Trao đổi lâu và kỹ về tác phẩm của một tác giả lớn tuổi

- Điểm mới của Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 là gì, thưa ông?

Để tiếp tục nâng cao chất lượng, đưa Giải thưởng Sách Quốc gia xứng tầm với vị thế là một giải thưởng cấp quốc gia, đồng thời tạo sự lan tỏa mạnh mẽ cũng như đưa giải thưởng đến gần hơn với bạn đọc, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Điều lệ và Quy chế giải thưởng mới, trong đó lưu ý một vài nội dung như:

Mở rộng thành phần cơ quan chỉ đạo, cơ quan phối hợp tổ chức giải thưởng với sự tham gia trực tiếp của các cơ quan quan trọng như Ban Tuyên giáo Trung ương là cơ quan chỉ đạo giải thưởng; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch là cơ quan phối hợp chỉ đạo;

Mở rộng đối tượng đề cử sách dự giải, trong đó có cả bạn đọc và các cơ quan báo chí, truyền thông; tăng tỷ trọng điểm để đề cao tính lan tỏa của sách được giải;

Bổ sung hạng mục mới trong cơ cấu giải thưởng là Giải Sách được bạn đọc yêu thích, do chính bạn đọc đề cử, bình chọn; Tổ chức công bố các cuốn sách đề cử được giải sau khi đã qua hai vòng chấm sơ khảo và chung khảo; Tổ chức các hoạt động tri ân các tác giả, dịch giả, đơn vị xuất bản và các hoạt động truyền thông quảng bá, lan tỏa sách sau khi đoạt giải.

- Công tác chấm giải gặp khó khăn và thuận lợi gì, thưa ông?

Số lượng sách tham gia dự giải và số giải tăng. Để hoàn thành nhiệm vụ, Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 tiếp tục mời 81 chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý có đủ tiêu chuẩn, điều kiện tham gia chấm giải, trong đó hầu hết là các chuyên gia khoa học đầu ngành, các nhà văn có uy tín, giàu kinh nghiệm trong công tác chấm giải thưởng, phù hợp với chuyên ngành sách tại các tiểu ban của hội đồng sơ khảo và hội đồng chung khảo.

Riêng tiểu ban sơ khảo Giải Sách được bạn đọc yêu thích, thành phần ban giám khảo gồm đại diện Cục Thông tin đối ngoại, Cục Xuất bản In và Phát hành cùng các nhà báo và chuyên gia.

Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ 7 có lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Hội đồng Lý luận Trung ương; Hội đồng Lý luận phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương; Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn; Tổng Cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam; Cục An ninh Chính trị nội bộ, Bộ Công an… 

Từ kết quả chấm của Hội đồng sơ khảo và Hội đồng chung khảo, Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia đã nghiên cứu kỹ hồ sơ chấm giải, văn bản phản biện các tác phẩm được đề cử giải A, nghe Hội đồng chung khảo và Hội đồng sơ khảo giải trình những thắc mắc về một số tác phẩm được đề cử, các thành viên Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia đã thảo luận, bỏ phiếu bầu chọn các tác phẩm đạt giải thưởng.

Công tác chấm Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 đã thực hiện khoa học, chặt chẽ; các thành viên Hội đồng sơ khảo, Hội đồng chung khảo, Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia làm việc công tâm, nghiêm túc, khách quan.

Có vấn đề gì còn lấn cấn đối với từng cuốn sách đều được mang ra trao đổi, thảo luận kỹ trước khi bỏ phiếu. Ví dụ: Hội đồng đã trao đổi lâu và kỹ về tác phẩm của một tác giả lớn tuổi, đều nhận định tác phẩm còn có một vài lỗi về thời gian, địa danh….

Sau khi nghe trình bày 2 lần về những chỗ cần làm rõ hơn trong cuốn sách, Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia cho rằng, cả một công trình đồ sộ, do một tác giả lớn tuổi dành hàng chục năm tìm tòi, nghiên cứu tài liệu và viết, thì việc còn lỗi là điều khó tránh khỏi, dù không ai muốn.

