Trang web quảng cáo về bài thuốc “Cai sữa một lần” được khá nhiều bà mẹ quan tâm. Ảnh: P.V

Thuốc Đông dược bán trong cửa hàng gạo

Trong vai người mẹ đi mua thuốc cai sữa cho con, lần theo địa chỉ đăng trên mạng, chúng tôi tìm tới cơ sở 339 đường Bùi Thị Từ Nhiên (phường Đông Hải 1, quận Hải An, Hải Phòng). Trái ngược hẳn với tưởng tượng của chúng tôi về một cơ sở bán thuốc Đông dược luôn sạch sẽ, tinh tươm, đây là một cửa hàng bán gạo.

Thấy khách tỏ ý ngần ngại, cô chủ tay ẵm con, miệng nhanh nhảu đáp: “Đây chính là nơi bán thuốc cai sữa đó chị! Chị đọc trên mạng phải không? Thuốc này em phân phối cho cậu ruột là lương y ở Tiên Lãng”. Nói rồi cô chủ vào nhà, lục trong bịch nilon ra gói thuốc cỡ gần bằng bao diêm. Cô lôi ra 2 gói thuốc để thuyết trình: Gói thứ nhất là thuốc hòa với sữa mẹ bôi lên đầu lông mày cho em bé. Còn gói thứ hai, sau khi hòa với sữa mẹ thì bôi vào đầu ti mẹ. Đảm bảo bé sẽ bỏ bú ngay. Chị cứ đọc kỹ hướng dẫn. Cậu em ghi rất chi tiết”.

Nhìn 2 gói giấy nhỏ xíu bằng hộp diêm với chú thích sơ sài: “Gói bôi lông mày, gói bôi đầu vú mẹ”, tôi không khỏi do dự. Vẫn thấy khách tỏ ý lăn tăn về sản phẩm, cô chủ liền nhanh tay mở máy tính, vào trang web Thuoccaisua.com để minh chứng sản phẩm được quảng cáo rộng rãi và có nguồn gốc. Vừa nhoay nhoáy truy cập, cô vừa giải thích: “Sản phẩm này nhà em bán lâu rồi, không phải lần đầu tiên ra thị trường nên chị cứ yên tâm. Nhiều người ở mãi tận Hà Nội, TP HCM còn gọi điện về để đặt hàng chuyển tới tận nơi. Nếu chị có thắc mắc gì thì gọi cho cậu em theo số điện thoại 016…Cậu ấy sẽ giải đáp cho chị”.

Bấm số điện thoại theo thông tin trên trang website Thuoccaisua.com, chỉ sau vài hồi chuông, phía đầu dây bên kia có một người tự giới thiệu là lương y Vũ Văn Ghi bắt máy và giải đáp. Qua cuộc đàm thoại, lương y cho hay: Ông có giấy phép hành nghề chuyên môn lương y đa khoa, Sở Y tế Hải Phòng đã cấp phép hoạt động cho nhà thuốc của ông.

Như hiểu được tâm lý e ngại của khách hàng, lương y cho hay: “Sản phẩm này làm hoàn toàn bằng thảo dược và được dùng bôi ngoài da nên yên tâm không gây nguy hại gì cho trẻ. Chỉ có điều, thuốc hơi đắng nên nếu trẻ ham bú mẹ, chắc sẽ không tránh khỏi cảm giác khó chịu ban đầu”.

Thấy khách hàng vẫn chưa yên tâm, lương y Ghi giải thích thêm: “Đây là thuốc gia truyền của gia đình tôi bao đời nay nên không phải xin phép cô ạ (?!). Nếu cô thấy không hài lòng và lo lắng thì tốt nhất không nên mua”.

“Trai bôi bên trái, gái bôi bên phải”

Cũng được vợ nhờ đi tìm mua thuốc cai sữa cho con trai 22 tháng tuổi tại cơ sở 1 nhà thuốc Vũ Văn Ghi trên đường Cột Còi, phường Lãm Hà, Kiến An, anh Nguyễn Lê Minh (ở phố Cầu Quay, Hồng Bàng, Hải Phòng) bày tỏ: Khi gọi điện cho lương y Vũ Văn Ghi để được tư vấn, cách giải thích của lương y khiến tôi băn khoăn. Ông bảo, thuốc gia truyền nên không phải xin phép nhưng thực tế đã là thuốc bán cho người bệnh dù là ngoài da cũng phải được cơ quan chức năng kiểm định, cấp phép lưu hành. Việc chỉ đề số giấy phép hành nghề lương y do Bộ Y tế và Sở Y tế cấp trên bao bì thuốc cai sữa của nhà thuốc này khiến người mua lầm tưởng, thuốc đủ điều kiện lưu hành trên thị trường...”.

