Bộ TT&TT vừa đưa ra tiêu chí về yêu cầu an toàn thông tin mạng cơ bản cho camera giám sát trong bối cảnh có quá nhiều camera lưu hành không rõ nguồn gốc, lưu trữ dữ liệu người dùng Việt Nam ở nước ngoài và không có tiêu chuẩn đảm bảo an toàn thông tin cho người dùng.

Camera giám sát phải đảm bảo yếu tố bảo mật

Theo tiêu chí này, các camera giám sát phải có tài liệu hướng dẫn sử dụng sản phẩm cho người sử dụng. Để đảm bảo an toàn thông tin cho người dùng, camera giám sát phải có tính năng quản lý xác thực và phòng chống tấn công vét cạn.

Camera giám sát phải có chức năng quản trị hệ thống cho phép thay đổi thời gian khóa, số lần đăng nhập sai và khoảng thời gian đăng nhập sai liên tục; thiết lập mặc định khóa không cho đăng nhập trong vòng 5 phút, sau khi đăng nhập thất bại 5 lần liên tục trong khoảng thời gian 30 giây hoặc ngắn hơn.

Camera giám sát phải chỉ thông tin cho người sử dụng nội dung đăng nhập thành công/thất bại mà không có nội dung khác làm cơ sở thực hiện tấn công vét cạn.

Tiêu chí của Bộ TT&TT đưa ra cho camera giám sát phải quản lý mật khẩu an toàn như có chức năng yêu cầu người dùng bắt buộc thay đổi mật khẩu mặc định hoặc mật khẩu khởi tạo khi sử dụng thiết bị lần đầu tiên và có chức năng kiểm soát mật khẩu an toàn.

Mật khẩu được tạo ra phải có yêu cầu về độ phức tạp đối với mật khẩu (mật khẩu phải có độ dài tối thiểu 8 ký tự, có chữ hoa, chữ thường, chữ số, ký tự đặc biệt). Cơ chế khởi tạo mật khẩu sử dụng phương pháp sinh mã có giá trị ngẫu nhiên.  Mật khẩu lưu trữ trên camera phải được mã hóa.

Đối với tính năng quản lý lỗ hổng bảo mật, Bộ TT&TT đưa ra tiêu chí yêu cầu đối với hệ thống quản lý lỗ hổng của thiết bị nhà sản xuất có hệ thống trực tuyến cho phép tiếp nhận và công bố thông tin về lỗ hổng của thiết bị tới người sử dụng, có mô tả về các phiên bản bị ảnh hưởng và có hướng dẫn cập nhật, xử lý lỗ hổng.

Đối với tính năng quản lý và thực hiện cập nhật, Bộ TT&TT đưa ra tiêu chí yêu cầu đối với hệ thống quản lý cập nhật nhà sản xuất có hệ thống trực tuyến cho phép công bố thông tin về các phiên bản cập nhật, quản lý và thực hiện cập nhật đối với các thiết bị camera có chức năng kết nối Internet.  

Chức năng cập nhật phải được thực hiện qua kênh kết nối mạng an toàn có phương pháp mã hóa an toàn và có chức năng xác thực trước khi thực hiện cập nhật, có chức năng thông báo khi có phiên bản cập nhật mới khi người dùng đăng nhập, quản trị thiết bị, có chức năng kiểm tra tính nguyên vẹn của bản cập nhật có sử dụng chữ ký số của nhà sản xuất.

Bộ TT&TT đưa ra tiêu chí quản lý phiên an toàn gồm quản lý phiên đăng nhập thiết bị camera, ứng dụng giao tiếp với người sử dụng có chức năng lựa chọn timeout cho phép tự động đăng xuất ứng dụng sau một khoảng thời gian.  Tạo khóa phiên an toàn cho người sử dụng khi đăng nhập thành công đáp ứng các yêu cầu như khóa phiên không có khả năng bị tấn công vét cạn, khóa phiên không được sinh cố định, có yếu tố ngẫu nhiên, khóa phiên không có khả năng bị khôi phục, có chức năng yêu cầu hủy phiên đăng nhập hoặc hủy phiên đăng nhập cũ khi người dùng đăng nhập lại.