Những lỗi này không sai về với đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước và có thể đính chính được ở lần xuất bản sau. Bên cạnh đó, đây là công trình có giá trị khoa học lớn, nội dung vô cùng hữu ích với bạn đọc.

Hội đồng thấy rằng 60 năm qua, tác giả miệt mài tìm tư liệu để viết sách. Chúng ta nhìn nhận sự đóng góp của cụ cho Tổ quốc, nhất là sau năm 1975, tác giả có các công trình nghiên cứu liên tục để lại dấu ấn, đây là lần thứ hai ông nhận giải ở Giải thưởng Sách Quốc gia.

Với tất cả các ghi nhận, đánh giá, đóng góp của công trình nghiên cứu này, hội đồng xác định tác phẩm xứng đáng được trao giải cao. Đây không chỉ là cổ vũ, động viên cho chính tác giả mà cho thấy Giải thưởng Sách Quốc gia sẽ luôn ghi nhận, nâng niu từng giá trị mà tác giả mang tới cho bạn đọc. Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia đã thảo luận kỹ, dân chủ và 100% nhất trí trao giải cho cuốn sách này.

Có thể khẳng định, các tác phẩm được đề xuất xét trao giải đều bảo đảm chất lượng nội dung và hình thức. Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 năm 2024 có: 3 Giải A; 10 Giải B; 21 Giải C; 21 Giải Khuyến khích và 4 Giải Sách được bạn đọc yêu thích (có 1 cuốn sách đạt 2 hạng mục giải thưởng).

- Tỷ lệ sách dịch năm được trao giải năm nay vẫn tương đối nhiều, ông lý giải gì về điều này?

Đất nước ta đang trong giai đoạn hội nhập và phát triển, việc tiếp thu kiến thức từ thế giới là điều cần thiết để gợi mở những hướng đi tiếp theo. Cùng với việc nâng niu giá trị truyền thống và tri thức trong nước, Hội đồng giải Sách Quốc gia mong muốn vinh danh, truyền bá những tinh hoa của thế giới.

Do đó, lượng tác phẩm dịch xuất hiện tại Giải thưởng Sách Quốc gia phản ánh nỗ lực của ngành xuất bản bám sát với nhu cầu đời sống xã hội. Chúng ta đang hội nhập nhanh và tiếp cận được nhiều đầu sách có chất lượng. 

- Giải thưởng Sách Quốc gia đã tạo dựng được vị thế, trở thành động lực thúc đẩy văn hóa đọc và phát triển xuất bản, trong những lần tổ chức tới, theo ông, giải thưởng đặt ra mục tiêu gì?

Ở chặng đường tiếp theo, giải thưởng không ngừng đặt ra những mục tiêu mới, nhằm bắt kịp xu hướng hiện đại và đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của độc giả. 

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của giải thưởng là tiếp tục nâng cao chất lượng sách dự giải, tôn vinh tác giả, tác phẩm trong nước, đồng thời tiếp tục nhấn mạnh đến tiếp thu, truyền bá tinh hoa văn hóa, tri thức thế giới.

Để làm được điều này, hội đồng chú trọng thu hút sự tham gia của nhiều nhà xuất bản và tác giả trong nước lẫn quốc tế, tạo ra một sân chơi đa dạng và toàn diện hơn.

Giải thưởng Sách Quốc gia cũng hướng tới việc thúc đẩy các xu hướng mới trong ngành xuất bản, những định dạng sách giúp độc giả dễ dàng tiếp cận thông tin và phù hợp với nhịp sống hiện đại. Hiện nay, chúng tôi đặc biệt quan tâm tới dòng sách tinh gọn, sách tóm lược là xu hướng trên thế giới.

Ở các chặng tiếp theo, Giải thưởng Sách Quốc gia tiếp tục đặt trọng tâm vào việc thúc đẩy văn hóa đọc.

Điểm mới của Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7

Sau hiệp đầu không có bàn thắng, Nico Williams giúp Tây Ban Nha mở tỷ số ngay khi bước vào hiệp 2, nhờ pha kiến tạo của Lamine Yamal.

