Gốm của người Chăm chủ yếu là đồ gia dụng, đồ dùng cúng lễ và đồ mỹ nghệ gồm chum (jek), nồi (gok), mâm (cambak), bình (bilaok)… Nghề làm gốm được xem là biểu hiện của sự sáng tạo cá nhân do phụ nữ Chăm làm ra trên nền tảng tri thức được lưu truyền trong cộng đồng.

Thay vì sử dụng bàn xoay, phụ nữ Chăm di chuyển giật lùi quanh khối nguyên liệu để tạo hình sản phẩm. Gốm không tráng men và được phơi khô, nung ở ngoài trời bằng củi, rơm trong 7-8 giờ ở nhiệt độ khoảng 800 độ C. Nguyên liệu (đất sét, cát, nước, củi và rơm) được khai thác tại chỗ. 

Đất sét được tái sinh theo chu kỳ vài ba năm sau khi khai thác tại cánh đồng Hamu Tanu Halan, bên bờ sông Quao thuộc làng Bàu Trúc (tỉnh Ninh Thuận) và mỏ đất làng Xuân Quang (cách làng Bình Đức, tỉnh Ninh Thuận 3km về hướng Tây Bắc).

Việc làm nghề tạo cơ hội cho người phụ nữ Chăm giao lưu, tương tác trong lao động sản xuất, sinh hoạt xã hội, cũng như trong việc giáo dục nghề nghiệp cho con cái, nâng cao vai trò của họ trong xã hội. Nghề làm gốm cũng giúp tăng thu nhập của gia đình và bảo lưu thuần phong mỹ tục, bản sắc văn hóa của người Chăm ở Việt Nam. Tuy nhiên, nghề gốm của người Chăm vẫn đang đứng trước nguy cơ mai một vì sự tác động của quá trình đô thị hóa đến khả năng tiếp cận nguồn nguyên liệu thô, sự chậm thích ứng với kinh tế thị trường và thế hệ trẻ ít quan tâm đến nghề.

Theo Uỷ ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, hồ sơ đề cử đáp ứng những tiêu chí sau để ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp:

1. Di sản này liên quan đến nghề thủ công truyền thống làm gốm Chăm bằng tay và sử dụng các công cụ đơn giản. Chủ thể văn hóa và người thực hành chủ yếu là phụ nữ Chăm. Tri thức và kỹ năng làm nghề được trao truyền trong gia đình, dòng họ và cộng đồng. Việc trao truyền được thực hiện bằng biện pháp kể chuyện và thực hành hàng ngày. 

Di sản thu hút sự trao đổi và tương tác giữa những người thực hành nghề, các sinh hoạt xã hội và nâng cao vai trò của người phụ nữ Chăm trong xã hội hiện đại. Di sản gắn liền với nghệ thuật trình diễn dân gian, phong tục tập quán, tín ngưỡng, lễ hội, trong đó có các nghi lễ liên quan đến ông tổ nghề. Nghề làm gốm của người Chăm góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa Chăm ở Đông Nam Á.

2. Số lượng nghệ nhân, người thực hành và học nghề tại các làng gốm còn ít. Dù có nhiều nỗ lực bảo vệ, di sản vẫn có nguy cơ mai một bởi sự đô thị hóa ảnh hưởng đến không gian của các làng nghề thủ công truyền thống và ảnh hưởng đến nguồn nguyên liệu sẵn có, chi phí cho nguyên liệu tăng cao, nghệ nhân lành nghề tuổi cao, thế hệ trẻ không hứng thú với nghề...

3. Hồ sơ trình bày chi tiết kế hoạch bảo vệ di sản được thực hiện trong 4 năm (2023-2026)...

4. Cộng đồng, các nhóm và cá nhân có liên quan đã tham gia vào quá trình đề cử bằng cách cung cấp thông tin và đóng góp vào quá trình kiểm kê. Nhiều thành viên trong cộng đồng đã tham gia vào việc quay phim và chụp ảnh quá trình làm gốm và thờ cúng tổ nghề. 354 nghệ nhân đã đồng thuận đề cử di sản này vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

5. Di sản được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và Báo cáo kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể quốc gia trên Hệ thống thông tin quản lý di sản văn hóa phi vật thể của Cục Di sản văn hóa. Các sở và viện nghiên cứu thực hiện việc kiểm kê ở cấp tỉnh, thành phố và cấp quốc gia. Việc kiểm kê di sản thu hút sự tham gia của cộng đồng ở làng Bàu Trúc và Bình Đức vào việc khảo sát, kiểm kê, quay phim và chụp ảnh. Kết quả kiểm kê được cập nhật hàng năm, trước 31/10.

