CMCN 4.0: Có dám “máu lửa” hay không?

Cuộc CMCN lần thứ 4, mà chủ yếu là công nghệ số và chuyển đổi số (CĐS), mở ra cơ hội cái mới thay cái cũ, đại học mới thay thế đại học cũ. Mỗi cuộc cách mạng công nghiệp sẽ tạo ra cơ hội chỉ cho một vài nước bứt phá vươn lên thành nước phát triển, tạo ra cơ hội cho một số đại học bứt phá vươn lên thành đại học hàng đầu. Số ít đó là các nước, các đại học dám đi đầu, và đi nhanh thần tốc.

SV Trường ĐH Mở Hà Nội tham gia nhiều hoạt động học trực tuyến

Ba cuộc CMCN trước đây, cơ khí hoá, điện khí hoá và tự động hoá, thì thay đổi công cụ là chính, nó giải phóng lao động chân tay. Còn cuộc CMCN lần thứ 4 này - có thể gọi là thông minh hoá - thì thay đổi phương thức, mô hình là chính. Công nghệ số nếu tính chi phí trên đầu người thì rất rẻ, càng nhiều người dùng thì cảng rẻ, gần như bằng không. Bởi vậy, câu chuyện chính của cuộc CMCN 4.0, của CĐS, là chúng ta có muốn hay không, có dám hay không, có “máu lửa” hay không, chứ không phải là chúng ta có khả năng hay không.

Đột phá trong giáo dục đại học: Làm ngược

Nếu nói đến đột phá trong việc học đại học thì chung qui về một chữ là LÀM NGƯỢC.

Cuộc CMCN lần thứ 4 mở ra một cơ hội về sự làm ngược nhưng mang lại kết quả và hiệu quả bất ngờ, mở ra cơ hội của các đột phá. Cơ hội cho những người đi sau, nhưng không phải cho những người đi sau đi theo cách của người đi trước. Vì đi theo cách này thì sẽ mãi mãi là người đi sau. Các công nghệ 4.0 chủ yếu hỗ trợ cho sự làm khác, làm ngược, và bằng cách này, chúng ta sẽ đi trước một cách vượt trội các đại học đi trước.

CMCN lần thứ 4 đi liền với từ DISRUPTIVE, tức là phá huỷ các mô hình cũ. Sự phá huỷ mang tính sáng tạo. Người có quá nhiều quá khứ hoành tráng sẽ không có đủ can đảm để phá huỷ và không có nhu cầu thay đổi đang no ấm trong cái cũ.

Những ai không có gì hay có rất ít thứ trong tay, đang đói khát và khó khăn, thì cơ hội lại nhiều hơn, sự thúc đẩy lại mạnh mẽ hơn. CMCN 4.0 và CĐS tạo ra cơ hội cho các nước đi sau, các nước nghèo, các nước đang phát triển như Việt Nam. Nhưng để tận dụng được cơ hội này thì lãnh đạo phải có quyết tâm chiến lược.

Trước đây, đầu vào là quan trọng, cách học là quan trọng, dạy học là quan trọng. Bây giờ, chuẩn đầu ra là quan trọng, việc học thế nào thì sinh viên có thể tự lo. Có vẻ như là dạy bằng cách không dạy, mà định hướng và làm chặt tiêu chuẩn đầu ra. Và vì thế, việc dạy và việc học có thể dễ đi.

Trước đây, đại học so với chính mình. Bây giờ, đại học phải so với các đại học khác. Và vì thế, việc ban hành bộ tiêu chí và đo đạc, so sánh, đánh giá và công bố là quan trọng. Cái gì không đo được thì không quản lý được và không thúc đẩy được.

Trước đây, học cái đã có trong sách, giáo trình. Bây giờ, học cả cái chưa có trong sách. Và vì thế, đại học huy động được nhiều hơn những người không phải giáo viên chính thức vào giảng dạy.

Trước đây, giáo viên là thầy. Bây giờ, giáo viên là huấn luyện viên, sinh viên làm là chính. Và kết quả là trò giỏi hơn thầy.

Trước đây, học cách giải quyết vấn đề là chính. Bây giờ, học cách tìm ra vấn đề là chính. Và vì thế, việc dạy và việc học cũng thú vị hơn, hữu ích nhiều hơn cho cả người học và người dạy.

Bây giờ là Reskill, là Upskill, là học cả đời thì việc học trong trường có thể rút ngắn đi.

Con đường nhanh nhất tạo ra đột phá cho giáo dục

Những thay đổi trên và nhiều thay đổi khác nữa có thể thực hiện rất nhanh thông qua CĐS giáo dục. Chương trình CĐS quốc gia mà TTg CP vừa ban hành đã đặt CĐS giáo dục lên vị trí ưu tiên cao nhất. CĐS giáo dục và đào tạo, nhất là đại học và dạy nghề, có lẽ là con đường đúng nhất và nhanh nhất để tạo ra sự đột phá cho ngành.