Trên trang website của nhà thuốc Vũ Văn Ghi đăng khá nhiều thông tin quảng cáo về sản phẩm thuốc cai sữa cho trẻ như: Không cần uống, không tác dụng phụ. Không độc hại, đặc biệt an toàn cho cả mẹ và bé, bôi 1 lần duy nhất, mẹ vẫn bế bé, không cần ai bế hộ… khiến nhiều người thực sự bị chinh phục. Bởi nỗi lo lớn nhất của các bà mẹ khi cai sữa cho trẻ là đối mặt với tình cảnh phải “trốn con”, áp lực tinh thần khi bé khóc vì nhớ mẹ. Để cảnh báo người mua khỏi bị lầm lẫn, nhà thuốc còn đề rõ dòng chữ (chạy trên màn hình): Thông báo! Hiện nay trên thị trường có rất nhiều cá nhân lợi dụng uy tín của y học cổ truyền nhằm mục đích bán hàng trục lợi. Những loại thuốc đó được tự chế, chưa qua kiểm định của Bộ Y tế, không có giấy phép hành nghề. Đề nghị khách hàng lưu ý trước khi trao gửi niềm tin về sức khỏe…

Chị Phùng Thị Nga (ở phố Đằng Hải, Hải An, Hải Phòng) chia sẻ: Hướng dẫn của nhà thuốc là trộn đều thuốc với một ít sữa của mẹ rồi bôi vào lông mày trẻ (Chú ý: Trai bôi bên trái, gái bôi bên phải) làm mình có cảm giác ở đây có cả vấn đề duy tâm trong chữa trị? Họ còn dặn dò cẩn thận trên bao bì cho các bà mẹ thực hiện: Nên bôi thuốc khi trẻ đang ngủ trưa. Còn người mẹ dùng gói thuốc màu xám (thuốc tiêu sữa) hòa với nước rồi bôi đều cả 2 đầu vú. Khi trẻ tỉnh ngủ, đòi bú mẹ thì vạch ngực áo cho bé nhìn thấy. Lúc đó trẻ sẽ không cần bú mẹ nữa. Thậm chí, lương y còn cam kết: Nếu không cai được, xin hoàn lại tiền (?!).

Kinh nghiệm Thái Lan

Có thể lấy trường hợp tăng thuế thuốc lá tại Thái Lan làm “bài học kinh nghiệm”. Theo đó, từ năm 1994 đến 2012, chính phủ Thái Lan thực hiện 10 lần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá (mức thuế 85% của Thái Lan tương đương 567% thuế theo giá xuất xưởng của VN).

Việc tăng thuế thuốc lá ở Thái Lan khiến giá thuốc lá tại quốc gia này tăng từ 15 Bath/bao lên 65 Bath/bao, làm tỷ lệ hút thuốc ở nam giới giảm từ 59,33% năm 1991 xuống còn 41,69% vào năm 2011.

Với nữ giới, tỉ lệ hút thuốc sau tăng thuế thuốc lá giảm từ 4,95% năm 1991 xuống còn 2,14% năm 2011; số thanh thiếu niên bắt đầu hút thuốc giảm đáng kể.

Việc tăng thuế đã giúp nguồn thu ngân sách từ thuế tăng đáng kể (từ 20 tỷ Bath – gần 616 triệu USD - năm 1994 lên 60 tỷ Baht năm 2012 – tức 1.843.170 triệu USD), tiêu dùng thuốc lá giữ nguyên (khoảng 2 tỷ bao/năm do dân số tăng), hàng trăm ngàn người tránh được tử vong sớm, không làm gia tăng buôn lậu thuốc lá.

Bài học kinh nghiệm của Thái Lan là tăng thuế thuốc lá thường xuyên được chứng minh là chính sách cùng thắng (Win-Win) và không ảnh hưởng tới ngành công nghiệp thuốc lá.

