Cả đời nghĩ về nhiếp ảnh

“Nói chung tôi yêu nghệ thuật nhưng tôi chỉ viết về nhiếp ảnh. Tôi đã nhìn nó và nghĩ về nó gần như suốt cuộc đời mình”, Aletti chia sẻ trên tạp chí Vanity Fair.

“Cha tôi là một nhiếp ảnh gia nghiệp dư, nhờ vậy tôi lớn lên trong một căn phòng rửa ảnh trên gác mái. Chúng tôi có rất nhiều cuốn US Camera, những tuyển tập ảnh đẹp nhất trong năm, từ thương mại đến ảnh nghệ thuật”, ông cho biết thêm.

Nơi Vince Aletti sống cũng là một không gian nghệ thuật. Hiện nay, căn hộ của ông tại East Village chứa hơn 10.000 cuốn sách và tạp chí được xếp gọn gàng. Viết bài phê bình, tổ chức triển lãm tại Trung tâm Nhiếp ảnh Quốc tế, biên tập sách nghệ thuật, ông biến niềm đam mê nhiếp ảnh trở thành nghề nghiệp chính sau khoảng 2 thập kỷ viết về âm nhạc.

“Trước khi viết về nhiếp ảnh, tôi là nhà phê bình nhạc rock được 20 năm. Tôi viết về âm nhạc cho nhiều tạp chí khác nhau, bao gồm cả Rolling Stonevà Creem. Dần dần, tôi bắt đầu theo dõi các cuộc triển lãm nhiếp ảnh tại The Village Voice, sau đó trở thành nhà phê bình nhiếp ảnh chính và biên tập viên nghệ thuật của họ. Sau đó, tôi chuyển sang The New Yorkervà viết đánh giá triển lãm hàng tuần”, ông kể lại quá trình chuyển đổi sự nghiệp.

Phê bình dưới góc nhìn khán giả

Trước khi nhận giải thưởng tại AIPAD 2024, Aletti có cuộc trao đổi với với Vanity Fair về giai đoạn đầu trong sự nghiệp cùng với 30 năm tiếp theo ông dành để viết bài đánh giá nhiếp ảnh và niềm đam mê sách, tạp chí.

Khi được hỏi về những người dẫn dắt trên con đường phê bình âm nhạc, Vince Aletti đề cập đến một số tên tuổi lớn bao gồm Richard Goldstein, Bob Christgau, Lester Bangs và Jon Landau.

Ở họ, ông học được cách phê bình dưới góc độ một khán giả thay vì chuyên gia và áp dụng điều đó cả trong sự nghiệp sau này. “Tôi không cố ra lệnh. Tôi khuyến khích mọi người đến xem các chương trình đang diễn ra và nghĩ về chúng”.

Aletti xác nhận có mối quan hệ thân thiết với Peter Hujar, nhiếp ảnh gia người Mỹ nổi tiếng với những bức chân dung đen trắng. “Ông ấy dạy tôi cách nhìn nhận mọi thứ. Tôi thấy thú vị khi cố gắng đoán Peter đang tập trung nhìn vào điều gì mà bản thân mình không nhận ra”, Aletti cho biết.

Nói về phê bình nhiếp ảnh, khi Aletti viết cho tạp chí The Voice, ông thường thực hiện những bài viết dài, thông qua các cuộc trò chuyện với nhiếp ảnh gia, nhiều người ở giai đoạn đầu sự nghiệp.

Ông quan tâm đến cách họ xoay sở với công việc. “Tôi nghĩ chúng ta đều hiểu rằng nghệ thuật không xuất phát từ một nơi cao quý nào đó, nó đến từ quá trình làm việc chăm chỉ, đôi khi gặp nhiều trở ngại”, ông nói thêm.