Tiểu ban Phát triển nhân lực thuộc Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực họp sáng ngày 3/12/2020, với sự tham gia của gần 50 đại biểu là các nhà chuyên môn và quản lý hàng đầu trong và ngoài nước của Việt Nam, đã bàn bạc kỹ, thống nhất cao và đề xuất chọn CĐS là khâu đột phá ngành giáo dục và đào tạo, nhất là đại học và dạy nghề, để ngành giáo dục và đào tạo Việt Nam bứt phá vươn lên, thay đổi thứ hạng, vào nhóm hàng đầu, sánh vai cường quốc năm châu về giáo dục và đào tạo.

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ và Bộ Thông tin-Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trao đổi tại hội thảo chuyển đổi số giáo dục

Ngành cần có một nghị quyết của Ban cán sự Bộ và một đề án của Bộ trưởng về CĐS giáo dục và đào tạo. Tiếp theo là sự thay đổi một số thể chế về phương thức và mô hình dạy và học. Công cụ để thực hiện chuyển đổi số là các nền tảng – platforms – điều mà các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam có thể làm được.

Chuyển đổi trường đại học thành quốc gia số thu nhỏ

Mục tiêu của CĐS đại học là nâng cao chất lượng đào tạo, giảm tải cho giáo viên, đổi mới mô hình dạy và học, hỗ trợ các công cụ giảng dạy mới.

CĐS đại học là tập trung vào thay đổi mô hình đào tạo thông qua việc áp dụng công nghệ số. Đại học đầu tư xây dựng các nền tảng số để nội dung giảng dạy được để trên nền tảng, giáo viên sẽ tập trung vào việc tạo giá trị tăng thêm trên nền tảng này, giáo viên đứng trên nền tảng này để giảng dạy.

Đây là nền tảng mở, hội tụ tinh hoa, không chỉ là nội dung mà còn cả cách thức giảng dạy, cách học, cách thức thi kiểm tra… Làm xong nền tảng này thì mặt bằng đại học sẽ ngay lập tức được nâng lên một mức đáng kể.

Việc đầu tiên cần làm là chuyển đổi toàn bộ trường đại học thành một “quốc gia số” thu nhỏ. Toàn bộ hoạt động của đại học, của giáo viên, của sinh viên sẽ chuyển lên môi trường số. Mỗi người trong đại học sẽ có một định danh số. Muốn đào tạo nhân lực thời CĐS thì hãy cho sinh viên sống, học tập và làm việc trong môi trường số, đây cũng là cách đào tạo kỹ năng số tốt nhất.

CMCN lần thứ 4 sẽ làm nhiều nghề biến mất và cũng tạo ra nhiều nghề mới, hầu hết các nghề khác không biến mất nhưng yêu cầu kỹ năng mới. Vì vậy, việc học nghề mới, việc học kỹ năng mới là nhu cầu rất lớn và thường xuyên của xã hội. Trong xã hội tương lai, việc học sẽ là nhu cầu cả đời của mỗi người. Đại học phải giải quyết nhu cầu này.

Nhu cầu này không kém gì nhu cầu học đại học, nhưng là một thị trường to lớn hơn rất nhiều. Để đáp ứng nhanh, cả về nội dung và người dạy, thì không gì bằng các nền tảng. Mỗi một nhu cầu mới sẽ được giải quyết bởi một nền tảng số. Đại học sẽ là một công ty công nghệ, phát triển công nghệ và nội dung để dạy học hơn là một trường truyền thống. Nhưng đại học sẽ là một công ty công nghệ bằng cách hợp tác với các công ty công nghệ để đưa tri thức dạy học của mình nên các nền tảng. Một đại học số có lẽ đã đủ điều kiện để cho thí điểm.

Chiến lược dễ làm, niềm tin kiên định

Chiến lược nhiều khi chỉ là một góc nhìn khác, một cách tiếp cận khác, một mô hình vận hành khác.

Làm tốt, làm xuất sắc một hoặc một vài cái khác biệt đúng thì có thể đã có một đại học xuất sắc. Một chiến lược tốt thì đầu tiên phải khả thi, dễ làm. Nhưng lại có một yêu cầu rất cao là phải có niềm tin. Vì chỉ có niềm tin mới giúp chúng ta làm đến nơi, đi đến cùng. Mà chỉ có như vậy thì mới thành công.

Chúng ta hãy cùng suy nghĩ thấu đáo và chọn cho mình một niềm tin đúng và đi đến tận cùng để xây lên những đại học xuất sắc thông qua CĐS. Vì đại học xuất sắc, vì giáo dục và đào tạo xuất sắc là nền tảng quan trọng để Việt Nam bứt phá vươn lên và hùng cường thịnh vượng.

VietNamNet

 XEM TOÀN VĂN BÀI PHÁT BIỂU CỦA BỘ TRƯỞNG NGUYỄN MẠNH HÙNG TẠI ĐÂY

Anh Nguyễn Đức Long (SN 1980, trú thôn Thượng Thiên, xã Sơn Kim 2, Hương Sơn, Hà Tĩnh) cho biết: Sáng 3/10, vợ anh là chị Vi Thị Trà (SN 1982) mang thai tháng thứ 8 có triệu chứng tức ngực khó thở. Anh đưa vợ tới BV đa khoa khu vực cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo khám.