Kinh nghiệm của Brazil

Tại Brazil, từ năm 2006 tới năm 2013, thuế tiêu thụ đặc biệt cho mỗi bao thuốc lá tăng 116%, giá thuốc lá thực trung bình tăng 74%. Trong giai đoạn này, doanh số bán thuốc lá trong nước giảm 32%, tuy nhiên doanh thu từ thuế tiêu thụ đặc biệt tăng 48%, và doanh thu của Chính phủ từ các loại thuế thuốc lá tăng từ 3,5 tỷ Reais lên 5,1 tỷ Reais.

Năm 2006, Brazil có 15,7% dân số người trưởng thành hút thuốc lá. Sau khi tăng thuế, đến năm 2013 với mức 116% như trên thì tỉ lệ người trưởng thành hút thuốc chỉ còn 11,3% - giảm hơn ¼ tỷ lệ hút thuốc.

Khi đề xuất tăng giá, Brazil cũng vấp phải sự phản đối của ngành công nghiệp thuốc lá bằng cách viện dẫn tỉ lệ buôn lậu cao (27-30%) là lý do để không tăng thuế thuốc lá, cho rằng thuế tăng sẽ làm tăng sự chênh lệch giá giữa thuốc lá hợp pháp và thuốc lá lậu, làm tăng buôn lậu.

Tuy nhiên, chiến lược giá của ngành công nghiệp thuốc lá ở Brazil lại không nhất quán với viện dẫn này, bởi vào những năm 2.000, khi thuế tiêu thụ đặc biệt giảm, ngành công nghiệp thuốc lá giữ nguyên giá bán thuốc lá. Đến 2009, khi tăng thuế thuốc lá lần 2, ngành công nghiệp thuốc lá tăng giá thuốc lá cao hơn mức tăng thuế, cho thấy công nghiệp thuốc lá ít lo ngại về tăng chênh lệch giá giữa thuốc lá hợp pháp và thuốc lá lậu.

Kinh nghiệm của Thổ Nhĩ Kì

Từ năm 2005 tới 2011, thuế thuốc lá tính theo tỷ lệ phần trăm giá bán lẻ tăng từ 58% giá thuốc lá ở Thổ Nhĩ Kỳ tăng 195%. Trong cùng thời gian trên, doanh số bán thuốc lá giảm 15,5% và doanh thu của Chính phủ tăng 124% (từ 7,1 tỷ Lira Thổ Nhĩ Kì năm 2005 lên 15,9 tỷ Lira Thổ Nhĩ Kì năm 2011).

Việc tăng thuế thuốc lá làm giảm hơn nửa triệu người hút thuốc và cứu sống được khoảng 340.000 người.

Ngành công nghiệp thuốc lá của Thổ Nhĩ Kỳ cũng phản ứng trước việc tăng thuế với cáo buộc rằng việc tăng thuế đã làm tổn hại đáng kể tới doanh thu của thuốc lá do giá tăng và buôn lậu.. Tuy nhiên, nhờ hệ thống giám sát sản xuất, Chính phủ Thổ Nhĩ đã xác định ngành công nghiệp thuốc lá đã sản xuất dư thừa vào năm trước tăng thuế và giảm sản xuất trong quý đầu của năm tăng thuế, và bác bỏ những lập luận liên quan đến việc tăng thuế làm giảm sản xuất.

Kinh nghiệm Việt Nam trong những lần tăng thuế thuốc lá trước đây

Năm 2006, mức thuế suất tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá tại Việt Nam từ các mức 25%, 45% và 65% được thông nhất lại thành một mức là 55%. Năm 2008, mức này tăng lên 65%, tương đương với 43% nếu nếu tính trên giá bán lẻ.

Với mức tăng thuế như trên, giá danh nghĩa thuốc lá  (chưa tính đến lạm phát) tăng nhưng giá thực (đã tính yếu tố lạm phát) thì chỉ tăng nhẹ trong lần tăng thuế 2006 và giảm trong lần tăng thuế 2008. Tiêu dùng thuốc lá chỉ giảm nhẹ vào năm tăng thuế rồi tăng ngay trở lại vào các năm sau đó và đang có xu hướng tiếp tục gia tăng.

