưởng, tự phát mở rộng vùng trồng..."

Ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng từng phản ánh: “Hàng chúng ta xuất khẩu sang nước ngoài vẫn bị trả về vì dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, chất lượng không đảm bảo. Đã có khoảng 200 container sầu riêng bị phía Trung Quốc trả lại. Phía Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã thông báo cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về tình trạng vi phạm việc thực hiện mã số vùng trồng. Những việc này gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp Việt Nam".

Ông Nguyễn Hoài Dương - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Đắk Lắk cho rằng hai năm qua, giá sầu riêng đã tăng cao khi Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật xuất khẩu chính ngạch sầu riêng vào Trung Quốc được ký kết giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam và Tổng cục Hải quan Trung Quốc. 

Điều này đã tạo ra cơ hội và động lực mạnh mẽ phát triển ngành hàng sầu riêng, làm gia tăng đáng kể thu nhập, lợi nhuận cho người nông dân, doanh nghiệp trong chuỗi ngành hàng.

Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố tích cực, thuận lợi thì việc phát sinh, đối mặt với những khó khăn, thách thức, rủi ro, thậm chí là tiêu cực do tăng trưởng nóng là điều không thể tránh khỏi. 

Thời gian qua, Trần Bảo Sơn sống ở Mỹ và cả Việt Nam. Anh kết hợp công tác, gặp gỡ bạn bè, người thân và giải quyết công việc kinh doanh. Thỉnh thoảng, anh góp mặt trong một số hoạt động giải trí của đồng nghiệp. 

Hồi tháng 4, nam diễn viên xác nhận đã chia tay với bạn gái. Cả hai có với nhau một cô con gái 2 tuổi. Sau đổ vỡ, anh và những “người cũ” may mắn vẫn giữ được mối quan hệ bạn bè tốt đẹp. Họ vượt qua ái ngại ban đầu để cùng tập trung nuôi dạy tốt các con. 

Trước thông tin rất đào hoa, diễn viên cho rằng đó là cách mọi người mặc định. Còn thực tế, anh là người nặng tình cảm. Sau 2 năm chia tay bạn gái, diễn viên hiện độc thân và sẵn sàng tìm hiểu ai đó nếu thấy phù hợp. 

Anh thấy sao khi đời tư, tình ái khiến hình ảnh bị đánh giá ít nhiều thị phi?, nam diễn viên ví mình như cây thông, ngay thẳng và vững vàng trước sóng gió. Anh sống đúng, không hổ thẹn nên không cần giải thích. 

Trần Bảo Sơn tự thấy lận đận trong chuyện tình cảm. Anh dành khoảng lặng để nghiền ngẫm về mối quan hệ dang dở và ít nhiều nuối tiếc. Dù vậy, diễn viên không bi quan, luôn suy nghĩ hướng về phía trước và có niềm tin sẽ sớm tìm được tổ ấm lý tưởng. 

“Tôi quan niệm cuộc đời mỗi người như một chuyến tàu. Tới một lúc nào đó mình cũng phải bước xuống để chờ lên chuyến tàu khác nên tôi cứ để mọi thứ diễn ra một cách tự nhiên”, anh nói. 

Trần Bảo Sơn và Trương Ngọc Ánh ly hôn năm 2014. Gần 10 năm đổ vỡ, cả hai vẫn giữ liên hệ công việc và cuộc sống. Cả hai có sợi dây liên kết là cô con gái Bảo Tiên. Nếu một trong hai gặp vấn đề khó khăn, người còn lại sẵn sàng hỗ trợ, giúp đỡ. Trong mắt nam diễn viên, vợ cũ là người phụ nữ tốt, người mẹ mẫu mực. 

Trần Bảo Sơn mừng cho vợ cũ vì tìm thấy hạnh phúc bên bạn trai mới - diễn viên Anh Dũng. “Chúng tôi chia tay thấm thoắt cũng 10 năm. Thời gian trôi qua rất nhanh khiến tôi ngỡ ngàng khi nhìn lại. Ánh giờ cũng tìm được hạnh phúc mới, tôi thực sự mừng cho cô ấy”, anh bày tỏ. 