Tại đây, BS Hoàng Việt Hùng, khoa Chẩn đoán hình ảnh siêu âm cho chị Trà.

BS Hùng thông báo thai nhi khỏe mạnh, bình thường và dặn chị Trà về uống nhiều nước để khắc phục tình trạng thiếu nước ối.

“Tôi đưa kết quả cho BS Hà Thị Minh Tuyết, Trưởng khoa Sản. BS Tuyết kê đơn cho mua 30 viên sắt và dặn nếu sau một tháng chưa sinh thì đến khám lại để lấy thêm sắt về uống”, anh Long kể.

Đến 17h30 cùng ngày, anh Long thấy vợ rất yếu nên đưa chị Trà ra BV Đa khoa khu vực cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo khám lại.

Lần này, sau khi siêu âm, BS Hùng nói thai nhi bị nhiễm độc, chết lưu. Bác sĩ Hùng khuyên gia đình anh Long đưa thai phụ đến BV Đa khoa huyện Đức Thọ để xử lý.

Tại Bệnh viện Đa khoa Đức Thọ, bác sĩ cũng kết luận là thai nhi bị lưu và cho thai phụ nhập viện.

Tại đây, anh Long mong muốn mổ lấy thai lưu để cứu vợ. Tuy nhiên, một nữ y tá tên Ngọc cho rằng, trường hợp này không cần phải mổ mà cứ để khoa Sản lo.

BV Đa khoa huyện Đức Thọ.

“Thấy vợ có biểu hiện xấu, tôi tìm gặp bác sĩ Nguyễn Minh Đức, Trưởng khoa Sản thì ông này nói do lo lắng và mất ngủ mấy ngày nên vậy. Vợ tôi được cho uống 4 viên thuốc (2 lần) bảo là để hạ nhiệt cho dễ ngủ, nhưng sau đó vợ tôi cũng không ngủ được”, anh Long kể.

Đến sáng 4/10, y tá đến đo huyết áp cho chị Trà rồi bảo là hơi thấp. Nghe vậy, anh Long đi tìm BS Trần Văn Nhân - Phó Giám đốc BV. 

Đến 9h30, ông Nhân xuống bảo anh Long đưa vợ vào phòng khám, cho truyền dịch oxytocin để kích thích mở tử cung.

3 tiếng đồng hồ sau, thai nhi vẫn chưa ra được, chị Trà có triệu chứng liệt tay, chân bên phải và được bác sĩ tiêm cho một mũi.

Đến 13h ngày 5/10, thai nhi được lấy ra. Đồng thời, ông Nhân thông báo chị Trà phải chuyển lên bệnh viện tuyến trên để cấp cứu.

15h cùng ngày, chị Trà được đưa đến BV Đa khoa Hà Tĩnh cấp cứu trong tình trạng phải thở oxy, qua phòng cấp cứu rồi đưa lên phòng mổ để ngăn ngừa băng huyết.

Tại đây, các bác sĩ thông báo là tình trạng của chị Trà rất xấu.

20h cùng ngày, các bác sĩ thông báo ca mổ thành công, rồi đưa chị Trà đến khoa Hồi sức tích cực.

Một lát sau, anh Long lại được thông báo tình trạng vợ mình chuyển biến xấu, và cần phải lọc máu, nhưng rủi ro lớn.

Anh Long đồng ý cho vợ lọc máu. Tuy nhiên, đến 21h30 cùng ngày thì bác sĩ thông báo là vợ anh đã tử vong.

“Trong tử cung của vợ tôi có một mảnh xương dài 8cm và ngang 2,5cm. Các bác sĩ bảo không biết đó là xương của mẹ hay xương của thai nhi”, anh Long xót xa.

Theo ông Hoàng Việt Hùng, bác sĩ siêu âm, BV Cầu Treo, “Trong buổi sáng khi siêu âm cho chị Trà thì mọi chỉ số bình thường. Đến chiều, thấy chị này rất yếu, qua siêu âm thì tim thai âm tính. Thai mới lưu rất gần, bởi nếu lưu lâu thì đã bị bong da đầu”.

Phó Giám đốc BV Đa khoa Đức Thọ, ông Trần Văn Nhân giải thích: “Đối với trường hợp thai lưu không ai mổ bao giờ. Thai lưu nếu mổ chỉ những trường hợp băng huyết do rối loạn đông máu. Đó là nguyên tắc về chuyên môn. Sản phụ chuyển lên viện tuyến trên là do liệt tay chân phải”.

Ông Hoàng Quang Trung, Phó Giám đốc BV đa khoa Hà Tĩnh cho biết: Sản phụ Trà nhập viện vào 20h ngày 5/10. Sau đó được chuyển lên phòng cấp cứu. Trong quá trình thăm khám cấp cứu cho bệnh nhân Trà, các bác sĩ phát hiện một mẩu xương trong cổ tử cung.

Theo BS Trung, bệnh nhân Vi Thị Trà bị tử vong do suy hô hấp, trụy tim mạch, hôn mê.

Đậu Tình - Phong Vân