Sưu tập sách, tạp chí vì mê… ảnh bìa

Cũng trong cuộc trao đổi với Vanity Fair, Vince Aletti để lộ sở thích sưu tầm sách, tạp chí. Phòng khách của ông chất đầy những ấn phẩm mua trong vòng 4 tháng qua trên eBay. Gần đó là những chồng sách, tạp chí vừa mới sưu tập hoặc dự định đọc lại.

“Nhiều khi tôi mua tạp chí vì bị ấn tượng bởi bức ảnh bìa. Chúng sẽ nằm trên đỉnh một chồng sách trong thời gian ngắn trước khi bị những quyển khác phủ lên”, ông cho biết.

Chỉ riêng bộ sưu tập tạp chí thời trang của Vince Aletti cũng là một kho đồ sộ. Ông muốn lưu trữ tất cả ấn phẩm của Voguevà Harper's Bazaartừ những năm 1930 đến nay.

“Tôi bắt đầu mua một số tạp chí thời trang vì chúng có những bức ảnh bìa tuyệt vời của Penn hoặc Avedon. Sau đó tôi nhận ra họ (các tạp chí thời trang) sở hữu những bức ảnh của 2 nhiếp ảnh gia này nhưng chưa từng xuất hiện trong quyển sách ảnh nào”, Aletti tiết lộ. Từ đó, ông quyết định sưu tầm tất cả.

Bí mật phía sau nghề nhiếp ảnh đen trắng thủ công

Cô đồng nghiệp của chị Dần là người hiếm hoi phản đối kịch liệt việc tặng phong bì cho giáo viên, đặc biệt vào dịp 20/11. Người này nói rằng, tặng phong bì thầy cô vào dịp này là thiếu tôn trọng với nghề giáo. Có chăng, chị chỉ gửi chút quà nhỏ cho thầy cô vào dịp Tết hoặc cuối năm học.

Hơn 10 năm qua, các con của chị vẫn luôn được thầy cô yêu thương, dạy dỗ tận tình. Vì vậy, người mẹ này chưa bao giờ phải suy nghĩ, nặng nề với câu chuyện quà cáp cho thầy cô.

Chị Dần dè dặt hỏi thêm một người bạn có con cùng độ tuổi với con mình. Người bạn đáp: "Không, tớ không bao giờ mừng tiền hay quà cáp gì cho giáo viên cả".

Con của người bạn này học tại một trường song ngữ ở thành phố Thủ Đức, TPHCM. Ở đó, trường có hẳn quy định phụ huynh học sinh không tặng tiền, quà có giá trị cho giáo viên. Vậy nên, phụ huynh không khi nào phải quan tâm chuyện tặng quà cho giáo viên vào các dịp lễ, Tết.

Chị Dần ước giá như trường con mình học cũng có quy định như vậy. 

"Thật lòng, tôi không muốn tặng quà giáo viên bằng phong bì nhưng từ khi con đi học đến nay, nhiều năm qua tôi đều đi phong bì. 

Tôi bị tâm lý rất nặng nề nếu mình không quà cáp, phong bì thì liệu cô có chăm con mình tốt không? Con mình có bị phân biệt đối xử hay không? Dù tận trong đáy lòng tôi vẫn luôn cảm ơn các cô dạy dỗ, chăm sóc con mình", chị Lê Ngọc Dần nói. 

Nếu để lựa chọn một cách thoải mái nhất, chị Dần khẳng định sẽ không đi phong bì thầy cô. Thay vào đó là món quà vừa phải, phù hợp với tài chính và tấm lòng của mình.

"Tôi xin lỗi nếu suy nghĩ này làm tổn thương các thầy cô giáo nhưng đó là nỗi lo lắng có thật của tôi", người mẹ bày tỏ. 

Trước những ngày lễ, cũng như chị Dần, nhiều phụ huynh nặng trĩu lòng về việc tặng quà cho giáo viên. Trên nhiều diễn đàn tràn ngập các câu hỏi và cả băn khoăn của nhiều người nên tặng thầy cô quà gì, đi bao nhiêu... 