Nghệ thuật làm gốm của người Chăm là di sản văn hóa phi vật thể thứ 15 của Việt Nam được UNESCO ghi danh. 

Ngày 21/3, Tổng thống Mỹ Joe Biden khuyên các doanh nghiệp trong nước củng cố thực hành an ninh mạng do thông tin tình báo ám chỉ Nga đang xem xét tấn công. Hướng dẫn được đưa ra gần một tháng sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự tại Ukraine.

“Trước đây, tôi từng cảnh báo về nguy cơ Nga có thể tiến hành hoạt động mạng độc hại chống lại Mỹ, trong đó có việc đáp trả những thiệt hại kinh tế chưa từng có mà chúng ta, cũng như các nước đồng minh và đối tác, áp đặt lên Nga. Đó là một phần trong chiến thuật của Nga. Hôm nay, chính quyền của tôi nhắc lại những cảnh báo đó dựa trên thông tin tình báo rằng chính phủ Nga đang xem xét các lựa chọn cho các cuộc tấn công mạng tiềm ẩn”, Tổng thống Biden tuyên bố.

Ông Biden nhắc lại hướng dẫn phòng tránh an ninh mạng của Nhà Trắng, khuyến nghị sử dụng xác minh nhiều lớp để ngăn chặn kẻ tấn công dễ dàng xâm nhập hệ thống. Nhà Trắng cũng gợi ý doanh nghiệp sao lưu và mã hóa dữ liệu, đặt lại mật khẩu, cập nhật các bản vá bảo mật mới nhất cho thiết bị.

“Chúng ta cần mọi người làm phần việc của mình để đối phó với một trong các mối đe dọa rõ rệt nhất trong thời đại chúng ta. Sự cảnh giác và khẩn trương của các bạn ngày hôm nay có thể ngăn chặn hay giảm nhẹ các cuộc tấn công ngày mai”.

Trả lời phóng viên, bà Anne Neuberger – Phó Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ về mạng và công nghệ mới nổi – cho biết chưa rõ đối thủ sẽ tấn công vào hạ tầng quan trọng nào. Tuy nhiên, chính phủ liên bang đã cung cấp thông tin cho hàng trăm doanh nghiệp vào tuần trước. Bà tiết lộ đang chứng kiến một số hoạt động chuẩn bị.

Hãng phần mềm HubSpot thừa nhận bị tấn công mạng vào cuối tuần trước và nghi ngờ mục tiêu là các khách hàng tiền mã hóa. Công ty chưa xác định được thủ phạm.

Cuối tháng 2, Microsoft nói đã chia sẻ thông tin về nguy cơ an ninh mạng với chính phủ Mỹ. Hãng ghi nhận các cuộc tấn công nhằm vào mục tiêu quân sự và dân sự tại Ukraine nhưng không nêu kẻ đứng sau.

Trong một cuộc họp báo, Ned Price – ngườ phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ - khẳng định Nga sẽ “trả giá đắt” nếu sử dụng năng lực của mình để nhằm vào các cơ sở hạ tầng trọng yếu, các lĩnh vực có tầm quan trọng chiến lược.

Du Lam (Theo CNBC)

TikTok: Từ ứng dụng hát nhép đến vai trò nổi bật trong cuộc chiến Nga – Ukraine

Nhiều người gọi xung đột giữa Nga và Ukraine là “cuộc chiến TikTok” đầu tiên trên thế giới. Đã đến lúc nền tảng video vốn nổi tiếng với các clip hát nhép, nhảy múa phải được nhìn nhận một cách nghiêm túc.

Mã độc tống tiền là vũ khí lợi hại của Nga trong chiến tranh mạng - Ảnh minh hoạ

Mã độc này có thể xóa vĩnh viễn dữ liệu trên các máy tính bị nhiễm và nhiều khả năng vụ tấn công này đã được chuẩn bị từ trước đó khoảng một vài tháng.

Các nhà nghiên cứu tại Symantec cho biết phần mềm độc hại được phát hiện ở Ukraine ảnh hưởng đến các nhà thầu chính phủ Ukraine ở Latvia và Lithuania, vì thế nó có khả năng lan sang cả những nước khác.