Kết quả 2 lần tăng thuế trên cho Việt Nam thấy bài học kinh nghiệm: Mức tăng thuế tiêu thụ đặc biệt 10% vào năm 2008 không làm giảm tiêu dùng thuốc lá trong dài hạn. Để giảm tiêu dùng thuốc lá trong dài hạn, cần tăng thuế để giá tăng nhanh hơn thu nhập và phải tăng đều đặn qua các năm để đảm bảo theo kịp tốc độ tăng trưởng kinh tế và lạm phát.

Nếu chỉ tăng thuế thêm 5% vào năm 2016 và tăng thêm 5% vào năm 2019 như đề xuất của Chính phủ hiện nay thì các tác động tới việc tăng giá, giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá sẽ còn kém hơn kịch bản của đợt tăng thuế năm 2006-2008 và tỷ lệ giảm hút thuốc theo mục tiêu quốc gia sẽ không đạt được.

Một bài học khác Việt Nam rút ra từ đợt tăng thuế năm 2006-2008 là tăng thuế thuốc lá làm tăng thu ngân sách Nhà nước và không phải là nguyên nhân làm gia tăng buôn lậu. Tình trạng buôn lậu ở Việt Nam vẫn tăng qua các năm ngay cả khi thuế thuốc lá không tăng.

Yến Nhi

Bà Thược chữa bệnh cận thị bằng cách khêu gai bòng vào mắt là phản khoa học và rất nguy hiểm.

Quái chiêu chữa cận thị

Mấy năm gần đây, tiếng bà lang Thược (trú tại thôn Mao Yên, xã Phượng Mao, huyệnQuế Võ, Bắc Ninh) có tài chữa cận thị chỉ bằng một chiếc gai bòng (loại cây họhàng với cây bưởi) đồn thổi khắp các tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Hà Nội… Để thựchư cách chữa bệnh có một không hai này, chúng tôi đã tìm về “cơ sở chữa bệnh“của bà để mục sở thị.

Ngôi nhà của bà lang Thược to nhất xóm với chiếc cổng có thể nói là rộng nhấtlàng, ôtô con có thể ra vào thoải mái. Bên hông căn nhà là cơ sở khám chữa bệnhdo bà mở ra. Đó là một căn nhà cấp 4 rộng chừng 20m2, bên trong kê một chiếcgiường cũ cho bệnh nhân nằm, còn bà ngồi trên chiếc chiếu giữa nhà để chữa bệnh.Khi chúng tôi đến, có 5 người bệnh đang chờ tới lượt, trong khi bà đang bận chữacho một bệnh nhân khác.

Trong vai người đi chữa bệnh cận thị, chúng tôi ngồi lặng yên chờ đợi, thỉnhthoảng góp vài ba câu chuyện với bà lang này. Bệnh nhân mà bà lang Thược đangchữa trị là một cháu bé học lớp 4 (quê ở Hiệp Hòa, Bắc Giang), được bố đưa ôtôđến chữa. Bà Thược để cháu bé ngồi trên chiếc ghế nhựa thấp, rồi lấy ra mộtchiếc hộp sắt vuông. 

Trong hộp đựng một túi bóng chứa vài chục chiếc gai bòng.Chiếc túi bóng đựng gai bòng này nhàu nhĩ, màu ố vàng, có vẻ đã được dùng trêndưới vài năm. Cũng trong chiếc hộp sắt này, bà Thược đựng một nhúm bông y tế,không có túi bóng bảo quản và ngay cạnh số bông này là 5 - 7 tờ tiền, mệnh giátừ 50.000 - 100.000 đồng.

Bà Thược lấy một chiếc gai bòng trong túi ra rồi bắt đầu hành nghề. Tay trái bàThược giữ mắt đứa bé còn tay phải khêu khêu lòng đen. Khêu khoảng 5 - 7 nhát, bàlấy bông lau lau đầu gai rồi lại tiếp tục khêu. Lau đầu chiếc gai bòng được vàilần, bà mới thay bông mới. 