Gia tài lớn nhất của tôi là 2 cô con gái

Điều quan trọng nhất với Trần Bảo Sơn lúc này là 2 cô con gái. Nam diễn viên xem đây như “của để dành”, thành tựu lớn nhất của người đàn ông. Cả 3 bố con đều cầm tinh con chuột nên anh xem điều này cũng là cái duyên trùng hợp kỳ lạ. 

Con lớn Bảo Tiên năm nay 15 tuổi, được nhận xét gương mặt giống bố. Cô chăm học, ngoan ngoãn, hiểu chuyện, sống tình cảm. Trong khi đó, bé thứ hai tên Bảo Khanh cũng hiếu động, tỏ ra có năng khiếu âm nhạc từ nhỏ. 

Dù bận rộn công việc, anh sắp xếp để được gần con, chăm sóc, vui đùa nhiều nhất có thể. Thỉnh thoảng, anh đưa 2 bé gặp nhau để thắt chặt tình cảm. Dù khác mẹ và không sống cùng, cả hai tỏ ra thân thiết, quý mến nhau. 

Trần Bảo Sơn từng có ý định đưa con gái lớn sang Mỹ du học để nhà nội chăm sóc. Thế nhưng, anh đưa con về nước vì thấy cuộc sống Việt Nam thích hợp hơn, phần không muốn bé bị “mất gốc”. 

“Tôi dự tính khi con học xong lớp 12 mới đưa bé sang Mỹ. Việc cho các bé qua nước ngoài sống từ nhỏ đôi khi không phải lựa chọn tốt. Tôi muốn con không chỉ giỏi tiếng Việt mà còn gìn giữ cội nguồn, văn hóa, đó là điều quan trọng”, anh kể.  

Sau thời gian vắng bóng, Trần Bảo Sơn sắp trở lại màn ảnh rộng với phim hành động. Dự án do anh sản xuất, đóng chính được đầu tư với kinh phí lớn. Hiện phân đoạn quay tại New York (Mỹ) đã hoàn thành, ê-kíp sắp xếp về TP.HCM để quay các bối cảnh còn lại. Tuần tới, anh tiến hành tuyển chọn nữ diễn viên cho phim.

Trần Bảo Sơn cho biết có niềm tin vào ngành giải trí Việt, đặc biệt với lĩnh vực điện ảnh. Anh đánh giá vài năm gần đây, các tác phẩm giải trí trong nước liên tiếp gặt hái kỷ lục lớn với doanh thu trăm tỷ. Trong khi đó, dòng phim nghệ thuật cũng đạt dấu ấn lớn tại các LHP, giải thưởng quốc tế. 

Việc nhiều phim Việt thắng giúp anh có thêm niềm tin để thực hiện giấc mơ kinh doanh với ngành giải trí. “Suy cho cùng, công chúng chỉ cần một sản phẩm hay và việc của người làm phim là mang đến một sản phẩm hay, đơn giản thế thôi”, anh chia sẻ. 

Song song với nghệ thuật, Trần Bảo Sơn nhiều năm qua cũng tham gia các hoạt động kinh doanh ở lĩnh vực dược. Nam diễn viên xác định kinh doanh là công việc, nghệ thuật là đam mê. Do đó, anh cố gắng cân bằng, tạo thu nhập tốt để có vốn đầu tư vào các dự án phim ảnh lâu dài.  

Trần Bảo Sơn dạy bơi cho con gái Bảo Tiên lúc 4 tuổi

Sau 7 năm, Trần Bảo Sơn và Trương Ngọc Ánh đã có những mối quan hệ mới. Ngược với vợ cũ, nam diễn viên khá kín đáo về người phụ nữ hiện tại của mình.