Đây không phải là lần đầu tiên Nga sử dụng hình thức tấn công này, mà nó được xem là “đặc sản” của họ, khi tiến hành một chiến dịch tấn công mạng trên thế giới. Cụ thể, vào năm 2017, một phần mềm độc hại khét tiếng có tên là NotPetya đã lây nhiễm các máy tính trên khắp thế giới. Ban đầu nó nhắm mục tiêu vào các tổ chức Ukraine nhưng sau đó nhanh chóng lan rộng ra toàn cầu, ảnh hưởng đến các tập đoàn lớn như Maersk, WPP và Merck. Các cuộc tấn công được đổ lỗi cho cục tình báo Nga GRU, gây ra tổng thiệt hại lên tới 10 tỷ USD.

Theo ông Greg Austin, người đứng đầu Chương trình Xung đột tương lai, không gian và mạng Internet tại Viện Quốc tế Nghiên cứu chiến lược (IISS) của Mỹ, hiện các cuộc tấn công mạng của Nga ở Ukraine mới chỉ là kiểu quấy rối cấp thấp. Có thể người Nga đang làm thử nghiệm và chưa tung ra toàn bộ kế hoạch “huỷ diệt” mà họ đã chuẩn bị.

Đồng quan điểm, Suzanne Spaulding, chuyên gia bảo mật tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), cựu quan chức cấp cao của Bộ An ninh Nội địa Mỹ, cũng cảnh báo Nga cũng có thể triển khai các cuộc tấn công cài mã độc đòi tiền chuộc cũng như các chiến dịch gieo rắc thông tin sai lệch để gây bất ổn thị trường nếu chiến tranh mạng leo thang.

Điều đáng lo ngại là các cuộc tấn công này có thể không đến trực tiếp từ nhà nước Nga mà là từ các nhóm tội phạm. Chẳng hạn, hôm 25/2, Conti, nhóm tội phạm cài mã độc đòi tiền chuộc khét tiếng của Nga, đã thông báo rằng họ đang dành sự hỗ trợ đầy đủ cho chính phủ Nga và sẽ sử dụng các nguồn lực của mình để “tấn công đáp trả những cơ cơ sở hạ tầng quan trọng của kẻ thù”.

Mỹ và các nước phương Tây sẵn sàng ứng phó

Hitesh Sheth, Giám đốc điều hành Vectra AI chia sẻ với CNBC rằng cuộc tấn công mạng đóng vai trò như một phần vũ khí của bất kỳ quốc gia nào, nhằm ám chỉ Nga có thể tiến hành các cuộc tấn công mạng để đáp trả các lệnh trừng phạt của phương Tây được công bố hồi đầu tuần.

Mỹ và các nước phương Tây sẵn sàng ứng phó chiến tranh mạng từ Nga - Ảnh minh hoạ

Thực tế vào 24/2, Tổng thống Joe Biden cũng ám chỉ về khả năng xảy ra một phản ứng “ăn miếng trả miếng” về các lệnh cấm vận mà Mỹ và phương Tây thực hiện với Nga. Ông cho biết, nếu Nga tiến hành các cuộc tấn công mạng vào Mỹ thì nước này cũng đã chuẩn bị sẵn sàng đáp trả.

Ngoài ra, cơ quan An ninh mạng và cơ sở hạ tầng Mỹ đã đưa ra cảnh báo về hậu quả có thể xảy ra đối với cơ sở hạ tầng quan trọng của Mỹ, kêu gọi các công ty Mỹ củng cố hệ thống phòng thủ của họ. Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) liên tục ra các bản tin cảnh báo những mối lo ngại thông qua hệ thống InfraGard, một đầu mối chia sẻ thông tin tình báo giữa FBI và khu vực tư nhân, được thiết kế để củng cố sự bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng của Mỹ.

Các doanh nghiệp quản lý cơ sở hạ tầng quan trọng, chẳng hạn như các tổ chức tài chính, vận hành đường ống dẫn dầu, hàng không và công ty điện lực ở Mỹ cũng được khuyến cáo chuẩn bị cho khả năng xảy ra các cuộc tấn công mạng từ Nga hoặc các bên liên quan với Nga, chẳng hạn như các nhóm tội phạm cài mã độc đòi tiền chuộc.

Một số tổ chức doanh nghiệp đã yêu cầu các công ty an ninh mạng của Mỹ giúp đẩy nhanh việc triển khai các thay đổi về an ninh mạng, mà họ đã sẵn sàng thực hiện một cách quyết liệt và khẩn cấp.