Ở đó có cả những lo lắng, đong đếm, tính toán bao nhiêu là vừa, lỡ ít con mình có bị thiệt thòi không; hay cả tâm tư không tặng quà thầy cô được không?

Món quà giờ đây không chỉ dừng lại ở tấm lòng tri ân, cảm ơn với tinh thần "tôn sư trọng đạo" mà còn có thể gánh nặng chứa đựng những bất an, tâm tư, gửi gắm từ người tặng. 

Bởi sau phụ huynh là những đứa con. Những ông bố bà mẹ mang mong muốn chính đáng là con mình được cô quan tâm, săn sóc, dạy dỗ tận tình và cũng như lo sợ con không được chăm sóc tốt hoặc sẽ bị "quan tâm đặc biệt"…

Như suy nghĩ của chị Dần, sự tính toán, cân đo đong đếm về món quà tặng thầy cô của phụ huynh có thể nhận về những phán xét, đánh giá không hay. 

Việc nuôi con ăn học giờ đây rất nhiều chi phí, gánh nặng. Chỉ cần thêm một khoản chi tiêu phát sinh thôi là đã rất áp lực cho nhiều gia đình. Đi cùng đó là sự bất an, lo lắng con sẽ không được dạy dỗ tốt, bị đối xử bất công nếu mình không "đi" giáo viên như bao người.

Đâu chỉ ngày lễ 20/11, trong năm, bất kể ngày lễ nào, kể cả ngày không dính dáng gì đến giáo viên cũng có thể trở thành cái cớ để phụ huynh "quan tâm" nhà giáo. Tặng quà nhưng nào phải tặng quà, mà có khi là để tìm kiếm sự an tâm với mong muốn cô nhẹ nhàng hơn, cô tận tình hơn... 

Phải nhìn thẳng, việc người học, phụ huynh cảm thấy không an toàn nếu không "chăm sóc" giáo viên; bố mẹ dùng phong bì để trấn an tâm lý, để mong đổi sự yên tâm cho con ở trường là điều vô cùng đau đớn của giáo dục. 

Cô Nguyễn Ngọc Phương, giáo viên bậc tiểu học ở TPHCM cho biết, trước đây khi thấy nhiều người so đo, tính toán về việc tặng quà cho giáo viên, cô có cảm giác rất khó chịu.

Nhiều lần, trên mạng xã hội, cô Phương từng tranh cãi qua lại quanh chủ đề hỏi nhau tặng quà giáo viên bao nhiêu, ít hay nhiều.

Nhưng giờ đây, cô Phương chia sẻ, cô thấy thông cảm cho nỗi lòng của phụ huynh hơn khi hiểu phía sau những đong đếm, tính toán đó có thể là những khó khăn, lo lắng, bất an của phụ huynh…

Cô Phương thẳng thắn cho biết, cô vẫn nhận quà từ phụ huynh, từ học sinh, có cả phong bì. Tuy nhiên, cô đang học cách không đánh giá, phán xét người khác và cả bản thân mình qua những món quà. 

Trong câu chuyện quà tặng giáo viên ngày lễ, cô Phương cho rằng, phụ huynh và giáo viên hãy tự gỡ nút thắt trong lòng mình, đừng quá nặng nề trong việc tặng quà và cả nhận quà.

Phụ huynh cần mạnh dạn bỏ suy nghĩ nếu không quà cáp thì con mình sẽ không được quan tâm. Và người thầy cần bỏ tâm lý vòi vĩnh, đừng đặt mình ở tâm thế người khác phải biết ơn mình, phải quà cáp cho mình...

Giáo viên cần xác định một cách rõ ràng việc dạy dỗ học sinh là trách nhiệm với chính bản thân mình, với công việc mình lựa chọn để mưu sinh, để cống hiến. 