Cầu thủ vào thay người Cole Palmer ghi bàn gỡ hòa 1-1 cho Anh. Tuy vậy, đến cuối trận siêu dự bị Oyarzabal ấn định chiến thắng nghiêng về Tây Ban Nha.

Tây Ban Nha lập kỷ lục toàn thắng 7 trận EURO, cũng như vượt qua Đức để trở thành đội nhiều lần vô địch châu Âu (4 lần đăng quang).

"Thực sự hưng phấn. Tôi rất hạnh phúc. Tất cả người Tây Ban Nha đều xứng đáng với phần thưởng này", Nico Williams phát biểu trên La 1, trước khi lên bục nhận giải.

Cầu thủ vừa sinh nhật 22 tuổi hôm 12/7 dành chiến thắng cho"gia đình, người hâm mộ...".

Nhờ bàn mở tỷ số cùng với đóng góp lớn trong lối chơi, Nico Williams được UEFA chọn là cầu thủ xuất sắc nhất trận chung kết.

Trong lúc tận hưởng vinh quang, anh hướng đến mục tiêu khác:"Mục tiêu vô địch EURO đã hoàn thành, giờ đây tôi muốn được tham dự World Cup".

Chắc chắn, sau những gì thể hiện tại Đức, Nico Williams cùng Lamine Yamal sẽ là những thủ lĩnh Tây Ban Nhaở kỳ World Cup 2026 - diễn ra tại 3 quốc gia Bắc Mỹ: Mỹ, Canada và Mexico.

Đề cập về trận chung kết, Nico Williams rất hài lòng: "Chúng tôi đã phải chịu đựng rất nhiều. Anh có những cầu thủ có thể tạo ra sự khác biệt, nhưng chúng tôi đủ khả năng chống lại họ.

Không ai có thể đánh bại Tây Ban Nha. Tôi đã nói rằng chúng tôi là một tập thể tuyệt vời".

Về phần mình, Marc Cucurella, một bất ngờ tại EURO 2024, hạnh phúc: "Thật đáng kinh ngạc với những gì đội trải qua.

Chúng tôi xứng đáng với danh hiệu này ngay từ đầu. Rất ít người tin tưởng vào Tây Ban Nha, chúng tôi giữ im lặng. Đó là một hành trình đáng tự hào".

Trong khi đó, Unai Simon cho rằng anh không nghĩ về loạt luân lưu khi tỉ số là 1-1.

"Tôi không nghĩ về điều đó. Trận đấu đang diễn ra rất cởi mở. Ngược lại, chúng tôi kiểm soát tốt thế trận.

Và Cucurella... anh ấy có một kỳ EURO rât tuyệt vời. Tôi chắc chắn nhiều người ở Tây Ban Nha đều đồng ý rằng anh ấy xứng đáng được trao danh hiệu hay nhất giải (danh hiệu ngay sau đó thuộc về Rodri - PV)".

Do đó, tuy là người da trắng, nhưng thông cảm sâu sắc với nỗi thống khổ của người da đen, năm 1859 John Brown lãnh đạo cuộc nổi dậy của nô lệ và chiếm kho súng liên bang tại Harpers Ferry, Virginia. Dự định của John Brown là phân phát vũ khí cho những người nô lệ da đen để họ tiến hành cuộc khởi nghĩa.

Người biểu tình chống phân biệt chủng tộc tập trung phía sau hàng rào lưới thép mới dựng lên trước Nhà Trắng. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, kế hoạch của ông đã không thành công. Nhóm nổi dậy nhỏ bé của ông nhanh chóng bị lực lượng của chính quyền bao vây, trong đó có cả lính thủy quân lục chiến do Robert E. Lee chỉ huy. John Brown bị bắt và sau đó bị chính quyền treo cổ tháng 12/1859.

Tiểu thuyết "Túp lều của bác Tôm" (Uncle Tom’s Cabin) của tác giả Harriet Stowe là ngòi nổ để nổ ra chiến tranh giữa hai miền Bắc (phản đối chế độ nô lệ) – Nam (ủng hộ chế độ nô lệ) nước Mỹ từ năm 1961-1965.