Không chỉ tại Mỹ, mà theo Reuven Aronashvili, người đã giúp thành lập “biệt đội đỏ” để phòng chống an ninh mạng của quân đội Israel và hiện điều hành một công ty an ninh mạng có tên gọi CYE, cho biết nhiều tập đoàn doanh nghiệp trên thế giới đã yêu cầu công ty của ông giúp đỡ củng cố an ninh mạng. Theo ông, nhu cầu đã tăng gấp 10 lần chỉ sau 48 giờ, khi các cuộc tấn công mạng của Nga vào Ukraine diễn ra.

Có một điều là các quan chức của Mỹ và châu Âu trước đó cũng đã khẳng định rằng, phương Tây không bất ngờ với một đợt tấn công mạng đến từ Nga. Họ đã đoán trước được điều đó và phối hợp chặt chẽ với nhau để củng cố năng lực của mình trước các cuộc tấn công. Đồng thời, nếu như Nga tiến hành tấn công mạng nhằm vào Mỹ và phương Tây thì họ sẽ tiến hành “trả đũa’. 

Mặc dù theo một quan chức giấu tên của Mỹ cho biết, biện pháp trả đũa sẽ phụ thuộc rất nhiều vào các cuộc tấn công mạng. Có rất nhiều mức độ khác nhau nên khó đi vào chi tiết cụ thể. Tuy nhiên, theo các chuyên gia an ninh mạng, biện pháp trả đũa của phương Tây có thể bao gồm những hành động vượt ra khuôn khổ của lệnh trừng phạt, chẳng hạn như tấn công mạng vào các máy chủ đầu não và quan trọng có liên quan của Nga.

Lê Mỹ(tổng hợp)

Cuộc chiến trên không gian mạng giữa Nga - Ukraine

Các cuộc chiến trên mạng tuy không có tiếng súng nhưng vẫn sở hữu mức độ “sát thương” cao trên diện rộng trong cuộc chiến Nga - Ukraine.

Ngoài các quy định này, cán bộ, viên chức, giảng viên và người học tham gia hoạt động liên kết nghiên cứu khoa học, liên kết đào tạo cần tuân thủ việc không được tự ý chuyển giao ý tưởng, nhiệm vụ nghiên cứu đã đăng ký sau khi tham gia thỏa thuận/ hợp đồng liên kết cho bên thứ 3 mà không có sự cho phép của cấp có thẩm quyền của đại học; không tham gia viết/nghiên cứu thuê, cổ vũ, hỗ trợ các hành vi vi phạm liêm chính học thuật dưới mọi hình thức.

ĐH Bách khoa Hà Nội sẽ thành lập hội đồng tư vấn liêm chính khoa học nhằm thẩm định, đánh giá mức độ vi phạm về liêm chính học thuật.

Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, cá nhân vi phạm sẽ bị xử lý kỷ luật hoặc chuyển cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính hoặc xử lý hình sự theo quy định của pháp luật và các quy chế, quy định của ĐH Bách khoa Hà Nội.

Bên cạnh đó, các cá nhân có hành vi vi phạm liêm chính học thuật còn có thể phải chịu hình thức xử lý bổ sung theo quy định cụ thể của từng lĩnh vực. Các sản phẩm học thuật bị xác định là vi phạm liêm chính học thuật phải được chỉnh sửa, bổ sung, hoặc thu hồi.

Nữ diễn viên Lee Hyeri thu hút sự quan tâm của dư luận hôm 31/8 khi tố hãng hàng không Mỹ tự ý đổi vé hạng nhất của cô xuống khoang phổ thông và không thông báo cho khách hàng. Nữ diễn viên nói cô không được hoàn tiền và cho rằng đây là trải nghiệm vô lý. Bài viết khiến hãng Delta Air Airlines nhận chỉ trích, nhiều người bất bình cho rằng hãng có ý phân biệt chủng tộc. Hôm 1/9, hãng gửi lời xin lỗi công khai đến nữ diễn viên và đang xử lý vấn đề hoàn tiền.

Lee Hyeri không phải là cái tên xa lạ đối với những ai theo dõi showbiz Hàn Quốc. Cô sinh năm 1994, được biết đến nhiều trong vai trò diễn viên, ca sĩ thần tượng nhóm nhạc nữ Girl's Day…

Thời gian hoạt động trong nhóm Girl's Day, cô trở thành một trong những người mẫu quảng cáo được săn đón nhờ hành động “aegyo” (thuật ngữ chỉ hành động đáng yêu) trên chương trình tạp kỹ Real Men (2014).