Khi đó, phụ huynh tặng quà giáo viên hay không, tặng quà thế nào, giáo viên nhận quà hay không sẽ không còn là vấn đề phải bận lòng hay tranh luận. 

- Nhiều người nhận xét Minh Hằng dẫn nhẹ nhàng, tự nhiên như kể chuyện, điều đó sẽ được chị mang tới chương trình như thế nào?

Tôi nghĩ 2/9 là dịp mà mỗi người đều dành tình yêu, tình cảm tri ân, biết ơn và tự hào với đất nước. Được tham gia hòa nhạc đặc biệt như Điều còn mãicũng là cách để tôi hòa chung, lan tỏa tình yêu nước đó. Khi triệu triệu con tim cùng chung nhịp đập trong những giai điệu về quê hương đất nước, tôi tin đó là một cảm xúc khó quên trên chặng đường làm nghề của mình. Ngày 2/9 cũng là sinh nhật mẹ nên tôi sẽ dành hết tâm sức để dành một món quà đặc biệt này cho bà. 

Tôi nghĩ bản thân Điều còn mãiđã là một câu chuyện rồi. Các tác phẩm âm nhạc được xây dựng với những ý tứ, mạch chuyện riêng. Vai trò của tôi là người kết nối câu chuyện đó tới khán giả. Để làm tốt, bản thân tôi cũng phải thấm, phải yêu và thích thú khi được nghe những câu chuyện đó mới có thể chia sẻ với khán giả bằng cảm nhận, tình cảm chân thành của mình.

- Chị đã dẫn những chương trình tương tự 'Điều còn mãi', khán giả tò mò không hiểu khi những bài hát cất lên sau lời giới thiệu, chị sẽ làm gì ở cánh gà?

Khi ở trong cánh gà, tôi luôn ước mình là một khán giả phía dưới, được ngồi tập trung thưởng thức những tác phẩm, sự cống hiến của các nghệ sĩ trên sân khấu. 

Khi kết thúc phần dẫn, bước vào trong cánh gà, tôi thường chọn cho mình một vị trí tĩnh lặng nhất để thưởng thức bữa tiệc âm nhạc. Đôi khi, tôi sẽ nhắm mắt lại để chìm đắm trong không gian đó, hoàn toàn cảm nhận với một trái tim của khán giả yêu nhạc bình thường. Âm nhạc lúc đó rất đẹp, sự cống hiến của nghệ sĩ cũng vậy. Tôi cảm giác đó là những phút giây sạc năng lượng, cảm xúc cho mình. Khi hết tác phẩm, tôi bước ra sân khấu để hòa chung với cảm xúc của khán giả và mang lại năng lượng trọn vẹn nhất tới họ.

Tôi luôn cảm ơn khi nghề cho mình ở hai vị trí trước và sau sân khấu để có thể nhìn, nghe, cảm nhận tất cả xung quanh những phần biểu diễn, trở thành cầu nối rồi mang tất cả những điều đó đến với khán giả.

- Âm nhạc chắc hẳn cũng là một "liều thuốc chữa lành" với chị?

Tôi giống nhiều người, có những giai đoạn thấy khó khăn, áp lực với công việc, cuộc sống. Tôi thầm cảm ơn vì bên mình có một “người bạn” vô cùng tuyệt vời đó là âm nhạc. Nó cho tôi thấy cuộc đời này rất đẹp. Vì vậy, chẳng có lý do gì để tôi không vượt qua được những khó khăn để bước tiếp.

Tôi luôn nghĩ và nói với các con rằng, những người yêu âm nhạc là người có tâm hồn đẹp, không làm điều xấu với người khác. Yêu âm nhạc cũng là yêu cuộc sống, mọi thứ xung quanh, khi yêu điều gì đó sẽ tự nhiên là liều thuốc chữa lành của mình.

Truyền hình là mối tình đầu dài lâu

- Làm truyền hình 16 năm, chị có bao giờ bị mệt mỏi với guồng quay công việc bận rộn?