Bộ TT&TT đưa ra tiêu chí quản lý kênh giao tiếp sử dụng các phương pháp mã hóa dựa trên các tiêu chuẩn Việt Nam hiện hành hoặc tiêu chuẩn quốc tế tương đương. Phương pháp mã hóa sử dụng phiên bản không tồn tại lỗ hổng, điểm yếu an toàn thông tin mạng được công bố bởi các cơ quan, tổ chức trong nước hoặc nước ngoài.

Bộ TT&TT đưa ra tiêu chí truy cập cấu hình thiết bị an toàn sử dụng kênh bảo mật an toàn trước khi thực hiện truy cập, cấu hình thiết bị, kiểm soát truy cập cấu hình thiết bị, cấp quyền truy cập tối thiểu (chỉ phục vụ việc cấu hình và quản trị thiết bị) với đối tượng xác thực thành công.

Bắt buộc camera giám sát phải bảo đảm an toàn dữ liệu người dùng

Đặc biệt, Bộ TT&TT đưa ra tiêu chí bảo đảm an toàn thông tin dữ liệu người sử dụng cho camera giám sát. Cụ thể, bảo vệ dữ liệu cá nhân thiết bị camera và các dịch vụ liên kết có tối thiểu tính năng cho phép thiết lập, cấu hình địa điểm tại Việt Nam đối với việc xử lý, lưu trữ và khai thác dữ liệu (như: trên thẻ nhớ/thiết bị ngoại vi, dịch vụ điện toán đám mây đặt tại Việt Nam,...) nhằm đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Cảm biến thu thập dữ liệu tài liệu hướng dẫn sử dụng (hoặc tài liệu tương đương được công bố công khai) phải liệt kê danh mục các cảm biến được sử dụng bởi thiết bị camera và mô tả chức năng, nguyên lý hoạt động của từng cảm biến được thiết bị camera sử dụng.

Ngoài ra, thông báo liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân trong quá trình khởi tạo, thiết lập, cấu hình thiết bị, phải có giao diện thông báo cho người sử dụng về địa điểm (quốc gia) lưu trữ và xử lý dữ liệu được thu thập bởi thiết bị camera và các dịch vụ liên kết.

Camera giám sát phải có chức năng cho phép người sử dụng xóa dữ liệu được thu thập và lưu trữ trên thiết bị camera, có chức năng thông báo cho người sử dụng xóa dữ liệu thành công/thất bại trên thiết bị khi thực hiện chức năng xóa, có chức năng xác nhận người dùng đồng ý xóa dữ liệu trước khi thực hiện xóa.

Camera giám sát phải có chức năng cho phép người sử dụng xóa dữ liệu lưu trữ trên các dịch vụ liên kết; có chức năng thông báo cho người sử dụng xóa dữ liệu thành công/thất bại trên các dịch vụ liên kết khi thực hiện chức năng xóa; có chức năng cho phép người sử dụng thiết lập thời gian xóa dữ liệu tự động trên dịch vụ liên kết.

Thời gian xóa được người sử dụng thiết lập trên camera hoặc theo thời gian mặc định của nhà sản xuất. Có chức năng xác nhận người sử dụng đồng ý xóa dữ liệu trước khi thực hiện xóa.

Đối với an toàn ứng dụng thiết bị camera, Bộ TT&TT đưa ra tiêu chí phải có các tính năng kiểm tra tính hợp lệ của dữ liệu đầu vào do người sử dụng nhập hoặc qua giao diện lập trình, ngăn chặn quá trình xử lý dữ liệu đầu vào vi phạm điều kiện lọc đã định nghĩa trước theo nhà sản xuất, kiểm tra tính hợp lệ của dữ liệu để ngăn chặn các dạng tấn công vào giao diện của thiết bị.

Đây là khuyến nghị của Bộ TT&TT áp dụng các yêu cầu kỹ thuật an toàn thông tin mạng cơ bản cho thiết bị camera giám sát. Đối với các yêu cầu kỹ thuật an toàn thông tin mạng ở mức cao hơn, các tổ chức, cá nhân căn cứ đặc thù, nhu cầu thực tiễn của mình để xem xét, quyết định.