Bà Thược lặp đi lặp lại công đoạn này chừng 20 phútrồi kết thúc công việc. Trong quá trình chữa bệnh, bà Thược cho cháu bé nghỉchừng mấy phút để cháu… “dạy mắt” khi đôi mắt đã đỏ. Quan sát quá trình bà Thượcchữa bệnh cho cháu nhỏ này, chúng tôi lạnh cả người, chỉ sợ bà không may chọcchảy máu mắt đứa nhỏ. Bà Thược nói: “Cứ làm như vậy vài lần, không cần thuốc mengì, độ cận sẽ giảm, dần dần sẽ không cần phải đeo kính”.

Trò chuyện với chúng tôi, anh Nguyễn Văn L - bố cháu bé - cho biết, con anh cậnhơn 2 đi-ốp. “Tôi đưa con đi chữa lần này là lần thứ 3 rồi. Có hiệu quả haykhông thì chưa thể biết ngay được nhưng đã theo thầy, theo thuốc rồi thì tôi cứđưa con đi thôi” - anh L nói. Khi chúng tôi hỏi tại sao anh biết tới bà Thược màtìm tới thì anh bảo là nghe người này truyền tai người kia giới thiệu chứ tronghọ hàng nhà anh chưa ai đến nhờ bà Thược chữa cả. 

Xong xuôi, anh L để tờ 100.000đồng vào chiếc hộp đựng chung cả gai bòng và bông. Anh L cho biết, vì bà Thượcnói chữa tới khi nào khỏi thì thôi chứ không nói chính xác là bao nhiêu lần nêntuần sau anh sẽ lại đưa con tới.

Nói về việc chữa cận thị cho bệnh nhân, bà Thược khẳng định với tôi: “Đấy, đếnđứa bé nhỏ như thế còn không sợ đau nữa là cô từng này tuổi rồi. Có chữa thì maiđến sớm chứ giờ này sắp tối rồi, tôi không chữa được. Đến trước chữa trước, đếnsau chữa sau, trường hợp của cô phải sang ngày mai. Cô cứ về đi, biết nhà làđược rồi, mai lại đến”. Khi tôi hỏi: “Cháu cận những hơn 4 đi-ốp thì có khỏiđược không?”, bà Thược nói chắc như đinh đóng cột: “Tin thì mai bắt đầu đếnchữa, chứ tôi chữa thì chắc chắn là khỏi. Mà tôi chữa thế này cô vẫn có thể làmviệc với máy tính, xem tivi như thường”. Một số bệnh nhân “tín” bà Thược cũngxen vào câu chuyện: “Có tin thì mới đến đây chữa chứ...”.

Chữa được bệnh vì “thánh mẫu thượng ngàn” cho “lộc”

Trong quá trình chữa bệnh, người phụ nữ ngoài 50 tuổi này tỏ ra rất hoạt bát, dídỏm khi nói chuyện với người nhà bệnh nhân. Khi một số người thắc mắc về “tàichữa bệnh” của bà thì được bà chia sẻ: “Một lần, bà bị sét đánh không chết. 

Sauđó một thời gian, bà thường xuyên bị “thánh mẫu thượng ngàn” hành và về báo mộngbà sẽ được lộc. “Thánh mẫu” cho bà khả năng bói, nhìn được tương lai, nhìn thấucõi âm nhưng bà không nhận, “thánh mẫu” giao cho bà nhiệm vụ chữa bệnh cứungười, phải giúp dân chúng chữa những bệnh hiểm nghèo mang lại phúc đức cho concháu”.

Anh C - một người tới khám bệnh lần 2 tại nhà bà Thược - chỉ vào ngôi nhà tođùng của bà và cho biết: “Trên tầng hai là bàn thờ “thánh mẫu”, tôi chữa ở đâylâu nhưng không dám lên đó, chỉ biết mỗi buổi sáng bà Thược đều lên đấy thắphương và xin “thánh mẫu” ban lộc để chữa bệnh, cứu người. Chúng tôi đến đây chữabệnh cũng muốn ăn lộc từ “thánh mẫu”, chỉ cần có tâm thì bệnh gì cũng có thểkhỏi”.

Ông Nguyễn Như Luyến cho biết bà Thược không được cấp phép chữa bệnh và không qua trường lớp đào tạo y học nào.