Danh tiếng mỹ nhân 29 tuổi lên như “diều gặp gió” khi đảm nhận vai nữ chính Sung Duk Sun trong Reply 1988 (2015). Nhờ vai diễn này, cô được mệnh danh là "nữ hoàng quảng cáo". Năm 2016, Hyeri đứng thứ 3 trong top nghệ sĩ quyền lực nhất Hàn Quốc do Forber xếp hạng.

Nguồn tin trong ngành giải trí cho biết nữ thần tượng đã nhận được 28 hợp đồng quảng cáo sau khi tham gia Reply 1988, con số này được đánh giá là nhiều nhất trong lịch sử: Girl’s Day đang có 17 hợp đồng quảng cáo thì 11 trong số đó tập trung vào Hyeri” – người này nói.

Nữ thần tượng có thân hình sexy, cô tạo dấu ấn với mái tóc ngắn, phong cách gợi cảm khi đứng trên sân khấu biểu diễn.

Năm 2019, Girl's Day tan rã, các thành viên hoạt động solo, Lee Hyeri là người có nhiều bước tiến và thành công nhất trong bốn cô gái tính đến hiện tại. Cô có nhiều dự án phim sau thành công của Reply 1988 như Săn lùng quái thú, Ngành giải trí, Cặp đôi cảnh sát, Cô Lee... nhưng đều không được đánh giá cao. Cái bóng của nhân vật Duk Sun vẫn quá lớn khiến nữ diễn viên khó lòng vượt qua.

Năm 2021, Hyeri đảm nhận vai chính trong Bạn cùng phòng của tôi là hồ ly đóng cùng mỹ nam Jang Ki Yong. Bộ phim đạt được hiệu ứng nhất định trên mạng xã hội một số tập đầu nhưng diễn xuất của nữ chính gây tranh cãi. Nhiều khán giả nhận định Lee Hyeri không thoát được vai Duk Sun, diễn một màu, gượng gạo.

Bị chỉ trích diễn xuất tệ, không tiến bộ trong nhiều phim, Hyeri từng viết thư tay xin lỗi người hâm mộ. Cô đăng tải lên trang cá nhân: "Vì mọi người lúc nào cũng cổ vũ, tôi lại cảm thấy có lỗi hơn nữa. Tôi sẽ tự kiểm điểm bản thân và nỗ lực trong tương lai".

Hơn 10 năm hoạt động, nữ diễn viên hướng đến hình ảnh nghệ sĩ đa tài. Nhờ khả năng hoạt ngôn, giỏi ứng biến, có khiếu hài hước, Hyeri đắt show giải trí. Cô tỏa sáng ở lĩnh vực game show và là gương mặt thường xuyên xuất hiện kênh sóng nhà đài lớn.

Cách đây một tháng, Hyeri đến Nha Trang du lịch. Cô bày tỏ sự thích thú khi được thưởng thức các loại hoa quả ở Việt Nam.

Nếu như trong Reply 1988, khán giả từng tiếc nuối vì chuyện tình không thành giữa nhân vật Jung Hwan (Ryu Jun Yeol) và cô bạn hàng xóm hậu đậu Duk Sun (Lee Hyeri), ngoài đời họ là một đôi. Cả hai công khai tình cảm hồi tháng 3/2016 và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ công chúng. Tám năm yêu, Jun Yeol và Hyeri vẫn giữ mối quan hệ bền chặt và hiếm khi công khai hình ảnh bên nhau. Từng có thông tin cặp sao “đường ai nấy đi” nhưng sau đó là những hình ảnh hẹn hò bí mật xóa bỏ tin đồn.

Khi được hỏi về tình trạng mối quan hệ, hai ngôi sao đều trả lời ngắn gọn: “Chúng tôi vẫn luôn hạnh phúc”. Trong cuộc phỏng vấn, Hyeri nhắc đến bạn trai: “Anh ấy luôn bên cạnh cổ vũ tôi nên tôi cảm thấy vô cùng biết ơn. Anh khen phim tôi đóng hay, đây là kịch bản mà anh ấy thấy thú vị nhất trong số các bộ phim mà tôi đã thực hiện. Nhờ có anh ấy mà tôi luôn tràn đầy nhiệt huyết trong quá trình quay phim”.

Ảnh: IG, Pinterest.

Với màn "dậy thì" ngoạn mục, Kim So Hyun trở thành cái tên nắm giữ vị trí đầu bảng xếp hạng nữ diễn viên đẹp nhất Hàn Quốc năm 2021 theo cuộc bầu chọn trên trang giải trí nổi tiếng Kpopmap.