Với nam giới, độ tuổi kết hôn lần đầu lên tới 29,3 tuổi, trong khi nữ là 25,1. Trung bình người ở khu vực thành thị kết hôn khi 28,6 tuổi; còn ở nông thôn con số này là 26,3.

Đông Nam bộ hiện là vùng người dân kết hôn lần đầu muộn nhất, ngoài 29 tuổi. Trong đó, tuổi kết hôn lần đầu của người TPHCM là 30,4 tuổi; Bà Rịa - Vũng Tàu là 29,3 tuổi. Người dân Khánh Hoà cũng kết hôn muộn, trung bình 29,1 tuổi. 

 Nguồn: Tổng cục Thống kê. Đồ họa: Võ Thu 

Độ tuổi trung bình để người Hà Nội kết hôn lần đầu năm 2023 là 27,9 tuổi, cao nhất trong vùng Đồng bằng sông Hồng, sớm hơn người TPHCM 2,5 tuổi. Thanh niên Quảng Ninh, Hải Dương, Hải Phòng kết hôn ở tuổi 27,4.

Vùng người dân kết hôn lần đầu sớm nhất là Trung du và miền núi phía Bắc: 24,6 tuổi. Thanh niên ở Lai Châu kết hôn khi mới ngoài 22, sớm nhất cả nước. Người Hà Giang, Sơn La xếp thứ 2 và 3, kết hôn ở tuổi 22,8 và 22,9.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Minh Phương, Chủ nhiệm khoa Phụ sản, Bệnh viện 354 (Hà Nội), cho hay hiện thanh niên, đặc biệt khu vực Đông Nam bộ, Đồng bằng sông Cửu Long hay các địa phương có sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế - xã hội, có xu hướng lựa chọn cuộc sống độc thân, kết hôn muộn.

Thực tế xu hướng ngày càng rõ nét này không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà cả nhiều quốc gia khác, đặc biệt ở châu Á. Người trẻ, không riêng nam giới mà cả phụ nữ, vừa có nhiều cơ hội, lựa chọn trong cuộc sống, kinh tế, nghề nghiệp, thăng tiến nhưng cũng đi kèm với thách thức, áp lực.

"Nhiều phụ nữ trẻ tuổi có tư tưởng muốn theo đuổi sự nghiệp, cuộc sống độc lập, tự chủ về tri thức, tài chính, vững vàng tâm lý thay vì 'đóng khung' sớm trong hôn nhân, sinh con sớm...", bác sĩ Phương nhận định.

Theo bác sĩ Phương, thông thường, kết hôn muộn đi kèm với sinh con muộn. Với phụ nữ,giai đoạn "vàng" trong độ tuổi sinh sản là từ 20-25 tuổi.

"Tuy nhiên, ở độ tuổi này, phụ nữ thế hệ mới thường vẫn đầu tư cho học hành, tốt nghiệp đại học, học thêm sau đại học, từng bước xây dựng sự nghiệp ổn định, nên 'quên mất' chuyện kết hôn, sinh con. Nhiều người lựa chọn có con sau 30 tuổi chỉ vì mong con được đầu tư, nuôi dưỡng bằng nguồn kinh tế vững vàng nhất của bố mẹ", bác sĩ Phương nói.

Trừ những trường hợp có thai ngoài kế hoạch với các bạn trẻ mới ngoài 18-20 tuổi, theo bác sĩ Phương, hiện không ít phụ nữ mang thai lần đầu khi ngoài 30, thậm chí 35 tuổi. Số phụ nữ có thai ở độ tuổi lớn hiện đã tăng lên so với khoảng 10 năm trước.

"Thậm chí có người sinh con lần đầu khi đã ngoài 40, trong khi nguy cơ bất thường với thai phụ lớn tuổi (từ 35 tuổi trở lên) và em bé tăng cao sau độ tuổi này", bác sĩ Phương chia sẻ.

Ở góc độ chính sách, việc người trẻ kết hôn, sinh đủ 2 con được xem là yếu tố để duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên toàn quốc. Điều thấy rõ nhất về ảnh hưởng của việc kết hôn muộn hiện nay chính là mức sinh thấp và tốc độ già hóa dân số nhanh chóng.