Không được cấp giấy phép chữa bệnh

Tìm hiểu, chúng tôi được biết người dân địa phương không ai đến khám, chữa bệnhtại nhà bà Thược mà chỉ có những người ở xa đến. Bà Lê Thị X (70 tuổi, trú cùngthôn với bà Thược) cho biết: “Tôi chẳng hiểu sao người ta cứ nườm nượp kéo đếnđông thế chứ ở đây có ai khám chữa đâu. Cháu tôi cận nặng lắm nhưng tôi cũngchẳng có ý định đưa tới nhờ bà ấy chữa trị, có bệnh thì phải tới bệnh viện chứchữa bệnh chỉ bằng cái gai bòng mà khỏi thì khó tin quá”.

Cùng quan điểm với bà X, chị Ngô Thanh H (người đã 5 năm làm dâu tại làng MaoYên) cho biết: “Tôi cũng nghe nhiều người nói bà Thược chữa bệnh nhưng có thể“Bụt chùa nhà không thiêng” nên người dân ở đây thờ ơ lắm, có đến khám bao giờđâu. Tôi nghe bố mẹ chồng nói rằng bà ấy chỉ chữa ghẻ được thôi vì bà ấy lấy gaibòng khêu con ghẻ cái ra, còn chữa cận thị bằng gai bòng thì tuyệt nhiên tôikhông bao giờ tin”.

Ông Nguyễn Như Luyến - Bí thư chi bộ thôn Mao Yên - cho biết: “Bà Thược khámchữa bệnh cách đây đã hơn 10 năm. Trước đây, khi bà ấy về làm dâu đất này khôngcó nghề nghiệp gì mà chỉ cấy mấy sào lúa. Sau đó, bà ấy được mẹ chồng truyền chonghề khám chữa bệnh ngoài da như ghẻ, vẩy nến. 

Việc bà ấy chữa cận thị tôi đãnghe nhiều người nói nhưng bản thân tôi cũng không tin vào việc này. Mấy nămtrước, người đến khám đông lắm, chị gái bà ấy còn cho thuê nhà trọ để khách ngủlại qua đêm, nhưng mấy năm gần đây thì ít người hơn. Bà ấy không có trình độ hayhọc vấn gì liên quan tới ngành y nên không được cấp phép khám chữa bệnh. 

Bà ấycũng không treo biển quảng cáo mà người ta cứ kéo tới rồi tự nguyện cảm ơn bà ấy50.000, 100.000, 200.000 đồng. Trước kia, có khi bà ấy kiếm được hàng triệu đồngmỗi ngày, nhưng đều do người bệnh tự nguyện nên chúng tôi cũng rất khó xử lý”.

Ông Nguyễn Mậu Hiền - Phó Chủ tịch UBND xã Phượng Mao cũng khẳng định: “Bà Thượckhông được cấp phép khám chữa bệnh vì không qua trường lớp y học nào. Chúng tôiđã xuống kiểm tra và yêu cầu bà này dừng hoạt động chữa bệnh, nhưng cũng khó chođịa phương vì người bệnh cứ kéo đến nhờ bà Thược chữa. Hơn nữa, bà Thược cũngkhông hề mặc cả chuyện tiền nong mà mọi người tùy tâm nên chúng tôi rất khó giảiquyết dứt điểm”.

Nói về việc bà Thược chữa các bệnh vẩy nến, đặc biệt là cận thị chỉ bằng chiếcgai bòng, bác sĩ Nguyễn Đông Hưng (Bệnh viện Quân y 103) cho biết: “Tôi chưatừng nghe cách chữa bệnh cận thị trong dân gian hay y học hiện đại nào bằng cáchlấy gai bòng khêu khêu cái gì đó trong mắt. 

Đó là cách làm phản khoa học và cựckì nguy hiểm, chỉ cần sơ xuất một chút là có thể làm nhiễm trùng giác mạc ngườibệnh khiến thị lực không những giảm sút mà còn có thể gây mù, lòa. Hơn nữa, dùngười bệnh không bị gai chọc vào mắt thì đầu gai bòng cũng có nhiều vi khuẩn,nấm nên rất dễ nhiễm trùng. 

Đó là chưa kể tới việc bà Thược lau đầu gai bòngbằng bông không vệ sinh. Bệnh nhân không nên tin tưởng, giao phó “cửa sổ tâmhồn” mình cho những bà lang vườn như vậy, tiền mất tật mang và có thể còn ân hậnsuốt đời.

(Theo Lao động)