Là một người da trắng nhưng bà Harriet Stowe đã cảm thông với đời sống của người da đen để viết nên cuộc đời thống khổ của một người nô lệ da đen là chú Tôm: Phải lìa bỏ vợ con, bị bán từ nơi này sang nơi khác, bị đánh đập tàn nhẫn đến chết.

Ngày 1/1/1863, Tổng thống Abraham Lincoln chính thức đưa ra Tuyên ngôn giải phóng nô lệ. Ngày 18/12/1865, Tu chính án thứ 13 của Hiến pháp Mỹ chính thức được phê chuẩn, bãi bỏ chế độ nô lệ ở nước Mỹ.

Khi có dịp diện kiến bà Beecher Stowe, Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln đã phải thốt lên: “Vậy ra bà chính là người phụ nữ nhỏ bé đã viết cuốn sách gây ra cuộc chiến vĩ đại này”.

Ngày 28/8/1963, mục sư người da đen Martin Luther King, Jr. đã đọc bài diễn văn “Tôi có một giấc mơ” từ những bậc thềm của Đài Tưởng niệm Lincoln: “Một trăm năm trước, một người Mỹ vĩ đại, người mà vinh dự cho chúng ta hôm nay được đứng dưới bóng tượng đài của ông, đã ký Tuyên ngôn giải phóng nô lệ… Một trăm năm sau, người da màu vẫn cô độc trên hòn đảo của đói nghèo ngay giữa đại dương của phồn thịnh vật chất. Một trăm năm sau, họ vẫn héo mòn bên rìa của xã hội Mỹ, tự thấy mình như những kẻ tha hương ngay trên quê hương mình. Và chúng ta đến đây hôm nay để nhắc nhở đất nước về nỗi xót xa này”.

Võ sĩ Quyền Anh huyền thoại Muhammad Ali (1942-2016) cũng đã chua xót nhận ra: “Quyền Anh thường là trận đấu giữa hai người da đen để người da trắng xem giải trí”. Năm 1966, ông cũng đã tuyên bố quan điểm của mình về cuộc chiến tranh của Mỹ tại Việt Nam: “Tại sao tôi phải mặc quân phục rồi đi cả vạn dặm để thả bom và nã đạn vào những người Việt Nam, trong khi nhiều người như tôi đang bị gọi là mọi đen ở đây, bị đối xử như những con chó và quyền con người cơ bản của họ đều bị phủ nhận?”.

Theo báo cáo của tổ chức Liên đoàn quốc gia các thành phố có trụ sở tại Mỹ, vào năm 2015 số gia đình người da đen sống dưới chuẩn nghèo nhiều gấp ba lần số gia đình người Mỹ da trắng.

Người biểu tình chống phân biệt chủng tộc tại thủ đô Washington, Mỹ. Ảnh: AP

Báo cáo còn nêu thực tế đáng buồn rằng, 70% người Mỹ da đen bị phân biệt đối xử khi đi xin việc làm. “Người da đen bị đuổi việc đầu tiên và là người cuối cùng được thuê” - báo cáo viết.

Các kết quả điều tra xã hội năm 2015 cũng cho thấy, biểu đồ phân bổ nhân lực của người da màu tại Mỹ hiện nay ở dạng hình nón, tức là càng lên các vị trí quan trọng như giám đốc điều hành các tập đoàn lớn hay quan chức cấp cao trong chính phủ thì càng ít người da đen. Tỷ lệ thất nghiệp của cộng đồng người Mỹ gốc Phi luôn ở khoảng 10%.

Theo kết quả khảo sát của Gallup thực hiện và công bố ngày 10/7/2016, có tới 49% người Mỹ cho rằng hệ thống luật pháp đang có xu hướng chống lại cộng đồng người Mỹ gốc Phi và 67% người da màu tin rằng, họ không được đối xử công bằng như người da trắng trong các vụ việc có liên quan tới cảnh sát.

Nguyễn Văn Toàn

Bức ảnh gây chú ý giữa cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc

Bức ảnh đầy ý nghĩa được phóng viên Reuters Dylan Martinez ghi lại giữa cảnh hỗn loạn tại London, Anh vào cuối tuần trước.