Bộ Y tế trong báo cáo tác động chính sách dự án Luật Dân số đang lấy ý kiến rộng rãi cũng đưa ra nhận định xu hướng không muốn hoặc sinh rất ít con đã xuất hiện ở một số đô thị, nơi có điều kiện kinh tế phát triển. Mức sinh thấp kéo dài sẽ để lại nhiều hệ lụy như già hóa dân số nhanh, thiếu hụt lao động, ảnh hưởng đến an sinh xã hội,...

Mức sinh ở Việt Nam giảm kỷ lục, lo ngại thời kỳ dân số tăng trưởng âm đến gần

Trang The Times dẫn lời ông Folau, 57 tuổi cho biết, ông đã bơi và trôi từ đảo Atata – nơi ông sinh sống, qua hai hòn đảo không người ở để tới đảo chính Tongatapu, với khoảng cách tổng cộng là 13km.

Ông Folau cho biết, khi ông đang sơn nhà thì nhận được cảnh báo sóng thần. “Anh trai và cháu tôi đã chạy tới giúp, khi đó, sóng đã đổ vào phòng khách của chúng tôi. Khi chúng tôi di chuyển tới một phần khác của nhà thì một đợt sóng lớn hơn, tôi ước tính là không dưới 6m ập tới”.

Người thợ mộc tàn tật này đã leo lên cây cùng cháu trong khi anh trai ông chạy đi tìm kiếm sự giúp đỡ. Khi sóng tạm lắng, họ trèo xuống nhưng ngay sau đó một cơn sóng lớn hơn ập tới. Ông Folau bị sóng thần cuốn trôi ra biển lúc 7h tối ngày 15/1.

Ông Folau kể vào lúc bị cuốn trôi, ông nghe thấy tiếng con trai gọi song quyết định không trả lời vì sợ con sẽ liều mình ra cứu ông. “Tôi chỉ nổi, bị những đợt sóng lớn liên tục đánh vào người”.

Người đàn ông này cho hay, ông tiếp tục trôi nổi và cố bơi chậm khoảng 7,5km tới đảo chính Tongatapu và vào bờ sau 27h.

Câu chuyện về ông Folau đã lan truyền khắp các phương tiện truyền thông xã hội. Một số người dùng Facebook bình luận, ông Folau là một “Aquaman trong đời thực” và “ông ấy là một huyền thoại”.

Đảo Atata, với 60 người sinh sống, đã bị phá hủy gần như hoàn toàn khi sóng thần tấn công. Núi lửa Hunga Tonga Hunga Ha’apai phun trào ngày 15/1, cướp đi sinh mạng của 3 người và gây ra những đợt sóng thần phá hủy nhiều làng mạc, khu nghỉ, các tòa nhà và làm sập mạng lưới thông tin của quốc gia gồm 105.000 người.

>> Đọc chuyện lạ thế giới trên VietNamNet  

Hoài Linh

Núi lửa phun trào gây sóng thần, người dân Tonga bỏ chạy tán loạn

Giới chức quốc đảo Tonga ở Nam Thái Bình Dương hôm nay (15/1) đã phải phát cảnh báo sóng thần, khi một núi lửa ngầm dưới biển phun trào.

Với âm 'P', hai bộ có cách dạy khác nhau. Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống dạy âm 'P' trong bài về âm 'PH'. Trong khi đó, bộ Chân trời sáng tạo có hẳn một bài dạy về âm 'P', đi liền là 'PH'.

Sách Tiếng Việt 1 Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống

Về vấn đề này, ông Bùi Mạnh Hùng phân tích: Trong tiếng Việt, âm P xuất hiện chủ yếu là cuối âm tiết; trong một số trường hợp, xuất hiện đầu âm tiết.

"Trước hết, xin nói về việc dạy âm P cuối âm tiết (hiện tượng phổ biến). Qua loạt bài dạy vần ở tập một như ap, ăp, âp (trang 118); op, ôp, ơp (trang 120); ep, êp, ip, up (trang 124),… và những từ như đã nêu ở trên (cặp da, cá mập, lốp xe, tia chớp, bếp, bìm bịp, búp sen,…) thì có thể thấy rõ, SGK Tiếng Việt 1, bộ Kết nối, có dạy âm P cuối và dạy nhiều.