Không riêng gì công việc truyền hình, ai cũng có lúc mệt mỏi với công việc. Tôi từng chia sẻ, nếu không làm truyền hình, tôi không biết làm gì khác cả. Đến giờ, sau 16 năm theo nghề, tôi cũng không hề hối hận và luôn biết ơn vì mình tìm được ra nghề nghiệp bản thân yêu thích khi còn nhỏ và theo đuổi nó.

Tôi cũng biết ơn vì mình vẫn luôn ấp ủ, khao khát, mong muốn sống trọn vẹn cho công việc rất nhiều. Tôi nghĩ khi có những suy nghĩ đó, bất cứ mệt mỏi nào cũng là nhịp nghỉ ngắn hạn thôi, chặng đường mình đi sau này mới là giá trị thu được khi sống hết mình với những gì yêu thích, với lý tưởng bản thân theo đuổi. Đến tận bây giờ, tôi vẫn yêu truyền hình như yêu mối tình đầu, mối tình dài lâu nhất từ trước tới nay.

- Những lúc mệt mỏi, áp lực với công việc, gia đình ở bên ủng hộ, động viên chị như thế nào?

Tôi có một gia đình lớn, bố mẹ luôn ủng hộ con gái dù nói ra hay không. Tôi nghĩ bố mẹ cũng có phần mãn nguyện khi con cái được đi theo đam mê và sống được với nghề. Với gia đình nhỏ, các con không bao giờ khiến tôi mệt mỏi hay chùn bước. 

Tôi nghĩ, điều quan trọng nhất với người phụ nữ nói chung và phụ nữ làm truyền hình nói riêng là cảm hứng trong cuộc sống. Tôi yêu nghệ thuật, âm nhạc, yêu cái đẹp, nhiếp ảnh và văn chương. Tôi yêu nhiều thứ nên cũng biết cách bồi đắp cho tâm hồn của mình để luôn tươi trẻ. Đó là động lực, sức mạnh để tôi vượt qua khó khăn.

- Dù là MC nhiều kinh nghiệm hay những người mới vào nghề đều có những điểm mạnh và điểm chưa tốt, chị thấy mình cần học hỏi gì ở các bạn trẻ và muốn cho các bạn lời khuyên như thế nào khi đi theo con đường này?

Tôi không bao giờ nghĩ các bạn trẻ là những người thiếu kinh nghiệm hơn mình. Mỗi người tôi gặp trên cuộc đời dù già hay trẻ đều cho mình bài học giá trị. Ở họ, tôi thấy năng lượng vui vẻ, nhiệt huyết, tinh thần học hỏi rất cao… Tôi cũng luôn trò chuyện với những người trẻ để làm mới bản thân.

Tôi là người thích truyền lửa, truyền đạt và không ngại chia sẻ. Tôi chỉ chúc các bạn trẻ luôn giữ được cái tôi của bản thân một cách đẹp nhất, duyên dáng nhất. Hãy sống với nghề một cách chân thành nhất, đừng đến với nghề vì danh tiếng hay vì thu nhập mà hãy đến với nghề bằng một tình yêu trong sáng nhất. Nếu các bạn học hỏi mỗi ngày sẽ là những người đồng nghiệp trẻ đáng để chúng tôi nhìn vào. 

- Nhiều người dẫn lâu sẽ tính tới việc rẽ hướng đi dạy hoặc đứng sau cánh gà, còn chị?

Truyền hình là công việc truyền lửa, đứng trước hay sau cánh gà đều làm được. Thực tế bây giờ tôi vẫn làm điều đó, tôi dẫn chương trình, biên tập, tổ chức sản xuất, làm mọi vị trí của một ê-kíp làm truyền hình. Tôi hy vọng trong thời gian tới, không chỉ dẫn chương trình, tôi có thể đóng góp thật nhiều sản phẩm truyền hình ý nghĩa.