Còn về việc dạy âm đầu P (pờ), tất cả các bộ sách Tiếng Việt 1 đều phải đạt được mục tiêu: Học xong lớp 1, HS có khả năng đọc được các từ như đèn pin, Sa Pa, Nậm Pì… Tuy nhiên, các bộ sách có thể có những cách khác nhau.

Cách thứ nhất: Dạy âm đầu P (âm pờ) trong bài dạy âm PH (âm phờ). Trước khi học âm PH, các em được luyện đọc âm P, chứ không học âm P riêng và không có từ ứng dụng riêng cho âm đầu P.

Cách thứ hai: Dạy âm P riêng và đưa những “từ ứng dụng” như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô để HS tập đọc và phát triển vốn từ".

Theo ông Hùng, nhóm tác giả SGK Tiếng Việt 1 bộ Kết nối tri thức với cuộc sống chọn cách thứ nhất, còn nhóm tác giả bộ Chân trời sáng tạo chọn cách thứ hai. 

Sách Tiếng Việt 1 Bộ Chân trời sáng tạo

"Cả hai cách đều đúng, nhưng với quan điểm của nhóm chúng tôi, cách của bộ Kết nối hiệu quả hơn, dạy âm vần tiết kiệm thời gian hơn. Bộ Chân trời sáng tạo do PGS.TS Nguyễn Thị Ly Kha làm Chủ biên, và tôi tôn trọng giải pháp của chủ biên" - ông Hùng khẳng định.

Nói thêm về việc dạy chữ 'P', ông Hùng cho biết SGK Tiếng Việt 1 của Bộ GD-ĐT (theo chương trình Tiếng Việt năm 2000) đã áp dụng cách thứ nhất và rất quen thuộc với đông đảo giáo viên dạy Tiếng Việt lớp 1 trên cả nước trong 20 năm qua.

"SGK Tiếng Việt 1, bộ Kết nối, kế thừa cách dạy này. Sau khi làm quen, tập đọc âm P ngay trước khi học âm PH, học sinh được luyện đọc âm đầu P trong một số bài học sau đó, chẳng hạn, khi học vần IN, các em luyện đọc và viết từ đèn pin (trang 78, tập một), luyện đọc từ Sa Pa trong đoạn văn viết về Tây Bắc (trang 105 tập một) và trong bài đọc Ruộng bậc thang ở Sa Pa (trang 154, tập hai).

Âm P và PH đều được học trong phần Âm, ở khoảng tuần 5 hoặc tuần 6 của lớp 1. Nếu dạy âm P riêng thì cần phải có “từ ứng dụng” để học sinh tập đọc và phát triển vốn từ. Những từ này chỉ chứa các âm tiết mở (bộ phận vần chỉ có 1 nguyên âm), nghĩa là buộc phải dùng từ như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô….; không thể dùng các từ như Sa Pa, Nậm Pì… vì hai lí do.

Thứ nhấtlà học sinh chưa được học âm S (trong Sa Pa) và vần ÂM (trong Nậm Pì).

Và thứ hai,thông thường, tên riêng không được dùng ở phần dạy phát triển vốn từ. Mới chỉ được học 5 – 6 tuần mà học sinh phải đọc và hiểu nghĩa của những từ như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô…. là không phù hợp. Chắc hẳn nhiều người sẽ e ngại vì học sinh lớp 1, mới đến trường mấy tuần, mà phải đọc, viết và hiểu nghĩa của những từ không quen thuộc như vậy.

Cách dạy chữ P (chữ pê), âm đầu và âm cuối P (pờ) (ghi bằng chữ P) ở bộ Kết nối là theo cách quen thuộc với giáo viên dạy tiếng Việt lớp 1 trên cả nước trong nhiều năm qua" - ông Hùng cho biết.

Phương Mai

Chủ biên SGK Tiếng Việt 1 lên tiếng về việc 'bỏ chữ P'

Sau khi Báo VietNamNet có bài "Sách giáo khoa không dạy chữ 'P', Hiệu trưởng viết tâm thư cho Bộ trưởng", PGS.TS Bùi Mạnh Hùng, Chủ biên SGK Tiếng Việt 1 bộ 'Kết nối tri thức với cuộc sống' đã có phản hồi.